In blog 93 schreef ik onder andere over Onderzoek in uitvoering, Taboe in het theemeubel draagt bij aan het onderzoeksprogramma Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië 1945-1950.
Onderzoekers nemen af en toe contact op, ook onderzoekers van buiten dit programma.
De meest recente vraag komt van Koos-jan de Jager. Hij promoveert aan de VU op het onderwerp relatie tussen religie en oorlog, ‘een religieuze geschiedenis van de oorlogservaringen van de Nederlandse militairen, in de periode 1945-1950 in Indonesië’. Hij kwam mijn vaders brieven tegen in het archief van het NIOD.
Mijn vader schrijft veel over zijn religieuze twijfels, hij worstelt met een groot dilemma, mag hij alleen leven op de brieven en liefde van mijn moeder of moet hij troost zoeken bij god. Een thema dat in zijn brieven regelmatig terugkomt.
Mijn vader ging ook in Indië trouw naar de kerk maar kwam daarmee niet uit die duivelse spagaat. Enkele passages uit mijn vaders brieven zullen in het promotieonderzoek terug te vinden zijn.
Dat is voor mij van grote betekenis. Klaas zijn persoonlijke harde strijd die in ons gezin weerslag had, ingebed in ervaringen van anderen in diezelfde moeilijke periode.
Koos-jan mailde zijn artikel Engelenzang en mitrailleurvuur, Kerst in de Indonesische oorlog, 1945-1950, eind vorig jaar gepubliceerd in het Tijdschrift voor Nederlandse Kerkgeschiedenis. Het artikel ontroert mij. Het is geschreven voordat mijn vaders brieven in beeld kwamen maar het schetst vanuit een andere invalshoek de contouren waarin mijn vaders twijfels zich afspeelden.
Voor Martijn Eickhof van het project Regionale Studies, onderdeel van het eerder genoemde onderzoeksprogramma, zocht ik enkele passages op waarin mijn vader schreef over de situatie in Djogja. Mijn vader zat in West-Java en het onderzoeksgebied van Martijn Eickhof is Midden-Java. Toch dragen mijn vaders observaties ook bij aan dit onderdeel. Dat mijn vader zo uitgebreid en breed schrijft komt van pas.
Ook voor onderzoeker Azarja Harmanny, aan het onderzoeksprogramma verbonden, zocht ik data op. Hij onderzoekt de inzet van zwaar materieel in de strijd. Mijn vader was tijdens de tweede politionele actie met zijn kanonnierseenheid ingezet met onder andere een mobiele batterij van vier kanonnen.
Het is mooi bij te dragen maar ik krijg ook iets terug, gerichte tips om met deze of gene contact op te nemen of om dit of dat te lezen. De gerichtheid is het waardevolle want er is zo immens veel wat je zou kunnen lezen. Mijn keuze tot nu toe is dat ik mijn vaders verhaal wil laten horen, zijn mening, zijn beleven, zijn ervaren. Te veel historische kennis kan deze min of meer onbevangen blik verstoren.
Succes in een verloren oorlog, Ben Bouman
Azarja Harmanny wees mij op het boek Succes in een verloren oorlog met als subtitel Het 6e Regiment Veldartillerie en zijn Speciale Troepen in de onafhankelijkheidsstrijd van de Republiek Indonesië 1946-1949 geschreven door Brigade-generaal b.d. dr. B. Bouman.
Het verbaast mij dat dit boek niet eerder op mijn pad kwam maar het maakt niet uit. Heb het meteen in mijn eigen Boekhandel Cursief aangeschaft, de winkel hebben wij inmiddels gesloten maar dat is een heel ander verhaal.
Ik heb deze Generaal persoonlijk ontmoet tijdens de 6-RVA reünie op 15 april 2010. Ik was daar met mijn zus Aaf. Indrukwekkend en veel, meer hierover in het verslag Reünie Veteranen 2-6 RVA: Reünie 15 April 2010 en blog 9 .
Ben meteen begonnen met lezen maar heb het boek nog niet uit. Waar ik erg blij mee ben is dat wat de Generaal beschrijft mijn vaders verhalen bevestigt. Het is uiteraard niet zo dat ik Klaas niet geloof maar dit verstevigt zijn relaas aan alle kanten.
Het tweede waar ik erg blij mee ben is dat ik op blz. 19 al meteen informatie over PenT vind. PenT komt steeds terug en ik kon er tot nu toe, zonder verdere gegevens, niets over vinden.
PenT is ‘het ondernemingsgebied Pamanoekan- en Tjiasemlanden (P&T). Het latere centrum van het aan 6-RVA toegewezen gebied.’
Daar heeft een mens iets aan, duiding van zo’n cruciale factor in een zo’n groot verhaal.
Ben benieuwd wat Boumans boek verder nog brengt.
Binnenkort wil ik doorvragen naar enkele onderzoeksresultaten van de onderzoekers. Wanneer ik mijn vragen helder heb. Om maar iets te noemen, kanonnen op kampongs?
Hoe mijn vader daar over schrijft in blog 88, schieten in de leegte? en blog 89 Maar met een kampongbeschieting waar een bende zit worden ook vrouwen en kinderen getroffen net zo goed als met de luchtbombardementen in Nederland in de laatste krieg. Heel even bedenk ik dat wel eens en onwillekeurig denk ik god hoelang nog, hoeveel bloed nog, ik heb zelf ook vrouw en kinderen.
En verderop de beschrijving van de gevolgen van een vreselijk ongeluk met een onontploft projectiel die midden in een kampong alsnog ontploft.
Ik weet niet of ik daar op door moet willen vragen. Alles op zijn tijd.
Overigens kwam ik regelmatig in gesprek met klanten van Cursief over Taboe en ook die tips heb ik verzameld. Alle inspirerende ideeën heb ik opgeschreven en ze zitten in mijn hoofd en in een mapje.
