Het is een jaar geleden dat mijn broer overleed, de derde van ons achten, veel te jong. Sinds het vonnis over hem werd uitgesproken, stuurde ik hem iedere nieuwe aflevering van de blog Taboe in het theemeubel, per post. Flessenpost bijna.

Enkele opvallende, door zijn brieven voor ons nieuwe, zichtbare kanten van mijn vader – wat was hij lief en zorgzaam, hoopvol, opgewekt en ernstig tegelijk en hoe onzeker ook -, hielden we tegen het licht. Zijn stem uit het verleden, een spiegeling. Tussen alle verhalen en regels door, een geschenk. Ongelooflijk.

 

Reden van overplaatsing

Enkele dagen geleden realiseerde ik mij dat ik een punt in de brieven voorbij ben, het punt van overplaatsing van de A- naar de C- en D-batterij. Een punt waarbij ik, in de beginfase van Taboe, vraagtekens bij had. Waarom werd mijn vader overgeplaatst? Dit alles naar aanleiding van telefoongesprekken en later de ontmoeting die ik met MG had, tijdens de reünie van 2-6 RVA op 15 april 2010 (blog 9). Ik ben het punt van overplaatsing voorbij en enige grond voor bedenkelijke redenen ben ik al lezende niet tegengekomen. Kan ook niet, de beste man was in het hospitaal en daar viel niet veel onoorbaars uit te spoken.

Wat mij opvalt is dat mijn vader bij de overstroming in Kebalen schrijft over dode karbouwen, terwijl MG het over opvissen van mensenlijken heeft. Mijn vader rept daar met geen woord over en ik kan mij niet voorstellen dat hij doodleuk foto’s neemt en mijn moeder niets vertelt van wat er zich werkelijk afspeelt. Wie weet wat ik verderop in de tijd tegenkom, vooralsnog zijn MG’s suggesties weliswaar van een hoog nieuwsgierigheid prikkelend niveau, maar verder, we zullen zien. (lees ook blog 10)

 

Overstroming in Kebalen, dag van de opkomst herdenken, 2 mei ‘47

Mijn liefste dierbaar meiske, memmi, broerke en zusje, goedemorgen. Eerst het nieuws even, vanmiddag een heerlijke brief van jouw. Vandaag nog in Kebalen gebleven. Ik ga morgenochtend naar Tangerang. Morgen is het zondagsdienst omdat het 2 mei is. Dan is het een jaar geleden dat de jongens op klompen en kapotte schoenen, met afgedragen petten en een weekse baard opkwamen. Dat wordt een herdenkingsdag. Ik denk maar zo, ze hebben er een jaar opzitten en de meesten zullen niet feesten omdat ze het zo fijn vinden, maar dat ze al zover gevorderd zijn.

MG maakte me vanmorgen wakker en zei dat ik naar de kali moest gaan om foto’s te maken van de overstroming. Het water is op verschillende plaatsen buiten de oevers getreden. De brug stond bijna helemaal onder en er had zich een berg drijvende rommel opgehoopt, waaronder twee dode karbouwen.

 

Inlands werkvolk was druk bezig de rotzooi los te werken om de druk op de brug lichter te maken. Ze hielden de brug vrij van boomstammen, struiken en alles wat kan drijven. Er stond een sterke stroom. Het water is alweer 1,5 meter gezakt maar de brug is nog lang niet vrij, daarvoor moet het water nog minstens 1,5 meter zakken. Als het morgenvroeg nog zo hoog is moeten we pootje baden. Het was een heksentoer om de foerage over te krijgen maar het is zonder ongelukken gelukt.

Ik heb er twee films van afgedraaid met het toestel van de kapitein, stond de hele middag met het toestel klaar. Ik hoop dat het nu beter gelukt is, ik stuur je de negatieven zo snel mogelijk.Ik heb de kapitein gevraagd of ik zijn toestel kan kopen. Voordat ik het kon gebruiken moest ik het eerst opknappen, het was totaal verwaarloosd. Hij wil er even over denken, maar als hij er f 50,- voor wil hebben koop ik het.

 

 

Vreselijk in Tangerang?

