Vandaag wordt mijn moeder 89 jaar. Ik heb net een bosje siererwt en Oost-Indische kers in een vaasje op de tuintafel gezet. Geen enorme bos veldbloemen zoals zij vroeger kreeg, zeker wanneer we met vakantie waren op Schiermonnikoog. Wel een kleinood, een soort ode aan haar doorzettingsvermogen, haar levenskracht, haar kunst het leven te nemen zoals het komt.
Vorig week gingen we toeren in de rolstoeltaxi. Zij genoot, al had ze een iets minder heldere dag. Op haar meest heldere momenten kan ik soms iets over Taboe aan haar teruggeven, een ‘kleinigheid’. Deze keer kwam het niet zover, maar was zij wel heel blij bij het zien van een rij bomen langs een weg door het veld, de lijnen, een grote lach omdat hij dat altijd zo mooi vond.
De laatste weken fascineert mijn vaders bewondering voor haar vechtlust mij, haar vermogen om iedere keer weer donkere momenten te boven te komen. Daar zit iets diep, waar ik nog niet precies achter ben. Wat ik wel weet is dat ik heel blij ben met deze bijna gewaarwording. Met zekerheid weet ik nu al van haar niet aflatende strijdbaarheid.
Daarin is zij misschien net als heel veel vrouwen, en zij is degene die het taboe dat daarin schuilt doorbreekt. Toestemming geeft het te laten zien, dat durft, hoewel ze mijn vader vroeg haar brieven te vernietigen. Waarschijnlijk deed hij dat en verklaart dat waarom er nauwelijks brieven van haar bewaard bleven.
Wat ben ik trots op haar, op haar moed te laten zien hoe ze is. Dat is wat ik haar in het eerstvolgende heldere moment wil zeggen.
Van het hospitaal naar Kebalen, al wat leeft komt terug
In het veldpostkantoor moest ik wachten tot er een wagen kwam van het substitutiekamp, die kwam niet. Ik had al snel een wagen te pakken die naar Meester Cornelis ging. Daar heb ik me gemeld en daar hebben ze gezorgd dat ik verder ging.
Ik heb de korporaal die met me op zaal 11 had gelegen, opgezocht. De chauffeur die daarna kwam bleek een oude bekende te zijn die tegelijk met mij in de barak in Glasgow gelegen heeft. Ook trof ik nog een sergeant die ook in die barak had gelegen. Dus even staan kletsen, ieder zijn bevindingen en ervaringen vertellen en dan ga je maar weer. Al wat leeft komt terug. Bergen ontmoeten elkaar niet maar soldaten wel.
Hoe is het met mijn lievelingen? Ben benieuwd of er straks ook post voor mij ligt, ik denk het niet want ik heb er deze week al vier gehad. Morgen ga ik ze beantwoorden. Ik hou op hoor. Ik weet niet of ik Kebalen vandaag nog bereik of dat ik de nacht bij de B-batterij overblijf.
Mijn liefste schat en hummels. Gistermiddag heeft de postauto van de B-batterij me opgepikt en meegenomen naar Bekassi. Het was prachtig weer, niet warm en ik heb genoten om na 2,5 maand weer de vrije natuur te zien. De weg is nog steeds slecht en ik kreeg meteen een goede oefening, het ging goed.
Toen ik naar het hospitaal ging, stond alles blank en kaal, nu is alles begroeid met rijst, alles groen met hier en daar al hele vakken die beginnen te rijpen, geel worden. Toch was ik blij in Bekassi te zijn, ik moest wachten tot de A-batterij de post en mij op kwam halen en was blij dat ik een stoel had om op te zitten.
Ben naar de administrateur van I-6 RVA gegaan. Dat jij de kinderbijslag nog niet hebt, komt omdat de stukken met de zeepost en niet met de luchtpost gegaan zijn. Ik heb een nieuwe delegatieregeling gemaakt. Ik heb er 10 dienstjaren bijgekregen, jij krijgt nu in plaats van f 105,- f 165,-. Ook stuur ik je een formulier waarop je f 55,- voor zusje kunt halen. Bovendien moet je de kinderbijslag vanaf januari voor Pim nog binnen krijgen. Ik wist wel dat je te weinig geld had. Beloof me dat je voor jezelf kleren koopt schat, je mag er niet sjofel uit zien hoor.