Ik moet en wil nu vaart maken, het boek Taboe in het theemeubel wil ik vóór september 2021 uitgebracht hebben. Dat is de eindstreep van het grote onderzoek Onafhankelijkheid etc.
Deze keer zoek ik een serieuze uitgever waar dit verhaal over en weer past.
Ik ga met de tips aan de slag, op naar de eindstreep.
Verder met Klaas en Janke.
Viering van de driejarige dienstplicht, zie ook blog 97
‘k Zal je eerst even alles vertellen. Ik weet eigenlijk niks meer want het is alsof mijn kop doorloopt, ik vergeet alles en ik kan mij van een paar dagen geleden bijna niets meer herinneren. Gister, 2 mei, was een moeilijke dag met de viering van de driejarige dienstplicht in Indië. Gelukkig was de avond wel gezellig.
Bukanagara kwam naar beneden. Het programma moest weer halsoverkop opnieuw opgesteld worden. Enfin, het ging. We hebben een Kasomálanggroep tegen een Bukanagaragroep laten spelen, volleybal, pingpong, dammen, schaken, kaarten en hersengymnastiek. ’s Ochtends nog een wagen naar Soebang gestuurd om voor fl 60,- aan prijzen op te halen. Engelse sigaretten, aanstekers, etuis, riemen, zeepdozen, pijpjes, enz.
Ik heb Bukanagara laten kiezen, ze zijn er met ¾ van de prijzen vandoor gegaan, ik wil er geen nakaarten over horen.
’s Avonds de gemeenschappelijke feestmaaltijd en dat was àf, we hebben gesmuld van gebakken aardappelen, appelmoes, kip, gans, spinazie, verschillende soorten fruit. Ik heb voorgesteld dat de kok uit het overschot aan prijzen de eerste keus had als waardering voor zijn moeite.
Finales gespeeld, naborrelen en om 24.00 bekaf in bed. Ik merk nu dat ik het te druk heb gehad. Vandaag de hele dag met koppijn rondgelopen en ik wist niet wat ik eerst of laatst zou doen. Overspannen noemen ze dat, hoe bestaat het.
Ik doe nu kalm aan hoor meiske, maak je maar niet bezorgd. Vanmiddag even naar de schietbaan om een paar brens in te schieten. Was lekker even in de natuur.
Ik weet niets meer van hier en ga fijn met je brieven verder. Ben het hier even beu.
Jouw moed en geluk heeft mij aangestoken, je hebt me heerlijk verteld over onze kinderen, koes ze stevig van mij. Ik lees nog even over jouw bidden voor mij en ons, dank vrouwke. Ik weet het Nan, zonder god kunnen wij het niet. Ik ben god nu weer kwijt, toch bid ik samen met jou, Here kom bovenal in onze harten wonen, houdt ons vast om Jezus wil amen.
Jank, zal ik nu maar naar bed gaan. Ik ben moe schat en ik heb hoofdpijn. Nacht dierbare schatten.
Onsamenhangend hè
Goedemorgen, een innige tút, de kleine rakkers even koesen. Met mij gaat het al weer veel beter. Ik doe kalm aan en laat M. de dienst doen. Wat mij mankeerde weet ik niet, ik kon de laatste dagen mijn kop er niet bij houden. Het komt wel weer in orde. Mijn brief van gister was heel onsamenhangend hè snoes? Ik ging om 20.00 uur slapen en werd om 9.00 uur weer wakker.
Je genoot met de Paasdagen van de natuur, van al het moois buiten en de kinderen niet minder. Je had zelfs de puf om je nieuwe mantel en hoed te dragen die eigenlijk bedoeld waren voor mijn thuiskomst, fijn liefste, een innige zoen! Enig die reactie van Pim en Ukki, Zuske ziet mem zeker liever zonder hoed?
Prachtig dat fietstochtje naar de zeedijk, keken onze hummels ook vreemd op van al dat water?
Mijn hoofdpijn is weg, alleen nog een soort leegte alsof het met zaagsel gevuld is. Ik lees in je brieven en weet zelf niet wat ik moet schrijven maar dat hindert niet voor en keer.
Je weet dat het goed is met mij. Ik ga zo weer een tukkie doen en dan vanavond verder. Ik heb weer goede moed, samen volhouden, god helpe ons daarbij.
Eindelijk jouw pakje klaar. Heb zoutzuur en tin van PenT gekregen. De thee is van de beste soort die ze hier maken. Heb het in sigarettensloffen verpakt. Meteen in een goed sluitende bus doen hoor en gebruiken. De koffie ook. De rest zie je vanzelf.
Heb de eetzaal nu helemaal klaar. Heb twee aardige lampenkappen gemaakt van parasols.
Er is sprake dat Bukanagara weer naar hier komt en de familie D-batterij hier komt. De legering wordt dan een hele toer. Ik wil de eetzaal eigenlijk niet kwijt, veel smakelijker dan bikken uit zo’n diensttrog.
Ledigheid is des duivels oorkussen
Daar ben ik weer, allereerst een zoen. Hoe is het met jou? Mei dyn man is alles bêst. Ik voel mij weer lekker en fit, geen hoofdpijn meer en doe weer allerlei klusjes maar kalm aan.
Jij hebt ook drukke weken achter de rug met de grote schoonmaak, doe jij het ook wat kalmer aan of ben je verlegen met de tijd en ga je daarom maar hard door net zoals ik soms doe?
Hier is alles rustig, het is mij ’s avonds te stil. Ik zal eens noteren wie er allemaal de poort uit gaan en dan eens proberen of ik er iets aan kan doen.
De kapitein is het weekend naar z’n vrouw. M. is mee zodat ik de dienstjobjes praktisch alleen opknap. Ltn. M. is er ook nog maar die slaapt, drinkt jenever en is weg.