Degene die ik vervang zei dat het vreselijk was in Tangerang maar daar trap ik niet in. Hij moest overgeplaatst worden omdat hij wat teveel omgang had met de zwarte vrouwen. Nou hier kan hij zijn hart niet ophalen en zal hij wel uitdrogen. Hij is meteen goed ingewijd, ze hebben hem laveloos naar bed gebracht en vanochtend moest hij op rapport komen bij de kapitein. Het was een beestachtige avond, ik was blij toen ze eindelijk in hun nest lagen. MG en ik waren de enigen die nog nuchter waren. Ik ben er voor bewaard gebleven, later vertel ik alles wel hoor maar het is niets voor je om aan te horen.

 

Tangerang, 2-6 RVA, D-batterij, zonder remmen verder, twee batterijen

Daar zit ik dan in Tangerang. Bij 2-6 RVA. ‘k Zal je in het kort even vertellen hoe het vandaag gegaan is. ‘k Heb ze allemaal het beste gewenst. De brug was niet te gebruiken, vannacht is er een stuk uitgeslagen door de sterke stroming. We zijn met de boot overgegaan en dat ging prachtig, we zwaaiden met gang door de sterke stroming. Vandaar met een drietonner naar Bekassi gehobbeld. Ik zat in spanning over m’n drankwinkeltje, maar alles is goed over gekomen.

In Bekassi moesten we wachten, daarna konden we verder met een pantserwagen. Door hun gewicht vangen ze de zware schokken van de kuilen op. In Batavia kregen we pech, de remmen liepen vast, de assen waren gloeiend heet. Met moeite zijn we naar een militaire werkplaats gereden en daar hebben ze de remmen buiten werking gesteld zodat we zonder remmen verder reden, alleen de handrem kon nog gebruikt worden. In de stad met het ontzettende drukke verkeer, moesten we langzaam rijden om geen brokken te maken. Want alles wat voor zo’n zware remloze wagen komt wordt als een luciferdoosje in elkaar gereden. Alles ging best, we hadden een prima chauffeur. We hebben nog lifters meegenomen.

Bij aankomst ging ik eerst naar de staf. De Overste was ook aanwezig. Ik werd aan de 2-6 RVA majoor voorgesteld, die me natuurlijk hartelijk welkom heette. M’n oude baas was er ook en riep me even apart. Hij vroeg me hoe ik het vond overgeplaatst te worden en ik zei dat ik liever gebleven was. Ook heb ik gezegd hoe er het met me voorstond en dat ze als stuks commandant niet veel aan me hadden. Ze wisten nergens van, wel dat ik in het hospitaal had gelegen. De overste wist ook van niets hij vroeg of ik brieven had. Gelukkig heb ik alles in het hospitaal in mijn zakboekje laten schrijven. Hij heeft het meegenomen, hij dacht dat ik alle dienst weer kon doen.

Bij de D-batterij werd ik hartelijk ontvangen door mijn slapies en de bekenden uit Wezep. Het is allemaal erg meegevallen pop. Ik kreeg direct een beter bed, ik slaap niet meer op een brancard. Nadat ik me waste, ik zag eruit, meldde ik me bij de kampcommandant en heb hem precies verteld hoe het er voor stond. Hij zei dat ik eerst maar kalm aan moest doen en me een beetje op de hoogte moest brengen van de omstandigheden hier. Hij wou eerst maar verder uitslag van de dokter afwachten.

Vandaag was hier ook 2 mei herdenking, sportwedstrijden en vrij limonade en bowl drinken in de cantine. Ben daar even geweest en trof er oud Engelandvaarders.

Er liggen hier twee batterijen en staf dus veel meer dan in Kebalen. Hier ligt alles veel meer verspreid, doordat hier en daar een huis staat. De omgeving is vrijwel hetzelfde, rijstvelden, kampongs en kalis.

We zijn aangesloten op de radio in de cantine dus hebben we regelmatig muziek. Ik voel me hier in dit hokje al aardig thuis. Nou nog wat inburgeren en het rolt wel weer. Het is me nog niet tegengevallen.

 

Wachtkloppen, stukken poetsen, geen dril

Met de jongens heb ik nog geen kennis gemaakt, dat komt geleidelijk aan, ze worden toch een beetje toeschietelijker dan in het begin. Ik schijn toch mee te vallen na wat ze van mijn voorganger over me gehoord hebben.