Kostelijke jongens en koude officieren
Om half zeven kwamen ze me halen, het was al donker, nog een half uurtje hotsen door de heerlijke avond. De hangbrug is klaar dus geen gezeur met het bootje en de kabelbaan. De jongens waren kostelijk en sjouwden mijn spullen op de nek en achter elkaar gingen we over de lange kippenloop.
Toen ik bij de heren onderofficieren binnenstapte zei ik anders niks dan hallo mannen, terug van weggeweest. De ontmoeting was koud, behalve van MG. Ze waren een beetje uit het veld geslagen, want niemand had me terug verwacht. Ze bleven allemaal zitten en ik heb mijn stoeltje ook maar opgezocht. Toen ik ze bedankte voor het bezoek stonden ze met de mond vol tanden, ook de opper die anders nooit om woorden verlegen zit. Later trok het een beetje bij en vroegen ze hoe ik het maakte en of ik gegeten had, anders konden ze nog wel wat halen. Ik had geen trek en de buik vol van alles.
Afijn, ik heb gauw mijn bed in orde gemaakt en was blij dat ik op mijn nest lag, wat ook geen wonder is na zo’n lange stilstand. ‘k Was wel even de kluts kwijt en ik had heimwee naar jou, maar nu is het weer goed hoor.
Toen ik opstond heb ik eerst een sigaret gerookt en toen lekker gewassen, brrr wat was dat koud. Je moest me eens zien toen ik het eerste emmertje over me heen goot, ik stond te hikken en naar adem te happen. Toch is het lekkerder dan het warme water van het hospitaal. Toen had ik wel trek want er stonden eieren klaar.
Ik heb mijn opwachting gemaakt bij de luitenant. In de houding staan en groeten ben ik verleerd en was er niet bij. Hij had het druk en na een paar vragen ben ik maar gauw weer weggegaan.
Heb me geïnstalleerd, kastje weer in gebruik genomen en nu zit ik in mijn eigen lekkere stoeltje op mijn eigen plaats aan het bureau. Beetje rondgescharreld en de jongens waren hartelijk, ik heb hier en daar wat staan praten.
Om 12 uur heerlijk gegeten, echt waar schat, van puree waren balletjes gemaakt, gebakken in boter, met groente en een heerlijk vet soepje, wat pisangs na. Als dat alle dagen zo is, sta ik gauw weer wat steviger op mijn benen.
Heb wat flesjes bier opgehaald en er een paar met MG gedronken, er stonden 20 voor me klaar. A doet alles om het weer in orde te maken en de opper ook. A heeft zijn hele hart uitgestort over zijn meisje, waarom ik dat allemaal moet weten weet ik niet, maar ik heb hem maar laten kletsen. Het is weer goed hoor.
Was naar de kerk geweest, zo’n 70 man, ook uit Krandje, Toeloekpoetjoeng en Bubabakan. Ds. van Til heeft ons op onze jeugd gewezen, dat die het fundament voor ons latere leven is. Hij gaf ons de raad gods gebod (Pred 11:9) niet te vergeten. Ds. is geloof ik niet zo gezien, erg conservatief, maar vanochtend had hij een aandachtig gehoor. Verheug u, o jongeling, in uw jeugd, en uw hart zij vrolijk in uw jongelingsjaren; ja volg de lust van uw hart en wat uw ogen aanschouwen, maar weet, dat god u om al deze dingen in het gericht zal doen komen.
Vragen en vechten tegen het donkere
Nu jouw brieven. Jij bent geen sufferd Jank. Je vraagt mij of je dan geen goede moeder bent, daar hoef ik niet op te antwoorden schat, dat weet ik beter dan wie ook.
Ben je weer baas over Pim? Dat je het nooit meer goed krijgt, ben ik niet bang voor hoor. Als alle moeders hun kindertjes zo goed verzorgden als jij, zou er heel wat minder verdriet in de wereld zijn.
Fijn dat het tweede pakket ook overgekomen is. Passen de schoenen?
Ha mem, ons popke groeit al, Pim mag wel oppassen dat hij over een paar jaar niet op de kop krijgt van zuske. Wel kunnen ze later fijn met elkaar spelen.
