Brief 47, 1 april

Liefste lievelingen. Gister geen post. Hoe is het nu, kun je er tegenop?

 

Weer een maand voorbij, weer een maand dichter bij huis. Maart was een maand van rouw maar wij zijn weer een maand voor elkaar gespaard gebleven.

 

Schrijf mij gauw alles want ik ben ongerust, vaak bang. Kan ik je nog helpen ook bij dit grote verdriet. Slaat dit je niet helemaal te neer in wanhoop?

Ik ben dicht bij je, ik kan je niet missen, je moet volhouden en sterk zijn voor jou, voor mij, voor onze kinderen.

Wist ik alles nu maar.

Ik knap nu snel op, de keelpijn is bijna weg. Heb foto’s in mijn album geplakt. Stom dat ik niet eerst foto’s voor mijzelf eruit heb gepikt voordat ik ze verspreidde, nu mis ik de mooiste. Niet erg hoor, jij hebt ze nog wel.

De jongens vroegen of ik foto’s van de voetbalwedstrijd wilde maken, natuurlijk, altijd. Ik weet niks meer, alleen dat ik je zo liefheb en razend naar huis verlang.

 

Eindelijk een brief na het overlijden

Mijn liefste schatten. Twee brieven, een vol geluk en een van diepe smart en vol zorg om mij en om Moeder. Jij was in je grote verdriet bezorgd om mij, je vergat jezelf, je was sterk. Ben je het nog meiske?

Hoe vlug is het gegaan met vader, ’s avonds nog gezond en ’s morgens dood. Ik begrijp hoe het geweest moet zijn hem zo te zien liggen, merken dat zijn ademhaling zwakker werd en dat aan moeder vertellen. Geen hulp mocht meer baten.

Wat was de oorzaak? Is vader nog bij kennis geweest en heeft hij nog iets gezegd?

 

Ja Nan we zullen hem missen! Ik begrijp je zorg om moeder. Jouw belofte bij vaders lijk ontroerde mij diep Jank en ik heb toen direct gezegd dat ik jou zolang ik leef daarbij zal helpen.

 

Goed dat Pim zolang bij thuis 2 was, dat was rustig voor beppe. Ik kreeg een mooie brief van vader, hij belooft dat hij op zijn manier jou wil helpen.

 

Betteke een jaar, 3 april 1948

Vandaag is ûs lytse famke, ons zonneschijntje’s  jierdei. Gefeliciteerd Zuske, in dikke koes en tút van heitie die sto noch net kinst.

(Vandaag is onze kleine meid jarig. Gefeliciteerd Zusje, een dikke knuffel en kus van je vader, die jij nog niet kent.)

En stevige knijp voor jou en een innige zoen voor jou en koes ek ûs jonkje fan my.

 

Heb je nog moed, hoe is het vandaag? Ons meiske een jaar van gezondheid en groei. Voor ons is het nu een dag van stille dankbaarheid. Ik hoop dat je een goede dag hebt. Welke woordjes zegt ons famke nu?

 

Wat moet jij doorgemaakt hebben

Dank voor je heerlijke brief, je hebt mij weer geholpen, ik was er echt aan toe Nan! Ik begrijp dat je er niet toe kon komen om te schrijven, zolang heeft het toch niet geduurd hoor.

 

Leg maar even je hoofd tegen mijn schouder aan, hoe heerlijk om nu even echt bij elkaar te zijn maar zo is het ook goed. Gelukkig ben je door god getroost en heb je kracht gekregen.

 

Ik heb er wel aan gedacht om je een telegram te sturen schat. Ik wist niet wat ik je terug seinen moest Nan, ik lag ziek in bed en was ook de kluts kwijt.

 

Wat moet jij doorgemaakt hebben. Ze schrijven allemaal dat jij je reusachtig houdt maar ik weet fanke wat er in je omgaat.

Je schrijven ontroert me. Ik vreesde het ergste voor moeder maar ze kan het. Ze gaat naar de kerk, langs vaders graf, ze kijkt verder en weet zeker dat vader leeft bij god. Heerlijk dat ook jij daar troost in vindt en het aan hem toe vertrouwt.

Ik sta versteld van moeders geloofskracht.

Fijn dat er zoveel medeleven was, het getuigt dat hij geliefd en geacht werd. ‘Zo is het goed’, o vrouwke wat moet daar een kracht voor nodig zijn om dat te kunnen zeggen. Je weet dat ik mee geweest ben.

 

Hoe nu verder?

