Strak Taboe eerst en dan de rest
Ik ben halverwege augustus 1947 met lezen. Tot zover dan het bijhouden van de tijd toen in het nu. Het zij zo. Misschien haal ik de tijd in met een flinke spurt of misschien gaat het zo als het gaat. Het idee om over twee jaar met ‘het boek Taboe in het theemeubel’ uit te komen, ongeveer haalbaar wanneer ik de tijd synchroon weet te houden, is hoe dan ook aantrekkelijk. Een stip op de einder, daar ergens en dan is het klaar. Vreemde gedachte.
De planning sneuvelt voortdurend bij weerbarstige zaken in het nu, die op een of andere manier steeds voor weten te dringen. Als ik daar nou eens een stokje voor steek, strak Taboe eerst en dan de rest.
4 Augustus, einde ziekenhuis en einde eerste politionele actie
Hoe heeft mijn lieveling het vandaag gehad? Hebben ze allemaal goed aan je verjaardag gedacht? Natuurlijk is het allang weer voorbij wanneer je deze brief krijgt maar ik moet er toch even over schrijven. Wat hebben we het vorig jaar heerlijk gevierd in Wezep en daarvoor in Raard en daarvoor? Ik heb een goede dag gehad maar het viel niet mee hoor. Ik was opstandig en ontevreden, nu is het weer over.
Vanmorgen kwam het bericht dat wij de acties op verzoek van de Veiligheidsraad zullen staken. Daar zitten we weer, het was een domper, waar dit weer op uitloopt weet ik niet. In elk geval toont Nederland haar goede wil en moet de Repoeblik verdomd goed uitkijken wat ze nu doet. Ook zij zullen meteen de strijd moeten staken, anders bewijzen ze tegen de wereldopinie dat ze niet willen samenwerken. Misschien is het goed, misschien is het slecht voor ons. We moeten weer geduldig afwachten. Geve god dat het werkelijk vrede mag worden nu. Als er maar wel fut inzit en we niet weer dat maandenlange gezeur krijgen.
De regering heeft Djokja per radio op de hoogte gebracht en later per vliegtuig officieel een telegram afgeworpen, ze zijn dus op de hoogte. De Repoeblik wil dat we weer achter de demarcatielijn gaan, maar dat zal zo’n vaart niet lopen.
Dokter is geweest, vrij zeker dat ik er overmorgen uit ga en na twee weken terug moet komen voor de spuitjes. Voel me weer lekker en ben aardig bijgekomen. Morgen laat ik mijn kleren komen en duik dan de stad in, vandaag ben ik binnen gebleven, ik had er geen puf in. ‘k Heb aan thuis liggen denken en de hele dag geknikkerd (halma) en wat gelezen. Ik heb er hier weer bijna 3 weken opzitten en heb er zin in om weer naar mijn onderdeel terug te gaan. Ben benieuwd waar ze zitten.
Bliuw dysels en lit de lju mar rabbelje (Blijf jezelf en laat de mensen maar kletsen.)
Blijf jezelf en laat de mensen maar kletsen. Bah wat een gekonkel altijd. Er wordt zeker veel van dat wonderlijke mooie kapot gemaakt door laag en vuil geklets, maar je moet me niet wijsmaken pop, dat jij daar ook aan meedoet. Je wordt wel vaak heen en weer geslingerd tussen die en dat en beïnvloed door anderen, maar niet op die manier hoor, bliuw dysels, dan komt it goed.
Die politieke standpunten van de partijen zijn voor jou heel moeilijk, van mij hoor je zus en vader heeft weer een heel andere kijk op de dingen. Ik hou me tot nog toe bij een partij die rekening met god houdt en dat doet de PvdA niet. Ze krabbelen nu ook terug. Verdiep je daar maar niet teveel in, alles heeft zijn goede en slechte zijde.
Ik maak me om de politiek nooit te sappel maar sluit me ook niet klakkeloos ergens bij aan. De christelijke partij is volgens mij nog steeds de beste. Tegen vader kun je toch niet op schat, hij is een politicus (socialist van het eerste uur, noot van Hilma). Ik vermoed dat wij op vredelievende wijze nog weleens een hartig woordje zullen wisselen.
