Laatste boekpresentatie ODGOI en Klaas

De presentatie van de laatste twee boeken van het onderzoeksprogramma ODGOI was 3 oktober 2023. Onderaan staat de laatste nieuwsbrief met de link naar de presentatie.

3 Oktober was ik bij de boekpresentatie. Vooraf bij het inlopen begroetten Azarja Harmanny en ik elkaar. Hij droeg aan de bijeenkomst bij met een korte presentatie van Grof geschut, waar hij in april 2023 op promoveerde. Zie ook blog 121: Azarja Harmanny is gepromoveerd

Hij zei ‘ik moet je wel even waarschuwen, tijdens mijn praatje noem ik en laat ik op mijn powerpoint ook een citaat uit jouw vaders brieven zien, dan weet je er vast van’.

Het was goed dat ik het vooraf wist. Het maakte toch al indruk op me om daar aanwezig te zijn tussen de kopstukken van ODGOI, met mijn bescheiden aandeel in het grote geheel, toch daar met recht aanwezig. Dat Klaas tijdens de presentatie in beeld zou komen had ik niet voorzien. Ik was beduusd en vereerd.

Tasten in het duister, Rémy Limpach en Klaas

Bij tijd van schrijven van deze blog lees ik Tasten in het duister van Rémy Limpach over de inlichtingenstrijd. Het boek geeft een diep inzicht in wat zich op dit vlak daar heeft afgespeeld, het overstijgt iedere mogelijke verbeelding vooraf. In de zin dat het altijd nog erger kan zijn.

Ik raak steeds meer overtuigd van het grote belang om tot in zoveel detail, zoveel nuances, zoveel verschillende aspecten kennis te vergaren en naar buiten te brengen. De kennis in het kielzog van ODGOI verzameld, gaat natuurlijk specifiek over deze periode, over deze oorlog.

De principes van geweld, zo helder uitgelicht, gelden echter waarschijnlijk voor alle oorlogen en oorlogssituaties, van vroeger, van nu, van in de toekomst.

Niets gruwelijks is de mens vreemd zo blijkt. Inzicht in de mechanieken kan alleen maar ten goede komen. Het liefst zo snel mogelijk. Hier in ons land voor wie er vanuit die tijd mee te maken heeft.

Het liefst ook als aanzet tot onderzoek vanaf het begin op de plaatsen waar het in de huidige wereldwijde omstandigheden speelt.

Uiteindelijk wereldwijd diepschaamrood

Misschien dat uiteindelijk een diep schaamrood zich over de mensheid uitspreidt. Dat er een eind komt aan het automatisme jij dit dan ik dat, mijn oog dan twee van jou, jullie veel en wij nog meer, mijn rechten overstijgen de jouwe enz. enz.
Ach naïef wellicht, wel een mooie gedachte, wie weet ooit.

Uitweg van eindeloos diep zwijgen, het monster in de bek kijken

In ieder geval is het omgekeerde zeker waar. Het eindeloze zwijgen verbergt gruwelijkheden die het daglicht niet velen. Maar in verborgenheid leidt de ellende een heel eigen leven, dat te pas en te onpas de kop opsteekt en alle kanten op ettert.

Met openheid en kennis kan de mens het euvel recht aanzien, het monster van geweld in de bek kijken en zich er toe verhouden.

Klaas en zijn brieven als belangrijke bron, ook bij Rémy Limpach

Hoe dan ook, toen ik de inleiding van Tasten in het duister opsloeg en las dat o.a. ‘brievencollecties als Taboe in het theemeubel [….] eveneens belangrijk bronnenmateriaal vormt’ was ik overrompeld.

Verderop in het boek wordt uit Klaas z’n brieven geciteerd. Hij was er en schreef en schreef, wat een bijzondere ervaring dat hij op deze manier zo in die werkelijkheid van toen, nu op meerdere plekken bij de ontrafeling aanwezig is.

Door de boeken van ODGOI zie ik steeds beter waar hij in verzeild raakte, zie ik steeds beter hoe hij zich daar stand moest houden en hield. Hoe hij onderdeel was van wat zich daar afspeelde, zo letterlijk.

Hoe hij Janke alles schreef. Nu ik zoveel meer lees, twijfel ik dan aan ‘alles’? Nee, alles wat voor hem alles was, op zijn geweten drukte, wat zij dus moest weten, was alles en schreef hij.

Wel of niet de onderste steen boven?

De waarschuwing om niet de onderste steen boven te willen halen zoals een bekende van Klaas, tijdens de 2-6 RVA reünie in 2010 met klem, charmant maar tegelijk met zeer ernstige klem, suggereerde.

Hij drukte het op mijn hart, ik begrijp het nu meer dan ooit. Ik legde het naast mij neer, geen moment overwogen om de steen daar te laten. Klaas en allen in zijn situatie daar, onder die steen te laten.

Terugkijken: boekpresentaties ‘Geweld en verantwoording’ op 3 oktober   Op 3 oktober werden in het Trippenhuis in Amsterdam twee nieuwe titels gepresenteerd uit het onderzoeksprogramma Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945 – 1950.  Talen van geweld. Stilte, informatie en misleiding in de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog, 1945-1949 – Remco Raben, Peter Romijn (Amsterdam University Press) Tasten in het duister. Inlichtingenstrijd tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog, 1945 – 1949 – Rémy Limpach (Amsterdam University Press)  Daarnaast werd er stilgestaan bij de publicatie van Azarja Harmanny: Grof Geschut. Artillerie en luchtstrijdkrachten in de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog, 1945-1949 (Amsterdam University Press).  Afgelopen april promoveerde Harmanny aan de Universiteit Utrecht op dit onderzoek, dat onderdeel uitmaakt van het onderzoeksprogramma. Terugkijken De presentatie was via een livestream te volgen. Die is terug te kijken, inclusief Engelse ondertitels.  Vragen Heeft u na het kijken van de livestream vragen over het onderzoek of de boeken? Dan kunt u deze stellen door te mailen naar info@ind40-45.nl.       Indonesische en Nederlandse auteurs presenteerden de Indonesische uitgaves van Over de grens en Revolutionary worlds in Indonesië   Van 18 tot 30 september 2023 heeft een team van Indonesische en Nederlandse auteurs de Indonesische uitgaves van Over de Grens (Melewati Batas) en Revolutionary Worlds (Dunia Revolusi) gepresenteerd op verschillende universiteiten in Indonesië. De tournee was georganiseerd door uitgeverij Yayasan Pustaka Obor Indonesia. Lees het hele verslag hier terug.        Laatste nieuwsbrief    Met de presentatie van de laatste boeken op 3 oktober is het onderzoeksprogramma afgerond. Daarom zult u geen nieuwsbrieven meer ontvangen. Het adressenbestand van deze nieuwsbrief wordt niet opgeslagen en uw gegevens zullen niet worden bewaard.  Wilt u op de hoogte blijven van ander historisch onderzoek? Abbonneer u dan via deze link op de nieuwsbrief van het NIOD.