Vandaag geen patrouille. Ik ben bezig het terrein op te knappen. Heb een stel gevangenen dat hier zit een mandieplaats voor henzelf laten maken.
Het is rustig in het gebied wat wel fijn is maar het heeft één nadeel en dat is dat de kerels te veel rondhangen en ledigheid is des duivels …..
Het is vaak zo dat niets er meer toe doet
Ik hoorde op de radio goed nieuws over de Berlijnse kwestie die nu weer in het brandpunt van de belangstelling staat. De kranten staan er vol van evenals de Chinese oorlog. Volgens de kranten wordt de toestand hier steeds beter, militair en politiek maar het gaat zo verhipte langzaam hè schat.
Ik lees niet veel, ik gun mij er de tijd niet voor. En als ik zo nu en dan een overzicht lees kan ik er de kop niet bijhouden omdat ik het nieuws niet dagelijks volg. Het is vaak zo dat niets er meer toe doet, niets mij meer interesseert dan alleen hoe komen we erdoor en wanneer gaan we naar huis. Het is niet goed, we leven niet alleen op de wereld maar je weet wel hoe het gaat meiske.
De hummels, er even uit, uit werken?
Verder met jouw brieven. Ukki is een stijfkopje? Dacht je dat ik er geen moeite mee zal hebben? Ik weet het niet, het kan je nog tegenvallen hoor. Het zijn heerlijke schatten mem, zooo lief dat ze wel eens boefje mogen zijn. Zoals jij ze aanpakt al ik nooit kunnen. Jij laat ze ook altijd bij bestraffing je liefde voelen en onze hummels reageren daar fijn op. Toen ook met het bidden, Wim zei – ik kom nooit wer by de sleat en moarn wol ik wol mei Zuske boartsje – (ik kom nooit meer bij de sloot en morgen wil ik wel met Zuske spelen). Hij voelde dat hij niet altijd zijn eigen zin kan doen. Heeeerlijk snoes!
Straks samen snoes. Wat zou het heerlijk zijn om nu even samen met onze hummels een kuier te maken door de prachtige grasvelden naar de Ee.
Als ik thuiskom is het barre winter maar dat hindert niet.
Je moet er zo nu en dan even uit maar een hele week naar Klas in Leeuwarden (weduwe van Klaas z’n oudste broer Auke) is dat niet teveel, dan heb je meteen genoeg voor de hele zomer.
Maak er een halve week van, lekker met de kinderen op stap en leer ze genieten van al het vreemde, dan geniet jij ook. Zou je een week met onze hummels naar Ameland kunnen gaan? Ik weet wat je eerste gedachte is – ik ga dood van heimwee!- Toch als je het deed, samen met iemand, geloof ik dat je een fijne week kan hebben, heerlijk uitrusten in de vrije natuur, met de schatten op het strand spelen. Denk er eens over na.
Schat jij ziet er tegenop om naar thuis 2 te verhuizen en ik begrijp het. Het is geen kwestie van Janke slaat alles in de wind van wat ik haar aanraad. Overleg met je moeder Nan, open en eerlijk en doe wat je hart je ingeeft. Het mag niet zijn -het leeft zowel wat voort- want dan haal je het niet liefste. Je hebt aanvulling nodig en denkt erover om uit werken te gaan.
Mijn eerste gedachte is bist no bedondere? (ben je bedonderd?) Kras hè lieveling? Jij uit werken en moeder op onze kinderen passen? Het zou best kunnen maar het gaat niet door memmi. Wel kun je thuiswerk zoeken maar jij blijft bij onze kinderen memmi!! Niet omdat beppe niet goed op hen zou passen maar jij zou het niet kunnen omdat het niet strikt noodzakelijk is, memmi hoort in de eerste plaats bij onze lieve hummels, die vaak lastig kunnen zijn maar ook zoveel helpen. Jij heerlijk lief memke, zou jij jezelf dat aandoen? Nooit!
Ik schrijf misschien alles verkeerd maar denk weer aan onze liefde. Jouw bidden met onze kinderen heeft mij diep getroffen Pim en Ukki wat hebben jullie een geluk met zo’n mem. De enige raad die ik je nu kan geven is, zoek nog meer de oplossing en aanvulling in onze kinderen.
Toch raad ik je aan om in Ternaard te informeren naar een woning voor ons. Geef december op als maand van thuiskomst. Wie weet hebben we geluk.
Ik ga slapen lieveling, ik bid voor jou om wijsheid en kracht.
1200 Foto’s in bestelling
Er zijn verscherpte maatregelen om niets per postblad in te sluiten, daarom stuur ik deze brief in een enveloppe met het strookje fotobestellijst erbij. Het is de grootste bestelling van de laatste serie. Kun je het uitknikkeren Nan?
Ik heb de complete telling niet gedaan maar ik schat het op 1200 stuks. Heb je de negatieven apart gehouden? Anders moet je het mij schrijven, dan stuur ik je de foto’s. Het gaat om de trouwpartij van de Kapitein, de foto’s van Madjalengha en Kuningan. En van de begrafenis van Ltn. De Jong en Wachtmeester Veenstra. Ik sluit nog twee foto’s die ik nam tijdens een schietoefening van Veenstra bij voor zijn moeder.
Ik wil de grote serie graag zo snel mogelijk hebben. Stuur ze maar per zeepost hoor om de luchtporto te besparen. Dit is de laatste keer geweest schat. Ik wil het nog wel eens doen maar met vooruitbetaling.