En dan weer terug in het harde leven, hoe nu verder? De begerige blikken en verwachtingen, wat gaan ze doen met de boerderij? Je kunt het de mensen niet kwalijk nemen omdat zij ook voor hun leven vechten, maar pijn doet het.

En de oplossing dat je broer Tjibbe de boerderij overneemt, dat had ik nooit verwacht. Kan hij dat volhouden als straks het grootste verdriet wegebt, verlangt hij dan niet naar het stuur, wat van jongs af aan zijn ideaal is? Voor zijn gezin is het een ware uitkomst en wij kunnen bidden dat hij de kracht houdt om het vol te houden.

Voor moeder is het hard dat zij uit haar huis moet waar zij zoveel zorgen en vreugde met vader gedeeld heeft. Ik geloof dat zij daar vlug overheen komt omdat zij dicht bij haar kinderen blijft.

Nu kom jij toch in het huisje te wonen Jank wat je op het oog had, maar met wat een verschil in aanleiding.

 

Je hebt me gerustgesteld

Met mij is het uitstekend lieveling, het laatste restje keelpijn is verdwenen.

 

Fijn dat je ons jonkje terug moest halen. Hij was blij maar liet het niet zo merken. Ik weet hoe je naar hem verlangde. Dat ze hem tot de grond toe verwennen is niet erg, hoelang is Wim daar maar geweest.

 

Je hebt mij heerlijk gerustgesteld, ik weet alles weer en weet dat het goed is.

 

Hoe rustiger hoe nuttelozer, hoe eerder wij naar huis kunnen

Ben vandaag weer aan het werk gegaan. Eerst de kapotte dakpannen vervangen, het lekt als een zeef.

Er waren vandaag 70 tani’s ter beschikking die het terrein kwamen helpen opknappen. Met een stel heb ik de afvoer van de nieuwe kanonnen-loods in orde gemaakt en de vloer afgevlakt. Het ziet er netjes uit. De jongens zijn met het laatste kanon bezig, schoonmaken en verven.

Zo langzamerhand komt het in orde hier, het lijkt net alsof wij van plan zijn hier te blijven.

Het is stil en rustig hier, echt. De ene dag gaat over in de andere. Het lijkt dan nutteloos hier te zijn. Toch is het beter zo, hoe rustiger het blijft hoe eerder wij naar huis kunnen.

 

Onderhandelingen met de Repoeblik, Soekarno’s glorie taant, van twee kwaden het beste

De onderhandelingen met de Repoeblik komen eraan. Maar in de Repoeblik is het ook geen koek en ei. De verschillende groepen maken het elkaar lastig. Soekarno’s glorie begint te tanen en de bevolking begint te voelen dat zij van de Repoeblikstaat ook niets kunnen verwachten. Er wordt zelfs voor een burgeroorlog gevreesd. Als de Repoeblik begint te onderhandelen bewijzen ze dat ze niet zelfstandig zijn. Ze moeten van twee kwaden het beste zien te kiezen.

 

Het Indië nieuws is het slechtste niet. Europa maakt ook een zenuwoorlog door. De mensen maken elkaar banger dan noodzakelijk is.

 

Bidden bij de dagsluiting en de preek, moreel en geestelijk afgezakt

De kok kwam langs. Ik had hem gevraagd of hij de dagsluiting wilde leiden. Maar hij durfde het niet. Het eindigen met een dankgebed is voor velen en ook voor hem het struikelblok. We hebben een hele tijd zitten kletsen over die dingen. Hij voelde dat hij het niet mocht doen. Hij was moreel en geestelijk een stuk afgezakt.

Zo samen praten is wel mooi schat maar het is ook moeilijk. Ik weet vaak niet wat ik moet zeggen. Ik heb zelf de dagsluiting gedaan en ik kan niet iedere keer met het Onze Vader aankomen. Ik breng er ook weinig van terecht. Mijn bidden is een stamelen van korte zinnetjes. Ik zit te trillen op mijn stoel en krijg een kleur als vuur maar al is mijn bidden dan nog zo kort en simpel, ik geloof dat het echt is.

Enkele jongens blijven soms weg maar ik doe mijn best om ze erbij te houden.

Ik bid om vrijmoedigheid om te bidden en met de jongens te praten. De laatste tijd wordt het moeilijker, we kunnen dat nu al merken.

’s Avonds zwermen ze het kamp uit om hun vertier in de kampongs te zoeken. Enkelen hebben een huisje gevonden waar ze gezellig kunnen kletsen en meestal hebben ze het zo getroffen dat er ook nog een meisje is. Allemaal niks op tegen maar ze kunnen er niet tegenop. Het is moeilijk Nan, het zijn geen kleine kinderen die je ’s avonds na het eten in bed stopt.