Geef je Betteke ‘s nachts ook nog drinken? Nee ik ben niet boos hoor maar je moet nu afstappen van die nachtvoeding, doe je het memmi? Als dokter zegt van niet, dan is het natuurlijk wat anders. Maar als het zusje niks hindert moet mem haar daar even doorzetten. Het is voor jou veel beter schat. Heb je nog geen roepnaam voor ons meiske schat? Ik weet het ook niet, Bet, Bep, Bettie, Beppie, Bé, Betteke? Stom dat ze de naam Betsche bij het aangeven niet goed geschreven hebben. Het is niet erg hoor!!
Ik geloof wel dat je van Pim meer werk hebt dan van zusje. Kun je die kleine fabrieken niet op de po zetten? Dat zal wel feest worden. Hij zal eerst wel gek doen en later potje schuiven zodat alles wat hij erin doet er ook weer uit vliegt.
Trek je er maar niks van aan schat wat anderen zeggen, maar ga je eigen gang. Je hebt nu eerst de handen vol maar dat went wel weer.
Mijn lieve, dappere vrouw was alles kwijt, alles was zo donker. Je had de terugslag van al die maanden opgehoopt verlangen en verdriet. Gelukkig heeft ús heit jou geholpen en uitkomst gegeven. Ik kan je alleen maar schrijven schat en voor jou bidden maar echt helpen zoals ik dat thuis kan, kan nu niet.
Heerlijk dat je alles geschreven hebt. Je hebt heerlijk je hart gelucht schat. Het heeft me verdriet gedaan maar ook deed het me goed om alles van jou te weten. Jouw strijd om te leven, jouw vechten tegen de ondergang heeft god beloond. Niet ik maar hij heeft je weer nieuwe moed en troost gegeven.
Ik weet dat het verlangen blijft en dat je telkens weer momenten krijgt van niet verder kunnen, maar nu heeft mijn vrouw weer nieuwe moed. Jij hebt een zware strijd gehad. Blijf dicht bij god. Hij wil je altijd weer helpen. Ik heb je niets te vergeven.
‘k Heb god gesmeekt dat hij jou kracht en troost wil geven en ik weet dat het met ons goed komt. Een ding moeten wij nog leren, eerst het koninkrijk gods zoeken en al het andere… Jouw man heeft goede moed schat, maak je over mij niet ongerust. Ook voor mij lijkt alles vaak zonder uitzicht, zwart. Ook mij bestormen vaak de vragen en ook ik zit vaak in de put. Hoe het met mij komt weet ik niet maar hij wil ook voor mij zorgen als we hem daar samen om vragen. Samen zetten wij met god de schouders eronder. Jouw brieven hebben me niet teleurgesteld. Ik heb het begrepen lieveling en ik ben jou dankbaar dat je me alles geschreven hebt. Ik hoop dat mijn brieven je weer kunnen helpen, de laatste tijd was het niet zo bijzonder.
Gelukkig dat alles zo goed is schat.
Afzakken zonder het thuisfront, het sterkste front ter wereld, wat meisjes al niet kunnen
De opper zit een beetje te geilen met de baboe, daar moet ik weer even aan wennen. Zie zo, ze sodemietert al weer op. Wat een verschil met het leven thuis pop. Het is moeilijk om niet af te zakken in de sleurgang van alle dag.
MG is ook veranderd, hij is onverschillig geworden, vloekt als een duivel en dit en dat dondert hem niks meer. Het is hoofdzakelijk bluf, hij moet van de hele rotzooi niks meer hebben enz. ‘k Geloof dat hij zich een beetje inbindt nu ik terug ben. Ik zeg er niks van want dat is koren op het molentje.
A wil zich bekeren geloof ik. De gesprekken over godsdienst tussen de opper en A zijn vermakelijk. Ik bemoei me er niet mee, je krijgt nooit de gelegenheid er met een woord tussen te komen en als de opper merkt dat je vastloopt, steekt hij er de gek mee. A heeft een goed meisje geloof ik en die heeft wel invloed op hem. Wat meisjes al niet kunnen doen schat. Dat noemen we thuisfront en dat is het sterkste front ter wereld. Zolang het thuisfront goed is, blijft het hier goed.