Je schreef over moeder, dat ze niet goed was, maar in je latere brief dat ze alweer opknapte. Ho pop, niet o somber, je hoeft moeder nog niet te missen. En als je haar moet verliezen dan houdt het leven voor jou nog zoveel waarde. Niet meer schrijven dan kunnen ze mij ook wel opbergen.
Mijn vrouwke weet het wel, fijn schat dat je zo heerlijk voor je oudjes zorgt.
Bemoeienis buitenland en TNI/TRI wordt TNF en verwoest zoveel mogelijk
Het buitenland begint me er te veel mee te bemoeien. Australië doet ook al een duit in het zakje en wil ook al scheidsrechter spelen. Wij zijn nog niet vergeten hoe ze onze scheepvaart dwars hebben gezeten en het nog doen, als dank dat mede door onze vloot, zij niet door de Jappen onder de voet zijn gelopen.
De TNI/TRI is sedert het uitbreken van de acties TNF geworden, waarom weet ik niet, en verwoest zoveel mogelijk waardoor Indië nog meer achterop raakt.
Niet meer bidden, seksuele voorlichting en kiplekker
Ga je niet meer bidden totdat god mij eerst weer wat beter maakt?
Dat Pim soms aan z’n puk zit, dat moet met geduld afgeleerd worden want op lange termijn kan het schadelijk zijn, zowel lichamelijk als geestelijk. Als ouders heb je ook de plicht om over seksualiteit voor te lichten. Een meisjes moet niet de doodschrik krijgen bij de eerste ongesteldheid. Later doen wij dat samen pop.
Ja ik ben gelukkig en heb weer banjak goede moed. Mijn meiske ook weer?
Inkopen, prachtig handwerk en schimmelige echte van Nelle
Mijn allerliefste vrouwke, jonkje en famke. Zopas terug uit de stad. Heb wat inkopen gedaan. Het was fijn weer eens een ander pakje dan een pyjama aan te hebben. Heb voor mijn haar cream gekocht, vuursteentjes voor de aansteker en voor jou een blik koffie en thee en kleine blikjes specerijen.
Ik zag weer fijne spullen voor jou, zilverwerk, prachtige stoffen, schoenen enz. Ik stond op het punt een paar voor je te kopen maar ze waren me te duur, f 30,- En een tas van echt slangenleer, maar f 60,- werd me te grijs. Dan kan ik beter zelf zo’n beest vangen en stuur ik jou het velletje om een tas en schoenen van te laten maken. Dat is het vel verkopen nog voor de beer geschoten is, maar ook ons is niets te dol.
Ik moest met f 1000,- op zak lopen, dan kon ik nog eens wat moois voor mijn schatten kopen want het is prachtig handwerk schat. Zo moet je eerst maar weer tevreden zijn en ik weet dat je hier dolblij mee bent.
Heb een ijsje gepikt met muziek f 1,50. En een sigarettenhandelaar het smoor in gejaagd. Ik wilde een pakje echte zware van Nelle shag kopen voor f 3,00 banjak bargoes, erg goed. Maar liet het eerst open maken, natuurlijk was het schimmelig. Hij bleef met z’n open pakje zitten en klaagde over banjak bankroet, maar dan is hij aan het verkeerde adres.
Morgen smeer ik hem en moet over twee weken voor een week terugkomen.
Vanaf hier word ik naar de staf van de 7 December Divisie (7 DD) gebracht, die zorgt voor verder vervoer. Ik weet waar II-6 RVA uithangt. Ben blij dat het er weer opzit.
Op zoek naar II-6 RVA, Tandjoer, staf 7 DD weet geen raad met ons
Ik ben op weg naar mijn onderdeel en daar komt heel wat bij kijken. Ik zit nu in Tjandjoer, 120 km ten zuiden van Batavia. Vanmorgen afgemeld en mijn 50 Javan Players in ontvangst genomen.
Om 9 uur moesten we klaar staan voor vertrek naar de staf 7 DD. Toen begon het gedonder, ze wisten daar geen raad met ons. Vervoer was er niet en daar we onze tampatjes en klamboes niet bij ons hadden, konden we daar geen onderdak krijgen. We zijn toen naar het veldpostkantoor gebracht, waar ze ook geen raad wisten, daar het postvervoer per auto verbroken was.