H. had het smoor in dat de afsluiting op onze kamer was en toen we een gezang zongen waar niemand precies de wijs van wist stak hij de kop om de deur, klinkt nergens naar zei hij. Of hij het dan beter kon, met als gevolg dat hij het morgenavond doet. Fijn hè Nan.

Ik ben van plan om wanneer ik weer op een buitenpost kom daar ook de dagsluiting voor de jongens te doen. Wat een relaas hè Nan maar ik weet dat het je interesseert.

 

Strijdkrachten programma op de radio

Wij hadden een goede preek, over het ongeloof van Thomas. Dat ongeloof is ook van ons, ook wij willen een bewijs, ook wij willen diep in onszelf graag geloven en het uitroepen.

Ik geloof niet dat Ds ooit zo goed heeft gesproken, de jongens zaten allemaal geboeid te luisteren.

15 April spreekt onze pastoor voor radio Holland. Dat kun je beluisteren in het strijdkrachten programma, ’s avonds tussen vijf en zes uur op radio Hilversum, 18 meter band, waarschijnlijk korte golf.

Ook al kan ik dan niet alles beamen van wat Ds preekte, het deed toch goed.

 

Vaders laatste was

Dat je steeds naar mij uitkeek, ik begrijp het, je hart schreeuwde.

Je hebt het mis, ik heb juist héél véél aan jouw schrijven. Ik weet dat je alles schrijft en het maakt mij blij, gelukkig en dankbaar dat alles goed is. Hoe zwaar het voor je is om iedere dag weer flink en moedig te zijn weet ik.

 

Toch niet verkroppen, huil je ook maar eens bij moeder uit als je dat kunt. Ik geloof dat zij het zal begrijpen en dat het jullie beiden goed zal doen.

Je schrijft dat je niet veel verdragen kunt, snel op je teentjes getrapt bent, niets aan je hoofd kunt hebben. Dat belooft nog wat wanneer wij straks weer samen zijn. Ik heb hier veel geleerd en dan tref ik je in een driftbui, ik blijf ijskoud en kalm óf ik rammel je door elkaar dat de stukken eraf vliegen. Schattebout wat doe ik gek hè, een stijve koes snoes.

 

Dat was moeilijk werk Jank, vaders laatste was. Met die overall ben ik erg blij, heeft een bijzondere waarde voor mij. Bedank moeder voor mij.

Dat Moeder voor jou een mantelpakje van vaders pak wilde laten maken vind ik fijn schat maar ik ben het volkomen met je eens, alleen met de hartelijke toestemming van allemaal, anders niet. Hoe zou je zoiets dan kunnen dragen?

 

Je bent moedig en je vecht tegen je grote verdriet, geen medelijden je wil flink zijn en goddank lukt het je maar o, mocht ik je maar even in mijn armen houden, dat je even echt kon uithuilen, even alles en niets zeggen, alles laten voelen wat ik niet schrijven kan. Alleen in gedachten kunnen we zó even bij elkaar zijn. Ik ben dicht bij je.

 

 

Of de post ook belangrijk is

Ik heb al vijf brieven geschreven en ben er gelukkig bijna doorheen. Jou schrijf ik als laatste want als ik jou heb geschreven heb ik geen puf meer voor andere brieven. Ik schrijf nu aan het schrijfbureautje van de opper, dat is een handig ding.

Heb je gister niet geschreven. Er was geen post en het is net of ik niets weet te schrijven als ik geen brief van jou heb. Nu heb ik het gevoel dat ik jou verwaarloos.

 

Nu heb ik twee heerlijke fijne moedige brieven van jou, ik ben er zo blij mee.

Vanavond was er geen post, ’t was vergeten. Toen hebben we het zelf van Paboearan gehaald. Een ritje van 40 km in de donkere nacht terwijl er morgenochtend toch een wagen van daar naar hier komt. Of de post ook belangrijk is lieveling.

H. was het er niet mee eens maar hij is niet de baas. We zaten er bijna allemaal om te springen.

 

Nieuw uniform

Heb een blik met thee, rijst en pinda’s voor je verstuurd. Rijst mag niet uitgevoerd worden, maar eens zien hoe het loopt. Jammer dat er maar zo weinig pinda’s bij konden. Heb het tot precies 5 kilo bijgevuld. Ik ga nog eens een blik met alleen pinda’s, waar jij zo gek op bent, versturen.