Er wordt hier zo nu en dan patrouille gelopen maar daar vlieg ik voorlopig niet in. Ook hier gebeurt na de ondertekening niet veel meer. Morgen gaat er een patrouille weg voor twee dagen. Ze nemen rijst mee en slapen onder de sterren. Ik geloof dat het vooral gaat om de jongens wat bezig te houden en ze hebben er wel puf in.

Het is hoofdzakelijk wachtkloppen, stukken poetsen en geen dril. Voor de rest gaat het hier ook gemoedelijk toe.

‘k Zit in ons kamertje, dat we met z’n drieën bewonen. Mijn slapies zijn wachtmeester/foerier V, een Wȃldman en wachtmeester/kanonnier K, die met mij op de Tegelberg in dezelfde hut lag. Met V gepraat over het boerenleven, hij komt later op de boerderij in Veenwouden. Er is best met hen op te schieten.

 

Pin-up girls oftewel halfnaakte vrouwen en meisjeskoppen

We zijn een beetje klein behuisd maar niet ongezellig. De afdelingen liggen hier allemaal in huizen, dat is dus wel goed. De muren dragen nog de sporen van mijn voorganger, pin-up girls oftewijl halfnaakte vrouwen en meisjeskoppen. Ze hangen mij niet in de weg hoor. Vannacht op mijn nieuwe veldbed heerlijk gemaft pop. Er wordt nu nog een hoofdkussen voor me gemaakt en dan is het voornaamste, m’n bedje, klaar.

 

Rijst met sambal en recreatie

Geloof niet dat ze hier zo’n goede keuken hebben als in Kebalen. We eten rijst. Maar lekkere soep en dikke bananen en mandarijntje na, maakt veel goed. Soms twee keer rijst, ik kan er vaders kippen best van onderhouden. V heeft wel wat ander voer zodat ik mijn buik best voel. De aardappelpureeballen zijn niet zo lekker als bij de A-batterij, toch zou ik direct niet weer terug willen, ’t is gek hoe snel je went in den vreemde. Het is alsof ik hier al lang ben. Het slappe is weg en de buitenlucht doet me goed.

Straks is er recreatie naar Batavia. Geloof dat ze hier vier keer per week gaan dus kan ik er vaker tussenuit dan in Kebalen, daar was het een keer per week, op zondag. Ze zitten hier goed in het rijdend materieel, vandaar dat ze zich die uitstapjes kunnen veroorloven. Ook zijn de wegen stukken beter. Over dezelfde afstand doet de A-batterij twee keer zo lang. Ga nu eerst mandieën.

 

Heiligt de sabbat en naoorlogs dalend zedelijk peil

Het is zondag, het gebod gedenk de sabbat, dat gij die heiligt is hier moeilijk. Het is een vrije dag die met recreatie, bios, vrouwen en drank doorgebracht wordt. Dank ús heit dat hij mij daarvoor bewaart, niet dat ik beter ben maar uit genade. Zullen we samen bidden voor een echte zondag.

Om kwart over tien kerk in Tangerang. We werden per auto gebracht. Een goede preek waar ik toch weinig van gehoord heb, ik kon mijn aandacht er niet bij houden. Er was goede belangstelling, er liggen hier ook meer troepen dan in Bekassi-Kebalen. ‘k Ben het weer een beetje kwijt schat, ik bid wel maar niet echt. Het is mijn eigen schuld, ik wil niet anders.

Ik kan nu merken dat de regentijd over is, het is vandaag erg warm. Hier hebben ze ’s middags ook verplichte rust van 1-3. Het is rustig in het kamp, er zijn een stel naar Batavia en de rest houdt zich koest met lezen en schrijven. Ben, behalve naar de kerk, de kamer nog niet af geweest. Het is hier rustig en daar houd ik wel van. Je zult er geen last van krijgen dat ik niet thuis kan zitten, ‘k was altijd nogal honkvast hè.

Voor veel militairen wordt dat later een probleem, want ze zijn hier gewend om iedere nieuwe film en de rest te zien. Het zedelijk peil is hard aan het dalen, een naoorlogse kwaal waar nooit genoeg tegen gewaarschuwd kan worden. In andere landen, zoals Engeland en hier, is het nog veel erger.

 

Bevrijdingsdag, 5 mei ‘47, alsof we nog steeds bevrijd moeten worden

Aan mijn alles en onze kleine lieve schatten. Vandaag herdenking van de bevrijding. Ik heb er weinig aan gedacht lieveling. Het is net een gevoel alsof het niet waar is en we nog steeds bevrijd moeten worden.