Rel over baboes mee naar de film, te amicale omgang
Ik zou meegaan naar de film in Soebang. Toen we weg zouden rijden stonden er vier baboes achter de wagen om mee te gaan. Dat gebeurt regelmatig maar dan ben ik niet de baas en zelf ging ik nooit mee. Natuurlijk zijn het de jonge grieten die de jongens meenemen. Ik heb herrie geschopt, donder op naar de kampong maar dat gaf soesah. Voor ik het in de gaten had was een van de knapen al naar Ltn. M. gestapt om te vragen of de baboes mee mochten. De goeie man wist nergens van en gaf toestemming omdat hij nog niet wist dat ik het verboden had. Ik erachter aan en het ging niet door. De hele kluit verdomde het toen ook uit protest nog te gaan zodat alles binnen bleef. Ik heb nu de eerste slag gewonnen, morgen verder.
Nog even over het filmgeval van gister. Ltn. M. kwam bij me om te vragen hoe de vork in de steel zat. Enkele mannen kwamen vragen of ze naar de film in Soebang mochten. Van de Ltn. mocht het maar ik heb gezegd zonder inlands personeel mee. Ik heb hem mijn bezwaren uitgelegd, dat als ik iets doen kan om de kerels moreel enz. te helpen, dat niet zal nalaten. Hij had er in principe niets op tegen dat inlanders meegaan, ik ook niet.
Maar we hebben gemerkt wat de gevolgen op de lange duur zijn. Nu er weinig patrouille gelopen wordt en er meer ledige tijd is, is het een hele toer om de knapen bij elkaar te houden.
Ik kan hier de gesprekken in de cantine volgen en op enkele opmerkingen na heb ik weinig commentaar gehoord over wat er is gebeurd.
Heb de laatste tijd ook steeds moeite gehad het inlandse personeel een beetje in het gareel te houden. Ongemerkt worden ze door de jongens verpest door een te amicale omgang. Dit volk is daar niet tegen opgewassen, ze worden veel te vrij en brutaal. Enfin, ze weten nu weer waar ze staan en het loopt weer veel beter.
De Ltn. begreep de moeilijkheid en zou er met de Kapitein over praten zodra die terug komt. Hij heeft er jammer genoeg nog nooit wat van gezegd. Maar als ik er iets aan kan doen dan is dat gedonder permanent afgelopen.
Als hier film draait is het logisch dat het personeel ook meekijkt maar het is niet nodig dat er voor ieder ditje en datje een stel baboes mee gaat. Ben benieuwd hoe het verder loopt. Stel je voor dat hij het wel toelaat dan sta ik voor schut. Het zal wel wat meevallen en het kan mij ook niks schelen, ik heb gedaan wat ik dacht dat goed was voor het geheel.
Als de hele D-batterij hier komt wordt het een toer hoor om al die kerels bezig te houden zodat we geen grote uitspattingen krijgen.
Het is een rustige zondag. De kok had weer kippensoep en een uitgebreide rijsttafel bereid. De kerels smulden. Hoe die knaap aan de kippen komt weet ik niet, volgens hem komen ze zo naar binnen wandelen. Vanochtend is een stel kerels op varkensjacht gegaan, en benieuwd of wij morgen saté eten.
Zo snoes, de jagers zijn weer binnen. De buit van de groots opgezette drijfjacht is een zwijntje. Het is hier in stukken gehakt en wordt verdeeld over de posten die aan de jacht meededen.
Een postvliegtuig per week
Vandaag kwam het bericht dat er nog maar een postvliegtuig per week van Indië naar Nederland vertrekt. De laatste post moet uiterlijk op zondag om 18.00 uur in Djalantjajak zijn om nog verzonden te kunnen worden. Dat komt goed uit want we hebben om 18.00 uur kerkdienst dus kunnen wij het mooi meenemen. Beroerd voor jou die inkrimping Nanni. Als het bij eens per week blijft dan gaat het nog wel. Wij kregen de laatste weken twee keer per week luchtpost, ik weet niet of dat ook een keer per week wordt.
Hogerop op de ketel slaan dat het dondert, Tekel Baäl op de berg Karmel
Nan ik zal proberen je eens per week een overzicht te geven van de toestand.
Ik haal dat dan uit het wekelijks persoverzicht voor officieren. Daar staan korte, duidelijke commentaren in over Indonesische, Vaderlandse en buitenlandse pers en verder militaire onderwerpen. Ik krijg steeds meer in de gaten dat ik te weinig lees. Het boekje heet Blijf op de hoogte. Ik durf je het niet compleet te sturen want het is vertrouwelijk en niet voor verdere publicatie bestemd. Ik zal proberen meer tijd te besteden aan goed lezen.
Vijf brieven op de zondagavond, oe skot wat heb jij mij weer gelukkig gemaakt. Ik kan er zeker weer een week tegen en dat is lang. Twee kiekjes, eentje waarop jij met onze hummels in het gras zit, wat wil ik er graag even bij zitten. Ik zou je zonnebril afdoen en heerlijk koesen en dan samen spelen met onze rakkers. Pim heeft weer belangstelling voor het kiekkastje en Ukki trekt zich er niets van aan, zie haar eens parmantig zitten. Mem koes ze even heel stevig van heit. De andere, jij lekker even op je rug in de zon, moe, heerlijk, even maar, verre gedachten. Er ging een rilling door me heen, even je arm om mijn nek, je even flink koesen, je vermoeide gezicht zoenen, je even alles laten vergeten. Kun je voelen Nanki hoe blij ik met deze kiekjes ben? (Hilma: deze foto’s kan ik helaas niet vinden)
Ik heb een fijne zondag gehad, jou brieven hebben alles goed gemaakt. Hoe had jij het vandaag fanke? Een fijne preek gehoord, ik heb ervan genoten en kan het er weer mee doen. En jij?
‘Tekel Baäl antwoordt ons’ – Is ons bidden ook niet vaak zoals van de priesters op de berg Karmel Maken wij ons ook niet vaak zelf een god die onze gebeden moet verhoren?