Heel wat vrouwen, meisjes, ouders bewaren de doorsnee militair voor afglijden en houden het moreel op peil. Wat moest ik zonder jouw trouwe, liefdevolle hulp en brieven? Jij denkt vaak, ik kan niets voor mijn man doen, hij moet alles alleen, maar dat is zo niet. Zonder dat je het zelf vaak weet, werk je mee aan het in stand houden van het leger.
Het thuisfront is de hoofdzaak, en wanneer allen zó goed voor hun jongens, mannen en kinderen zorgden als mijn vrouwke, had menig militair hier een gelukkiger leven.
Denk daar eens aan schat als je ooit nog eens schrijft van, ik kan je niet helpen. Je krijgt ’t met wachtmeester Bruinsma aan de stok hoor meiske!
Reusachtig best, batterij op rust en wachten op de dokter
Met mij is het reusachtig best, van mijn rug weinig last meer, de buitenlucht doet me goed. Dienst doe ik niet en hoe het zal komen weet ik nog niet, maar heb geen zorgen, jou man is gelukkig. Wel heb ik erg verlangen naar huis maar dat is een goede kwaal.
‘k Wil gedaan zien te krijgen dat ik uit de velddienst kom, want anders ben ik bang dat ik straks weer met hetzelfde feit zit. Ik doe niets anders dan eten en drinken, slapen en schrijven. Het begint alweer te wennen en ik moet me opkikkeren.
De opper gaf ons theorieles Inwendige dienst op de kamer, gelukkig duurt het maar kort want ik heb er een broertje dood aan. Hè nee, dat doet me aan ons jonkje denken.
Vanmiddag wat geslapen en wat gelezen, wat een leven. Ik slaap hier veel meer dan in het hospitaal en eet lekker van de gebakken pureebolletjes met boontjes en worteltjes, nu nog wat kleur terug en ik ben weer het heertje. Ik verveel me eigenlijk nog meer dan in het hospitaal maar daar zal wel weer verandering in komen. Er wordt hier anders geen dienst meer gedaan dan wacht kloppen. Het lijkt of de batterij op rust is.
We kregen ons maandrantsoen, 500 sigaretten, waarvan 200 nog van de vorige maand. Ik geloof niet dat ons rantsoen verlaagd wordt maar de kwaliteit wordt wel minder. Verder twee lekkere stukken rode zeep, een zakje snoep en 1,5 reep chocola, de andere helft is in een verkeerde maag terecht gekomen. Zeven flesjes bier en twee flessen drank, scheermesjes en scheerzeep en lucifers. De sigaretten worden steeds duurder, de soldaten betalen 1 ct per stuk en wij 3,5 ct. Het leger moet bezuinigen, daarom verkopen ze geen sigaretten zwart aan de onder- en bovenofficieren. Ik heb nu geloof ik zes flessen drank staan en zal proberen die zwart te verkopen, ik krijg er misschien f 50,- voor. Ik wil dat spul zelf niet meer drinken en aan borrelavondjes doet jouw man niet meer mee.
Gistermiddag moest ik bij de kapitein komen, ik op slofjes er naar toe. Hij rees op uit zijn stoel en heette me welkom met een handdruk. Heb hem mijn belevenissen verteld. Het leek hem het beste dat ik geherclassificeerd werd, dus een herkeuring. Ik heb hem verteld dat ik voor de velddienst en stukscommandant toch ongeschikt was. Hij vroeg of ik nog papieren had meegekregen, tida ada, niks dus. Hij zei dat de dokter wel op de hoogte was en die zal dus wel een rapport over mij hebben. Het leek hem het beste eerst de regimentsdokter af te wachten. Misschien komt hij morgen.
Ben benieuwd wat hij met mij van plan is, als hij ook zegt, ga maar voetballen, dan kunnen er wel eens harde woorden vallen.
Verjaardag van Juliaantje, parade op geleende accu’s
Vandaag zondagdienst gedraaid, de verjaardag van Juliaantje, vaderlandse liederen op de radio, het was mooi pop. Er is geen recreatie voor de jongens, omdat we geen wagen hebben. Het rijdend materieel is hopeloos. We rijden alleen nog voor foerage en post en de aanvoer van water.