Ik stond toen bij het brugwachtershuisje bij Dokkumer Nieuwe Zijlen. We schoten toen onze Engelse en Duitse geweren af en deden gek. Nog heel veel later keek ik wanneer ik wegging eerst altijd de weg af, of er ook moffen op patrouille waren.

V verhaalde over zijn dienst bij de Canadese leger. Hij was er in Frankrijk bij gekomen en was met een tankdivisie opgetrokken als tankschutter. Hij was bij de afdeling die Friesland bevrijdde, Pingjum, Burgum, Dokkum, Oostmahorn en nog meer om de laatste weerstand van de mof te breken. Toen kwam ik ook los natuurlijk en kwam er van schrijven niet veel meer terecht.

Wat is er na die tijd veel gebeurd, het ongeluk waarbij mij broer omkwam. Toen werd jij mijn lieveling, mijn vrouwke. ‘k Denk soms dat ik toen nog niet besefte hoe groot mijn geluk was en dat het nu tot me doordringt wat het is dat jij van mij bent.

Ik zit een beetje te filosoferen schat, ’t hindert niet hè lieveling, ik wou je graag even echt werkelijk zien, ‘k heb je zooo lief, waarom heb ik je zo vaak verdriet gedaan. Ik weet het Jank, je bent zo ver en toch zo dichtbij. Ik zou je zooo veel willen zeggen, maar ik weet niet wat.

Ik las een Fries boek, de Thúskomst. Ik was in Frieslȃn en zag de prachtige greiden, de bochtige vaarten en de ȃlde wylgen. ’t Was een thuiskomst na 20 jaar van een boerenzoon uit Canada, mooi. Een leven vol strijd en eenzaamheid.

 

Grote schoonmaak, huiselijkheid

Vandaag eerst onze djongos, inlandse oppasser, achter de broek gezeten. Hij deed anders niet dan borden afwassen en de vloer vegen. Heb hem de hele kamer laten schoonmaken, onder de kast en alle hoekjes, tafelkleed uitkloppen de bedden afborstelen, vuile koppen en glazen die we niet gebruiken schoonmaken. Hij had de pest in. Die luiwammes wordt ervoor betaald en hij krijgt goed eten en drinken en zal ervoor werken ook. Morgen laat ik hem de kast schoonmaken want dat is een vuilnishoop. Hij poetste de schoenen wanneer het hem te pas kwam, nu moet hij zorgen dat ze ’s ochtends voor het appel klaar staan. Nu moet hij drie keer per dag de vloer vegen, wat hij eerst een keer en nog half ook deed. Nu ziet het er een beetje netjes uit.

Ik heb boven mijn plank een camouflagenet gehangen en daarin onze foto’s geplakt, mem in het midden en wij eromheen. Daarboven een winterlandschap, zoals jij er een gekregen hebt, maar dan groter. Ik heb een mooi hoekje en alles bij de hand schat. Ik heb er foto’s van genomen.

Morgen weer verder met de grote schoonmaak, de bedden en dekens eruit, kast schoonmaken enz, ’t lijkt net echt hè? De klapperJavaan is onhandig maar leert het nog wel bij me. ‘k Leer hem hoe hij bedden en klamboes op moet maken, welke borstel voor zwarte en welke voor bruine schoenen, waar hij de borden en mess tins mee af moet drogen enz.

De baboe wast keurig, dat is dus ook in orde. Nieuwe bezems vegen eerst altijd schoon, dus opgepast. Overal wordt nog druk getimmerd aan tafels, banken, kisten, kastjes en bedden. Hier vlakbij is een timmerwinkel, inlands, dus ken je buurman. Een zaag is nu eenmaal onmisbaar. Heb alle vertrekken uit laten ragebollen en daar is het een stuk van opgeknapt.

Intussen heb ik op onze kamer geprutst. Ik heb een schakelaar op onze lamp gezet en kunnen dus het licht aan en uitdraaien wanneer we dat wensen; nog een schakelaar bij V op de kop getikt dus kan ik nu ook een schemerlampje maken.