Het was even een harde waarheid maar goed heel goed. God leer ons u alleen kennen, aan u alles over te geven. U bent niet doof, wreed en stom, wij bereiken niets bij u door onszelf te martelen zoals de priesters deden met messen en priemen en toch niet verhoord werden. Christus heeft voor ons gebloed en wil ons om niet alles geven. Leer ons dat om Jezus wil.
Tijdens het eten vroeg ik naar liefhebbers voor de film. Een van de korporaals had de Ltn. gevraagd om toestemming en het mocht zonder boetjes. Of ik het aantal liefhebbers even op wilde nemen. O.K. maar laten ze op mijn vraag nou zwijgen als het graf. Ook OK. Dan niet. Had het meteen door, mij even een hak zetten, nou ik kan er best tegen hoor. Enkelen bleven uit protest ook binnen voor de kerkdienst, de grote kinderen. Ik had er nog plezier in ook.
Natuurlijk hopen ze dat de Kapitein hun wensen zal goedkeuren. Als dat het geval is zal ik hogerop op de ketel slaan dat het dondert. Ik laat me niet kisten.
Opper H. van de Staf kwam langs, heb hem gevraagd om een betere radio voor de cantine, aanvulling op de zitjes, pingpong ballen en rackets voor pluimbalspel, (badminton.)
Lectuur, alcohol in klapperwater, longkanker van roken? Er even tussenuit
Het vakblad Moeder is het laatste wat we opzeggen hoor. Ik geloof niet dat er alcohol in klapperwater zit. Misschien kun je het laten gisten zodat er alcohol ontstaat. Als ik op patrouille ben drink ik me dik en heb er nooit last van. Nou zeg, longkanker van roken? Nog nooit van gehoord. Oe wat zal ik ervan zeggen? Verslaafde rokers worden ook wel zo oud als Metusalem. Ik kan me beter indenken dat het voor vrouwen schadelijker is, zeker als ze zwanger zijn. Er zijn hier wel genoeg sigaren maar ik vergiste me in de prijs. De Hofnar, Bolknak en Willem II kosten geen13 ct. maar 30 ct. Dat wordt straks 1 x per week een sigaar.
Heb wat lectuur voor je klaar gemaakt. Een luchtpostbrief met wat uittreksels van Blijf op de hoogte en zes Wapenbroeders. Kijk maar of er wat voor je bijzit.
Alles loopt hier aardig. De kapitein is terug maar ik heb nog geen uitslag over de filmkwestie met de baboes.
Was even bij H. in Tjitjambe. Als vanouds, je kunt er van de vloer eten en geen stofje te zien, steentjes gewit. Ik mag het graag een beetje knap zien maar dit is mij te veel soesah. Alsof je bij de burgemeester op visite bent, je durft bijna geen sigaret te roken en haalt het niet in je kop je peukje over het hek de straat op te schieten. Toch is het veel beter dan toen de C-batterij hier nog zat, toen was het een rotbende. Terug via de Staf, met de betaalmeester het belastingformulier ingevuld. Heb de gevangenen aan het werk om van Alang alang (lang gras) dakbedekking te maken voor de garage.
Ik moet er vaker even tussenuit.
Jij hebt een lange zomer voor de boeg en ik een lange droge moesson. Wij maken elkaar bezorgd en denken hoe komt mijn liefste er door? Vader schreef gister – iedere dag afschrijven, de eerste maand is al weer voorbij -, vandaag al weer de 9e. Ach pop wat zit ik je wijs te maken hè? Er is geen andere manier dan vol te houden en het is 1000 x waard om voor te vechten hè meiske? Het moeilijkste hebben we vaak met onszelf. God bewaart ons nog altijd voor elkaar en onze liefde doet Alles vrouwkelief!!!
Repoeblik in Djogja hersteld, enfin ze doen maar
Weer een fijne brief. Alles was heerlijk goed en myn skot had goede moed!! Een moedige zoen van mij.
Even een rokertje van jou, oe wat zorg jij heerlijk voor mij.
In de krant van gister staat dat er in Batavia overeenkomst bereikt is. Onze regering stemt toe dat de Repoeblik in Djogja hersteld wordt. Enfin ze doen maar, wij doen ons best en houden de kop ervoor.
Klaas Kool, zie blog 86 onder kopje Het akelige geval met het uniform, deviezen smokkel, doofpot, die aan de C-batterij is uitgeleend heeft een goede stunt uitgehaald.
Vorige week liep hij als verkenner vijf minuten voor de patrouille uit. Hij kwam in een kampong waar hij een kerel met een geweer op wacht zag staan. Hij schoot hem meteen door z’n raap waarop er nog drie aan kwamen rennen met het geweer in de aanslag.
De Dwaas, niet mis, legde er twee netjes neer. De derde schoot op hem maar miste en moest toen het loodje leggen tegen de lange. Buit: vier vuurwapens en een gevangene. Toen de patrouille aankwam was het al gebeurd.
Ik denk wel dat Klaas een bijzondere vermelding krijgt, hij heeft het ook verdiend.
In ons gebied is niets meer te beleven. Over de zogenaamde bendes die de postcommandant van Lariredja gezien had hebben we verder geen inlichtingen gekregen, dat was dus loos alarm. De fantast is eruit getrapt wat de algemene rust daar ten goede komt. Ik ga nu met de jongens naar de film in Djalanjati, zonder boetjes. Straks verder, een dikke tut fan dyn gelukkige Kai.
Lintjes en jaarsterren
Daar ben ik weer, wel aardige film. Van de omhelzing krijg je de kriebels, verdorie hoe lang nog? Er waren vandaag ook PenT-ers met hun vrouwen in de bios, ik ben jaloers op die kerels. Prachtige muziek, geen blote billenparade. Het is nu half twaalf, ik zou naar bed moeten maar wil nog even met jou praten. Ik weet niet wat maar dat hindert niet. Het is nu halfvijf bij jou. Wat doe je? Me even indenken, juni, juli, augustus, september, oktober, november??