Dan moet je de parades zien die vandaag weer gehouden worden, daar wordt de mensen de ogen dichtgesmeerd met machtsvertoon. Alle wagens, tanks, brencarriers, enz. worden bij zulke gelegenheden opgekalefaterd en rijden met hun geleende accu’s van verschillende onderdelen die niet meedoen met de parade. ’t Oog wil ook wat!!
Heb m’n overhemd maar weer aangetrokken, het wordt kouder, het zal wel op regen en onweer uitdraaien. We zitten nu in de kentering, volgens de deskundigen moet de regentijd al voorbij zijn, maar het duurt dit jaar langer dan gewoonlijk. Daar regent het al.
Dat jij samen met onze kinderen voor mij bidt schat, is voor mij, ja ik weet niet, je voelt het wel. Pim weet nu nog niet wat het betekent, maar langzamerhand dringt het tot hem door dat er nog iemand bij ons hoort.
Heerlijk jouw schrijven over onze kinderen, ‘k heb ze zo lief!
Nee, het is geen delen van liefde, dat bestaat niet, we hebben er iets bij gekregen om óók lief te hebben. Heerlijk voor ons dat dat wonder ons mocht gebeuren. Geniet van onze schatten mem, ik doe het met jouw brieven. Weet je wel hoe enig je alles schrijft over W en B?
Half jaar in Indië en bijna alweer aftellen, op naar Tangerang 2-6 RVA
Ik ben nu een half jaar in Indië, nog een paar dagen en dan is het zeven maand geleden dat ik op de boot stapte, nog een klein half jaartje en dan beginnen we met aftellen. Het is vlug voorbij gegaan lieveling en toch is het ook weer lang geleden.
Ja schat, ondanks de ondertekening vallen er nog slachtoffers. Je weet hoe ik daar over denk. Velen denken dat het nu afgelopen is, maar het kan ook wel zijn dat het nu pas begint. Samenwerking is altijd goed maar de grondslag deugt niet. De tijd zal het leren vrouwke, wij maken ons daarover niet bezorgd. Ze smoezen hier wel dat we binnen het jaar terug zijn, maar ik geloof dat niet.
Heb een fototoestel te leen, ik ga vanmiddag kiekjes maken. Ik hoop dat deze nou eens een keer goed gelukken. Ik durf er zelf eigenlijk niet op, want ik ben een beetje mager geworden sedert het hospitaal, maar dat weet je ook wel. Ik zal mijn wangen opblazen, borst en buik vooruit, dan valt het nog wel mee. ‘k Heb me in het hospitaal laten wegen vlak voor mijn ontslag en toen woog ik 55 kg. En normaal altijd 62, dus moeten de pondjes er weer bij. Als het zo doorgaat dan haal ik dat wel weer. Je schrijft, ‘k ben nu weer slank, maar die f 100,- win ik vast hoor.
Lieveling ik heb de brief weer open gebroken, want er is nieuws.
Vanmiddag om vijf uur moest ik bij de kapitein komen. Hij zei dat ik me moest haasten en mijn spullen moest pakken want morgenvroeg om 7.00 uur vertrek ik naar Tangerang II-6 RVA. ’t Heet dat ik officieel overgeplaatst ben, verder is er niks bekend. De overste die vandaag in Bekassi was, bij de militaire demonstratie, belde. Het was de bedoeling geweest dat ik direct daar naar toeging. Verder weet ik nog niets maar ik zie het morgen vanzelf. Heb niet veel zin in verandering maar dat zal best weer loslopen, het is in ieder geval weer eens wat anders.
Natuurlijk schrijf ik morgen weer pop. Mijn post zal eerst wel wat in de war lopen. Weet dat alles nu goed is lieveling, ik kan wel een week op jouw brieven teren hoor. Ben al bezig met pakken, het wordt een hele vracht. Mijn drankwinkeltje moet natuurlijk ook mee.
Vrouwke, ik weet dat je dicht bij me bent. Samen bidden we dat de here ook nu met mij gaan wil. Ik heb goede moed. Dag lievelingen. Samen sterk Jank, alles van heit.