Weer terug naar de staf 7 DD en weer krijgsraad gehouden. Er werd besloten dat we via Buitenzorg naar Bandoeng zouden reizen, met een postauto. Weer werden we naar het veldpostkantoor gebracht. Het was inmiddels 12 uur dus moesten we wat te bikken hebben. We waren met vijf man waarvan ik de hoogste in rang ben, dan weet je het wel, ik draaide er voor op.
Ja hoor eten konden we, maar weer terug naar de staf 7 DD. Weer kreeg ik een wagen los om heen en weer te rijden, de derde keer. Heb heerlijk geschaft met brood en twee eitjes, die we moesten betalen maar die daarom niet minder lekker waren.
Heb nog een pakje sigaretten gekocht en toen vertrokken we. Het is een heerlijke tocht door de bergen geweest pop. We hadden een goede chauffeur en reden met een flinke vaart over de zigzag weg tegen de berg op, langs diepe ravijnen waar al menig wagen in geduikeld is. De weg was goed op enkele delen na. Een van de jongens had een bamboeveldbed bij zich dus meteen een goede zitplaats maar toen we aankwamen was het tampatje gekraakt, we waren er netjes doorgezakt.
De natuur was prachtig, machtige vergezichten op de veelkleurige beboste bergen. De hoogste toppen hulden zich in de wolken. Het was prachtig weer. De eerste stop was in Buitenzorg, in de beroemde plantentuin, nog nooit zoiets moois gezien Prachtige bomen en plantengroei, vijvers met grote drijvende pompenbladen van 1,5 m doorsnee. Herten liepen er vrij rond en waren niet schuw. Bij de ingang een paleis van de Gouverneur generaal. Ze mogen me daar wel een half jaartje heen drukken.
Daarna de trip over het Bentjak gebergte. Zoiets moet je meemaken schat, beschrijven kan ik het niet. Het was schitterend, hoe hoger we kwamen hoe frisser het werd, op het hoogste punt kreeg ik kippenvel, heerlijk was dat. De weg slingerde geweldig, om de 25 m een scheefliggende bocht waar we in volle vaart doorschoten, hou je vast.
Wat een prachtig panorama. Om vijf uur waren we hier.
Heb een stuks kapitein in de kraag gepikt, hij was niet erg toeschietelijk, weer geen slaapgelegenheid. Afijn, we kregen weer wat te bikken, nasi, wat me lekker smaakte.
Ik nam een kijkje in de pas bezette plaats, er lagen nog allemaal resten van verschillende onderdelen, even met de jongens gekletst en ja hoor, ik tikte een veldbed en deken op de kop. Een klamboe heb ik niet maar er is vast nog wel een camouflagenetje.
Onderweg nogal wat verwoeste huizen en villa’s. Morgen gaan we met de trein naar Bandoeng en dan maar weer verder zien.
Ik word geen mohammedaan want ik houd van mijn nachtrust
Zit nu in het verlofcentrum De rustende zwerver, toepasselijk. Weer een prachtige dag met aangename en onaangename dingen, de laatste vergeet ik gauw en de eerste onthoud ik. k Heb nog een klamboe geleend van een aalmoezenier, een geschikte baas, we hebben het over van alles en nog wat gehad.
Vannacht werd ik wakker van een dof tromgedreun, in een echt oosters ritme. Het duurde uren. Het bleek uit een mohammedaans moskee te komen, die hier vlakbij staat. Vanochtend zag ik de grote, langwerpige trommels aan de toren hangen. Vreemde landen, vreemde gewoonten. Ik word geen mohammedaan want ik houd van mijn nachtrust.
Als je zo op reis bent, leer je de mensen kennen
Vanmorgen stond ons ontbijt al klaar, gehaald door de djongos van het veldpostkantoor waar we sliepen. Ik had de kampcommandant gevraagd of onze rantsoenen voor onderweg aangevuld konden worden. Vanochtend was de kapitein al bij kokki geweest, hij mocht geen rantsoenen meegeven. Wel konden we brood meekrijgen, maar dat was niet te eten en binnen een paar uur zuur.
Nou mijn zegen heb ik niet achter gelaten voor de kapitein, hij durfde het me zelf zeker niet weigeren. Als je zo op reis bent, leer je de mensen kennen. De meesten helpen je zoveel mogelijk, zoals de jongens van het veldpostkantoor.