Het is schitterend hier, de bijna volle maan bijna recht boven mijn hoofd. Alles in diepe rust behalve de wacht en saja. Kom je even Jank!!!!
Hoe was het vandaag? Wat heb je uitgevoerd? Naaien voor jezelf en onze hummels? Waren Pim en Ukkie lief? Hoe is het nu met ons stijfkopje? Ben je gelukkig en heb je nog steeds goede moed? Allemaal vragen, doodgewone vragen maar voor ons heel belangrijk.
Verhip, ik zit me net te bedenken dat ze ons lintjes en jaarsterren geven voor weet ik wat voor goede diensten maar wat moeten ze dan alle huisvrouwen, memmies, verloofden en meisjes dan wel geven? Dwaas hè, maar jij hebt er net zoveel recht op. Ik zit te bazelen en weet eigenlijk niks anders te schrijven dat ik je zooooo liefheb.
Even je laatste foto’s, even naast je in het gras liggen en dromen. Straks zijn wij weer aan de beurt. Het zal heerlijk zijn, ik zal je beschermen en iedereen laten zien hoe trots ik op je ben. Ik zal proberen die moeheid van de foto’s weg te nemen. Dat gaat vanzelf als het eerst maar eens zover is.
Janke myn skot, ik heb je niets verteld maar heerlijk even bij jou, alles van je gelukkige man.
Vergeet de gespannen toestand niet waar je nu al zolang in leeft
Even een tuinkoeli van PenT weggebracht naar de Staf, hij had zich met een bijl een jaap in z’n voet gehakt. Bij de foerier knopen gehaald, kreeg de vorige keer een nieuw jasje zonder knopen. Naai jij ze er even voor mij aan meiske? Hoe kun jij jezelf nou als een nul beschouwen? Ik begrijp het wel Nanni, je voelt je vaak tegen een hele hoop kleine dingen niet opgewassen maar in grote dingen ben je een kraan schattebout. Je weet het zelf niet en gelooft mij ook niet hè pop?
Het is geen erfelijke kwaal, let straks maar eens op wanneer je je eigen leven hebt. Vergeet de gespannen toestand niet waar je nu al zolang in leeft.
Beppe mag goede raad geven maar jij beslist! Niet alleen over kleine dingen zoals dat Ukki Pims oude schoenen wel kan dragen maar over alles wat jouzelf en de kinderen aangaat.
Een innige zoen, ik weet wat je waard bent, voor mij Alles!!
Je schrijft schat dat ik je altijd zo goed begrijp in alles, dat ik je enige fijngevoelige man ben, zeg meiske wie heeft mij dat geleerd? Wie heeft mij gemaakt zoals ik nu ben? Jij Schat!!!!!
Nog even over schoenen
Het is oppassen met kinderschoenen memke.
Een hoop mensen hebben last van hun voeten omdat ze als kind verkeerd schoeisel droegen. Hun benen vergroeien makkelijk omdat ze nog zacht en inde groei zijn. Beppe heeft niets met de schoenen van onze kinderen te maken. Jij beslist. Ukkie mag alleen Pims oude schoenen dragen als ze heel goed passen. Wat een verstand van schoenen hè? Dat hebben wij hier wel geleerd.
We weten nu welke schoen goed is en welke niet. Het lenen van elkaars schoenen is uit den boze omdat de ene voet heel anders gebouwd is dan de ander zodat de jongens zich stuk lopen, ze hebben het afgeleerd. Er wordt hier veel van de voeten gevraagd maar kleine kinderen zijn ook de hele dag in touw.
Schitterende plannen
Weer verder, jij had fijn inkopen gedaan, serviesgoed. Zo kom je fijn in je spullen.
Lakens, slopen en ander linnen is nog schaars zeg je. Ik ben benieuwd hoeveel punten ik krijg bij demobilisatie. Ik ben zo blij dat je weer moed hebt om onze spullen zo voor elkaar te krijgen. Schitterende plannen en je krijgt er fijne voldoening van omdat het voor ons is. Schitterend dat je inmaakglazen kocht, wat zullen we smullen van je ingemaakte groenten. Heerlijk in tútje fan myn lytse skotten, kwamen ze er zelf mee schat?
Filmjeep
Je was met onze hummels naar de filmjeep, prachtig die film voor ze. Pim liet zich helemaal meevoeren en Zuske deed door de weeromstuit ook mee.
Ik geloof dat Wim veel verbeeldingskracht heeft, zich echt geeft aan de dingen waar hij mee bezig is. Heerlijk zijn uitroepen ‘oe mem der is heit by, ik sjoch him wol’ Ik krijg een steeds grotere plaats in de harten van onze kinderen en daar zorg jij heerlijk voor. Het zal straks best meevallen, ze weten al zoveel van me dat ze me al half kennen.
Ik heb hier nog nooit een filmjeep gezien hier. Ze zijn er wel maar ze zijn een druppel op de gloeiende plaat. Als wij het alleen van die filmpjes moesten hebben zagen we maar eens in het half jaar een film. Toch goede propaganda. Nederland doet z’n best en de verzorging hier is er stukken op vooruit gegaan.
B. belde net voor wat mensen voor een patrouille. Heb een lijstje gemaakt en ik ga zelf ook mee, heb er zin in.
Afzakken van Bukanagara
Vanochtend met de pantserwagen naar Bukanagara. Het was een zware maar mooie dag. Afzakken van Bukanagara en afzakken wás het. Glijden, springen, strompelen langs steile afdalende glibber-blubber-dikke keienpaadjes. Om knotsen van bergen met aan de ene kant steile wanden, een paadje van 20 cm met daarnaast een diep ravijn. Zoiets moet je zien schat, beschrijven kan ik het niet. Hier en daar schitterende doorkijkjes tot aan de zee toe??? Twee uur achter elkaar dalen, je benen trillen wanneer je beneden bent van het steeds weer opvangen van het volle lichaamsgewicht bij het afremmen als je hard naar beneden roetst. Daarna door allerlei soorten terrein, langs alle soorten paadjes behalve een werkelijk goed pad.