Eerst weer achter een djongos aan, het is een terreinkoelie, die het kamp schoonhouden moet. Ik had een mooi karweitje voor hem, Baik toean, goed meneer. Hij was de wereld te rijk met een sigaret. Onze eigen oppasser is meegegaan naar Tangerang om een sapu te kopen, een bezem die gemaakt is van de nerf van de bladeren van een palmboom. Ik had geen klein geld en gaf hem een gulden mee, hij kwam terug met 2 stuks en 50 ct. retour. Dat viel me mee, vaak weten ze niet van mijn en dijn en ze zijn vaak net zo link als lui. Ik heb hem duidelijk gemaakt dat ik er een achteruit leg en dat hij de andere na gebruik terug moet brengen. Er zijn er maar enkelen die zelfstandig kunnen werken. Het is nog lang niet klaar maar het komt in orde.

 

Prutsen aan eigen fototoestel

O ja, ik heb met de kapitein nog een handeltje gemaakt, zijn fototoestel en 10 films voor f 60,-. Ik ben er best tevreden mee. Heb al twee films vol en laat ze zo spoedig mogelijk ontwikkelen.

Heb een hele middag aan mijn fototoestel zitten prutsen, het was inwendig nog vuil en toen heb ik het hele fijne mechanisme uit elkaar gehaald en toen ik het weer in elkaar zette heb ik fouten gemaakt en moest het nog eens overdoen. Was ik er maar niet aan begonnen maar je weet dat ik rust nog duur heb als er wat aan mankeert en ik niet weet hoe het kiekkastje precies werkt. ‘k Hoop dat het weer klaar komt maar het wordt een toer, ’t is net een horloge. Dwaas hè schat.

Vanochtend weer zitten prutsen aan het fototoestel, en het is weer klaar hoor, van binnen en van buiten schoon. De gunfitter maakt er een sluiter bij, die was eraf. Ben blij dat het weer in elkaar zit, het hart is weer gerust, ik weet hoe het werkt.

Ik hoop dat ik morgen de films terug krijg, die stuur ik dan per brief over en geef ik aan hoeveel ik ervan wil hebben. Je moet precies de kosten opgeven, ik moet er ook voor anderen hebben.  Hier kost een afdruk 0,75 ct .

Vanmiddag tijdens de rust weer heerlijk gezwommen in de kali. Morgen ga ik weer foto’s maken, dan kun je weer het een en ander zien en je een voorstelling maken.

 

Met mij is het reusachtig, Pim de acrobaat

Met mij is het reusachtig schat, vannacht vijf kwartier in het uur geslapen en nog was ik niet wakker te krijgen. ’s Avonds en ’s nachts is het hier veel frisser en dat slaapt lekker. Hier wil ik wel onder de dekens kruipen. Ook hebben we hier lang zoveel last niet van muskieten en ander vliegend ongedierte. Ik heb de blinden openstaan en nog is er praktisch geen vliegje te bekennen.

Vermakelijk mem dat Pim met z’n blote blootje bij je in de hals zat. Je kunt nu heerlijk met die hummel spelen schat. Geef hem een dikke tút van heit en vertel hem maar dat hij later bij heit op de schouder paardrijden mag. Het wordt een echte acrobaat. Gelukkig liep zijn buiteling goed af.

Wat ziet die jongen er lekker uit mem, op de foto’s. Hij krijgt wat van me te verduren schat, zul er op letten dat ik hem niet fijnknijp, wanneer ik thuiskom en er nog wat van jou overgebleven is.

 

Tweede prijs aquarellen welfare prijsvraag

Heb bericht van Welfare gekregen dat ik de tweede prijs met mijn aquarellen gehaald heb. Ik krijg ze nog niet meteen terug omdat ze nog ergens anders geëxposeerd worden. Ik hoop dat ze me Engelse sigaretten als prijs sturen. Ik was het al bijna weer vergeten en had de tekeningen niet weer terug verwacht.

De heren onder officieren moeten op het matje komen. ’t Was gauw gebeurd. De OVW-ers kunnen een request indienen om beroepsmilitair te worden. Nou schat ik hoef er niet lang over na te denken, Wachtmeester Bruinsma wordt geen beroeps.

Vandaag mijn sten en bajonet opgepoetst, er zaten muizen in. Ik word nooit een goed soldaat.

Nu ik met de jongens in aanraking ben valt het genoeg mee, ik ben al bijna zo thuis? als in Kebalen.

Dikke túten, alles van je man, die gelukkig is. Koes onze poppen en vertel hen dat ik hen ook zooo lief heb.