Toch bevalt het ongeregelde leven wel maar het moet eerst even wennen. Normaal wordt alles voorgekauwd en nu moet je maar zorgen dat je het redt. Hoe kom ik in dit vreemde land op de plaats van bestemming, waar krijg ik wat te bikken, waar moet ik slapen, waar moet ik zijn voor inlichtingen. Bovendien de zorg voor de medereizigers. Ik kan ze wel aan hun lot overlaten maar dat wil ik niet. Alles went pop, je leert je nooit beter redden dan zo en ik heb het er tot dusver niet slecht afgebracht. Morgen met nieuwe moed weer verder.
Bandoeng, zuchtend en rokend zwoegt het locomotiefje
Vanochtend vertrok de eerste trein om half tien. We zouden weggebracht worden maar er kwam geen wagen. Heb het station gebeld en die konden het vrachtje wel ophalen maar toen we aankwamen reed de trein voor onze neus weg. Pech gehad maar komen we er deze week niet dan volgende week wel. We moesten alleen tot half een wachten op de volgende trein. Gelukkig had ik van kokki 7 blikjes ingedikte melk losgekregen, dus hadden we toch nog wat voor de lange reis.
We konden niet eerder dan zes uur in Bandoeng zijn. Een adjudant die het station beheert heeft alle moeite gedaan en het zover geschopt dat we door een wagen van de trein afgehaald zouden worden, wat ook werkelijk gebeurde.
De treinreis was schitterend door het heuvellandschap. De spoorbaan slingert zich er doorheen, dan weer diep ingegraven tussen steile wanden, dan weer langs diepe ravijnen, over smalle hoge bruggen met heel diep daaronder de helder stromende kali’s met hun prachtig grillige vormen en dikke keien. We reden langs prachtig groene rijstvelden, terrasgewijze aangelegd, net grote legpuzzels. Prachtige vergezichten over diepe, prachtig getinte valleien.
Het locomotiefje zwoegde ons zuchtend en rokend steeds hoger. Het ding werd houtgestookt en spuwde houtskool zodat ik eruit zag alsof ik de machinist was.
In Padatarang moesten we op een andere trein overstappen. Bananen gekocht en machtige koffie gedronken. Het fruit is hier de helft goedkoper dan in Batavia.
Een nog kleiner poffertje heeft ons naar Bandoeng gebracht. We reisden met een gevarieerd gezelschap, Javanen, Chinezen, Ambonese KNIL militairen, baboes, het ging prachtig. We werden vanaf het station meteen naar hier gereden, even melden en we kregen een kamer met heerlijke bedden. Jammer dat er geen dekens zijn maar ik slaap onder een gascape en een grondzeiltje. We waren precies op tijd voor het eten, soep en aardappels met groente. Toen het zwartsel afgespoeld, de cantine opgezocht waar we eerst een echte Hollandse jenever borrel gesnapt hebben en nu zit ik aan een glaasje limo jou te schrijven.
Bandoeng, Soekamelang, ergens in de buurt van Cheribon, via Poerwakarta
De kost is hier goed, ik geloof dat ik hier maar blijf, goed brood met heerlijke koffie. Het is een toer om weg te komen, heel wat afgesjouwd maar zonder resultaat. Vandaag eerst met de anderen naar het Basiscommando (BC) voor inlichtingen, het bleek in een prachtig kasteel in een groot, open plantsoen te zijn.
We zijn er met de stadsbus, met een lieftallige chauffeuze, naar toe gegaan. De kapitein van de verbindingsdienst was er niet. We hebben wat rondgekeken in het machtige gebouw met zijn lange zuilengangen. Een stelletje TNI krijgsgevangenen dweilde de vloeren, vredelievend werk, beter dan sluipmoorden.
Liftend terug, eten en bij een andere instantie langs waar ze wisten te vertellen waar II-6 RVA ligt, volgens het laatste nieuws van 5 dagen terug, in Soekamelang, ergens in de buurt van Cheribon. Ik zou er via Poerwakarta komen, een van de andere jongens moet die kant ook op, maar ik voel er weinig voor. Weer naar BC, het bleek gesloten te zijn.
Heb een foto van het huisje genomen, ik zelf er ook op. De hele middag ging op aan van kastje naar de muur gaan. Heb twee tot drie dagen nog te reizen naar II-6 RVA. Ik wil het zo zien te fiksen dat ik hier blijf tot ik weer naar het hospitaal moet, want anders kan ik wanneer ik gearriveerd ben, meteen op stap dezelfde weg terug.