Het was prachtig weer en ondanks alle zweet en knikkende knieën genoten van het machtige landschap. Ik had nieuw zoolbeslag en ben maar enkele keren op mijn gat terecht gekomen. De sawa’s op de berg waren prachtig, trapsgewijs en je leert prachtig balanceren op die smalle dijkjes. Soms glijdt er iemand vanaf en die staat dan tot halverwege de knieën in de sawablubber. Prachtige bergrivieren, ik weet niet hoeveel we er zijn overgestoken, springen van kei tot kei of er gewoon doorheen waden
Van half negen tot aan half twee getippeld en ik was blij toen we de grote weg bereikten waar de wagen klaar stond om ons op te pikken. Ik was niet de enige die blij was dat het erop zat. Het was overal rustig.
Werd even kwaad op kokkie die ons koud eten voorzette maar hij warmde de soep en rijst lekker op en nadat wij even gepoedeld hebben aten we machtig lekker.
Toen lekker in de pyjama lekker paar uurtjes gemaft. En nu even met jou praten.
Kleine dingen voorkomen dat het een janboel wordt
Heb de dienst voor morgen geregeld. Heb een verlanglijst voor het appèl klaar. Een paar puntjes op de i zetten. Geen inlands personeel meer mee naar Soebang. De kapitein gaf mij gelijk. Hij wilde morgen een toespraak houden maar ik knap het liever zelf op en hij ging akkoord.
Morgen verdwijnt de baas weer voor een week naar Bandoeng, zogenaamd dienstverlof.
Heb de kerkwagen gemist, deze keer geen preek wat maar zelden gebeurt. Toch een goede zondag Nanki omdat ik voel dat ik mijn best heb gedaan voor allemaal.
De vaste klanten hebben permissie gevraagd om de poort uit te mogen. Deze week heeft het stel gemerkt dat ik de touwtjes strakker aantrok maar ze wennen er al weer aan. ’s Avonds om 6 uur mouwen naar beneden, malariadiscipline; geen boetjes meer op sleeptouw; s’ avonds na 8 uur de wacht niet in de cantine maar in het wachtlokaal enz.
Het zijn maar kleinigheden maar die kleine dingen voorkomen dat het een janboel wordt. Ieder die het kamp uit wil moet zich eerst melden en dat vergeten sommigen regelmatig, totdat ze een strafwacht krijgen.
M. zit weer aan de borrel en is dus ook weer happy.
Wat is het toekomstbeeld
Nu eerst de belangrijkste punten uit je brieven. Ik zou je meer schrijven over wat doen wij als we weer samen zijn? Geschreven heb ik niet maar wel des te meer gepiekerd en vrouwke, ik kom er niet uit. Ik heb gebeden dat god mij onze weg wilde wijzen en mijn besluiteloosheid weg wil nemen. Helpt dat niet, hoort god mij niet, ja Nan dat wel, maar ik weet het nog niet.
Ik krijg geen overzicht van onze mogelijkheden. De meest eenvoudige weg is mijn oude schildersvak, daar zit genoeg werk en toekomst in. Maar ik hou nog een andere mogelijkheid open en daar loop ik steeds verder in vast. Ik weet niet wat ik anders moet doen. Net zoals hier steeds meer militairen, ook dienstplichtigen, zich opgeven voor beroepsmilitair omdat ze niets anders geleerd hebben en zij na hun dienst ook niet weten wat te beginnen.
Ik kan straks niet van de hak op de tak springen, dit eens proberen, bevalt het niet dan wat anders proberen. Ik wil dat ook niet. Verschillende knapen kunnen dat een tijdje volhouden en zo ergens tussen rollen omdat zij alleen maar voor zichzelf hoeven te zorgen. Ik heb een huisgezin hè memmi en ik ben nuchter genoeg om te beseffen dat daar meer voor nodig is.
Het is het een of het ander. Of na de demobilisatie een betrekking zoeken waar voor ons gezin brood en toekomst in zit of mijn oude vak oppakken wat het makkelijkste is om aan de slag te komen.
Ik wil inlichtingen opvragen, in eerste plaats over het schildersvak. Mijn vader kan mij daar niet bij helpen, hij zit vast in Raard en hij heeft geen algemeen en breed overzicht. Ik zal me eerst wenden (jasses wat een stijl) tot de redacteur van het Schildersblad, IJsma’s drukkerij te Leeuwarden. Wat zijn de mogelijkheden, wat is het toekomstbeeld van de ververswereld.
Ik ben moe, zal ik maar gaan slapen. Voel even mijn sterke liefde, dwars door alles heen.
Ik ben razend en ik wil enkele knullen dolgraag even een aframmeling geven
Gisteravond niet geschreven, het wilde niet en liep een beetje met m’n ziel, je weet wel.
Allereerst een innige en lange omhelzing. Was vroeg gaan slapen wat niet veel voorkomt maar ik was er om 24.00 uur weer uit. De foeragewagen had pech gehad en kwam toch nog binnen, die kerels schepten zoveel herrie, ik ving de woorden post en pakjes op. Nou pop, je weet het, gauw even kijken of er wat voor mij bij was. Ja hoor, ik zag een groot blik op tafel staan en een paar brieven liggen.
Jammer, geen brief van jou maar dat kon ook niet. Het blik was voor mij. Heb het snel open geroetst, mijn vingers bijna kapot gedraaid om het kaasblik open te krijgen en meteen een dikke plak kaas gesneden en daarmee onder de klamboe, mmmmm.