Heb het briefje open gemaakt waarin staat dat ik voor amoebe dysenterie behandeld ben, de dokter heeft niet kunnen constateren dat ik het ook echt had maar ik reageerde vlug op de spuitkuur die ze daarvoor geven. Ik mag dienst doen maar moet over twee weken beslist terugkomen voor de nakuur. Daarom voel ik er weinig voor om voor die paar dagen zo’n gedonder uit te halen. Ik heb het briefje weer netjes, onzichtbaar hoor, dichtgeplakt.
Tegenstelling staf en veldleger
De tegenstelling van de vaste staven en het veldleger is hier wel erg groot. Hier wonen de officieren in de prachtigste villa’s, terwijl de meeste veldsoldaten de laatste tijd geen bed gevoeld hebben en dag en nacht in het touw zijn om de aanvallen af te slaan en zware patrouilles te lopen, waar nogal eens verliezen bij zijn. Ik heb hier het een en ander gehoord.
Tot op 7 km Djokja genaderd toen het staakt het vuren kwam
De TNI die eerst het hazenpad koos, is samengedreven in een gebied rond Djokja. Nu wij wapenstilstand hebben en niet verder mogen beginnen de aanvallen weer. Het zou me niet verwonderen dat met het afronden en zuiveren van het bezette gebied, er niet minder slachtoffers vallen dan met de acties. De voorste posten waren tot op 7 km Djokja genaderd toen het staakt het vuren kwam. Nieuws heb ik verder niet gehoord, je hoort hier van alles maar of het waar is?
Letter better lieveling
Zo’n rot stad als Batavia is, zo mooi is het hier. Bandoeng ligt prachtig omringd tussen de bergen, goed onderhouden huizen en tuinen tegen de heuvels geplakt. Ik begrijp best dat de meeste vooroorlogse Hollanders terug willen naar Indië. Het is hier goed wonen en een prachtig klimaat, de mensen voelen zich niet meer thuis in de opgestapelde Hollandse steden.
Het schrijven wil niet best, merk je het schat? Ik moet eerst weer beter inzicht hebben en weten waar ik aan toe ben. Letter better lieveling.
Met I-6 RVA wagen, langs A-batterij
Met m’n laatst overgebleven reisgenoot ben ik naar DOV, departement van oorlog, gegaan en kreeg voor hem eindelijk reisgelegenheid. Toen weer naar BC om te proberen hier te blijven, maar dat lukte niet. Toen nog een keer naar DOV met hetzelfde resultaat, toen vond ik het welletjes.
Ik trof een wagen van I-6 RVA, zij hadden vluchtelingen weggebracht. ’s Middags om half drie gingen ze weer naar hun onderdeel en ik bedacht me niet, m’n spullen gepakt en met de heren op stap. Eerst nog even m’n buikje volgegeten in de Rustende strijder met gebakken aardappelen groenten en soep. Het was weer een prachtige rit, met woeste vaart langs woeste, smalle, slechte wegen door een woest berglandschap. Machtig mooi, bloedjelink maar prima chauffeurs. Hier leren ze rijden.
De weg en bruggen waren hersteld, de mijnengaten dichtgegooid met keien, de bruggen weer wat opgelapt en hier en daar een baileybrug, aangelegd door de genie. Vaak worden de houten bruggen ’s nachts in brand gestoken en de weg met boomstammen versperd.
Na een uur passeerden we de A-batterij en ik heb met MG gesproken. Ze maakten het best en hebben geen verliezen geleden Ze hadden een zware dienst met patrouillelopen en wachtkloppen.
Bij I-6 RVA kreeg ik weer een wagen los die me verder gebracht heeft naar de Regimentsstaf. Ik werd hartelijk ontvangen door de heren onderofficieren, allemaal oude bekenden. Ik kon meteen weer aanvallen en heb machtig gegeten aardappelballen, worteltjes, appelmoes en griesmeelpap. Ik knapte bijna en heb in Indië nog niet eerder zo lekker gegeten.
Tijdens het oprukken hadden ze bij I-6 RVA geen malheur gehad maar vorige week had een patrouille een hevige aanval waarbij een KNIL sergeant sneuvelde en er zes gewonden vielen, waarvan drie zwaar. Ze zijn buiten levensgevaar. Ze waren helemaal ingesloten en konden geen kant meer op. Een chauffeur zag kans om met twee zwaargewonden ertussenuit te knijpen en trof toevallig een patrouille van de II-6 C-Batterij en die hebben het zaakje weer ontzet en een beetje opruiming gehouden. Hoe dat gegaan is schrijf ik later wel schat, wanneer ik bij II-6 RVA zit.
Het is hier een mooie omgeving waar vroeger veel geld rolde. De fabrieken hebben veel schade opgelopen door branden en ontploffingen. De sociëteit is verwoest en nog verschillende andere gebouwen ook. Ook hier had de TNI te weinig tijd anders was alles in de fik gegaan.
Zes dagen onderweg naar regimentsstaf II-6 RVA, via Soebang naar Soekamalang
Ben zes dagen onderweg. Ben meegelift naar de C-batterij en daarna met de foeragewagen naar de Staf van de D-batterij. Hier zijn mijn spullen achtergebleven dus ik kon op mijn eigen bedje slapen. Vanaf hier is het nog 50 km naar Soekamalang.
Het was een tocht door vlak land met rijstvelden, een deel langs de kust zodat ik de zee kon zien. Een armoedige streek. De mensen hebben geen kleren meer en lopen in lompen en zakken en zijn nog vreesachtig voor Toean Blanda met hun grote ronkende wagens met dreigende geweren en brenlopen.
Onze jongens nog geen gevechtsacties gehad, Soekamelang kaal, armoedig en akelig
De ontvangst was prima, kon niet beter. Alles was nog OK. Onze jongens hebben nog steeds geen gevechtsacties gehad. Het is een heel verschil met Depok, Buitenzorg, Tjandjoer en Bandoeng, zo kaal en akelig. Afijn, dat mag de pret niet drukken en ik ben wel wat gewend met Oetjong Mentang en Kebalen.
We hebben een uitgestrekt gebied rustig te houden, verwaarloosde sawa’s en idem kampongs het is een verarmd uitgestrekt gebied. Echt honger is er niet geleden maar er is gebrek aan verder alles. Je staat versteld dat de mensen zo kunnen leven. Vuile, stinkende kampongs met half verrotte bamboe huisjes, totaal geen hygiëne waardoor er tal van ziektes heersen waar geen medicijnen voor zijn.
De mensen zitten onder het ongedierte. De ergste gevallen worden alweer geholpen. Het gaat niet vlug want de bevolking is nog schuw. In het begin konden we hier geen enkele baboe of koeli krijgen, nu komen ze zich langzamerhand melden, vanmiddag nog een baboe die hier graag wilde werken. Ze was in lompen en jutezakken gekleed en zat onder de schurft. De KNIL sergeant is hier manusje van alles en vertaalde en speelde dokter. Hij gaf haar zeep en ze is helemaal ingezalfd, schurft kunnen we hier niet gebruiken.
Zware dienst, rampokbendes, patrouillelopen en wachtkloppen
De dienst is hier zwaar met vooral ‘avonds en ’s nachts patrouille lopen en wachtkloppen. We hebben hier nogal last van rampokbendes die de huizen van Chinezen plunderen en in de fik steken, bruggen vernielen en de wegen versperren. Soms vallen ze de konvooien op de weg aan. Vorige week is hier nog een chauffeur achter zijn stuur weggeschoten met als gevolg dat de wagen tegen een boom reed. De chauffeur makkie, de wagen is gelost en in brand gestoken zodat er voor de rampokkers niets meer te halen is.
Het valt nog niet mee. ’s Nachts zijn de heren vaak in actie en wanneer de patrouille op een brand afgaat zijn ze weer verdwenen en steken op een andere plaats de boel weer in de fik. Ook gebeurt het dat de bruggen achter de patrouille opgebroken worden zodat ze die zelf eerst moeten repareren voordat ze weer terug kunnen. Ik maak het uitstekend schat, nog geen dienst gedaan.
De postwagen komt hier binnen, hoera banjak post, zeven brieven van jou!
Er missen nog een paar nummers tussenuit maar die komen ook nog wel. Jij hebt mij weer heerlijk gelukkig gemaakt.