Oe schat, voel even mijn armen om je heen, dank je lieveling, een alleszeggende tut. Je hebt weer heerlijk voor mij gezorgd snoes. Je had het fijn verpakt, het blik zat wel vol deuken maar de inhoud was kostelijk. De shag was kurkdroog en niet beschimmeld waar je bang voor was. Een uitkomst want dyn Kai was er weer doorheen. Ik zal zuinig zijn met de schoensmeer en de djongos laten zien hoe dat moet. Heb de kok een stuk kaas gegeven voor op de boterham oor morgen, voor ieder een paar sneetjes brood met kaas. Dat mag van jou hè Nanki?
Het is een rumoerige bende in de cantine. M. kwam half in de lorum binnen en borrelt nu met een stel aan de bar. Enfin, hij is de baas van ’t spul en ik houd mij er vanavond eens buiten. Wachtmeester M. is met tien man naar de film geweest in Soebang en is net terug. Ik kan goed met hem opschieten maar het is nog een melkmuil.
Heb de slag om inlands personeel wel of niet mee naar de film gewonnen. Zo net weer een strubbeling, de wacht hing aan de bar in plaats van op zijn post te zijn. Het stel kerels wordt steeds luidruchtiger. Het schrijven wil zo niet zo best met dat dierlijke gebrul.
Weet niets bijzonders, Inlands personeel op de vingers getikt, de laatste weken of maanden eigenlijk verdwijnt er steeds lectuur uit de cantine, zo’n beetje ongemerkt. Maar vandaag waren alle tijdschriften plotseling verdwenen. De enigen die er belang bij hebben is een stel baboes die in de kampong nog een winkeltje hebben en voor hun lekkernijen papier gebruiken om te verpakken.
Zo, M. dronken als Maastricht kwam vragen of ik nog een fles jenever heb maar ik heb niets meer en geef het ook niet weg aan anderen.
Schattebout, ik hou op. Ik ben razend en ik wil enkele knullen dolgraag even een aframmeling geven. Ik geef jou even een stevige knuffel en een innige koes schat en morgen verder.
Vijf heerlijke brieven van jou!!!! Pistool in beslag, al het moois buiten
Myn wiefke!!!! Alles weer kunnen voelen, heerlijk Schat!!! Koes even ús lytse poppen fan heiti en geef ze een dikke tut.
Eerst even verder vertellen.
Het is gisteravond goed gegaan, geen brokken hoewel er sommigen hartstikke bezopen waren. Heb de revolver van Ltn. M. in beslag genomen, hij had hem afgelegd maar wist natuurlijk niet meer waar. De jongens zochten naar dat ding. Enfin om 00.30 uur lag het hele zootje in bed en ben ik ook onder de klamboe gedoken, heel onwennig van jou maar toch goed geslapen.
Vandaag kwam er bericht voor Korporaal L. in Bukanagara, hij moest halsoverkop naar huis wegens een ernstige ziekte van zijn moeder. Vanochtend kwam hij naar hier om te vragen of ik zijn adres op zijn kist kon schilderen, natuurlijk, en of ik spijkers en een hamer had om hem dicht te timmeren, ook natuurlijk. Hij is een geschikte vent en hij was blij dat hij naar huis kon maar was veel liever gebleven dan om deze reden naar huis te moeten.
Heel even was ik jaloers maar stel je voor dat ik naar huis moest omdat er iets met jou zou zijn! Hoe gelukkig ben ik dan met weer te lezen Alles goed thuis!!
Er kwam een telefoontje dat L. naar Perwakarta gebracht moest worden. Vlug wat eten, een bren op de pantserwagen en ik ben zelf meegegaan naar de Staf waar L. zijn spullen bij de foerier inleverde. Het was een prachtige tocht naar Poerwakarta, mooi weertje, rotgang erin. L. op de trein gebracht, hij had het toch wat krap.
Daarna naar het veldpostkantoor om de post voor 6-RVA op te halen, meteen daar gesorteerd en er bleken brieven voor L. bij te zijn. Die kregen we op het nippertje nog bij hem in de trein. Daarna ging ik naar de ploppergevangenis waar drie jongens van ons wacht kloppen. Ook hun post hadden we al uitgezocht en meegenomen, ze waren er wat blij mee. Het beviel hen slecht en ze kijken uit naar de aflossing. Dat stomme 12 uur op, 24 uur af kunnen maar enkelen volhouden.
Ltn. M. had geld gegeven om jenever te kopen, hij heeft aan het rantsoen van twee liter per maand niet genoeg natuurlijk. Ik heb drie flessen op de kop getikt en nog vier pakjes goeie sigaretten. Daar hebben we samen meteen eentje van opgerookt, voor de moeite.
Onderweg ergens bij een orang China een glaasje ijslimo, via de verbindingsdienst laten weten dat we weer uit Poer vertrokken en met hetzelfde rotgangetje door het linke gebied waar geen kop te zien was weer terug. Post gebracht op Waneasja, de C-batterij blij gemaakt, idem Legalakerang (hospitaal). Al onze patiënten maken het goed.
Fijn dat je het zo lang bij Klas in Leeuwarden volhield met de kinderen. Wij hebben af en toe iets nodig om weer even te weten hoe rijk wij zijn. Jij voelde dat heel sterk bij de stille rondgang en bij Klas. Ik voelde het gister bij L. We vergeten het zo vaak en zien alleen onze eigen zorgen en verlangens.
Ben zo blij schat dat je toch nog zo geniet van al het moois buiten, je hebt me een fijne beschrijving gegeven. Onze prullen kunnen lekker bruin worden en met volle teugen van licht, lucht en zon genieten. Wat zal ik het straks koud hebben, of valt het mee?