 

We kregen nieuwe uniformen. De broek paste precies, hoe is het mogelijk. Het jasje heb ik naar de kleermaker gebracht. Ik kan nog twee broeken vangen voor de oude die ik heb ingeleverd. En ik heb een paar schoenen uit de reparatie teruggekregen. Ik ben voorlopig weer klaar.

 

Dagelijkse kost: kranen, leidingen, ijskast

Heb voor loodgieter gespeeld, kranen en leidingen repareren. Een leiding moet vervangen worden maar we hebben het materiaal niet.

Nu ben ik bezig met de ijskast. Nieuwe rubberpakking van autobinnenbanden maken en dan straks proberen of ik het ding ook aan het vriezen kan krijgen.

D. koelt er zijn limo en koffie in. We drinken nu ’s ochtend ook koffie Nan, een dubbeltje per glas en ik ben een trouwe klant zolang ik nog dubbeltjes heb.

De ijskast doet het na al het gepruts weer. Nu moet ik weer iets anders zoeken.

 

Het licht floepte gisteravond uit Soedah, met een kaars onder de klamboe. Het was overal pikkedonker. Toen we goed en wel in bed lagen ging het weer branden.

H. wilde mij eruit hebben om het weer uit te doen maar ik draaide mij met een kreun om en hield me slapende. Hoorde hem mopperen over niet uitstaan, overal te beroerd voor enz. Heb geen asem gegeven en lag te grinniken.

 

Laat extraatje voor Pasen

We kregen gister nog een extraatje voor de paasdagen, mooi op tijd. Per man twee flesjes bier, vier repen en wat zuurtjes.

Even een rokertje van jouw opsteken. Van het weekrantsoen kregen we weer goede sigaretten maar de jouwe smaken nog lekkerder. Dank lieveling.

 

Rij-opdracht en bijna in vol ornaat naar de kerkbios

We waren op weg naar de kerkbios in Kalidjati en kwamen erachter dat we geen rij-opdracht mee hadden. Terug voor zo’n papiertje anders krijgen we hopeloos gezeur in Kalidjati waar alles poepmodel gaat.

Onze dominee preekt steeds beter en dat merk je aan de opkomst.

Het ging over Petrus, hebt gij mij lief, meer dan dezen vraagt Jezus hem tot drie keer toe.

Ik kom tot de ontdekking dat die liefde niet alles voor mij is, ik bid, ik hobbel naar de kerk, ik hou dagsluiting, maar?? Ja Nan dat is het.

Had m’n nieuwe pakje aan en voelde me net een meisje in een nieuwe jurk. Het zit werkelijk keurig en het is een genot om een passende broek aan te hebben. Ik heb nog een EM-schildje en een mouwleeuw die er nog opgenaaid moeten worden.

Het EM-schildje maak ik vast op een koperen plaatje waar een speld op gesoldeerd wordt zodat ik hem op ieder jasje kan dragen.

Als het schip met geld komt koop ik nog eens schoenen maar daar komt niet veel van terecht. Heb net nog een pakje sigaretten voor f 2,50 gekocht. Eigenlijk moest er nog een nieuwe pet of baret bij geleverd worden, mijn oude petje past er niet meer bij.

Heb de voorzakken er afgetornd, je ziet er niks van en het staat veel vlotter. Eigenlijk moet ik nog schouderstrepen hebben, dan ben ik volgens de voorschriften in vol ornaat uitgerust.

Deftig hè Nanni, wat een ijdeltuit he schat?

De heren oo (onderofficieren) uit Pamanoekan die hier hun katholieke dienst hebben, hadden na de preek van mijn kaasje gesnoept. Ik zou het ook gedaan hebben hoor maar toch krijgen ze nog op hun kop.

 

Passage De Goede diensten trein Goodwill van de vredesdelegatie in Djogja

Wij moesten de grote spoorlijnen in ons gebied bewaken, ik heb de bewakingspatrouille opgeknapt. De Goede diensten trein Goodwill passeert van Batavia naar Djogja voor de onderhandelingen en besprekingen.

Er is al een hele vracht met toebehoren per trein vooruitgestuurd voor de heren. De prachtigste nieuwste luxewagens, vrachtwagens, levensmiddelen. En koele drank om straks in de hitte van het debat het hoofd koel te houden en ettelijke pakjes Engels sigaretten voor de zenuwen natuurlijk. Natuurlijk zullen de Djogjakanen ook wel mee rijden, drinken, eten en roken.

Een dure grap maar een prachtreclame voor Nederland wat z’n geld hopelijk wel weer opbrengt. Wij mogen ervoor zorgen dat de heren zonder kleerscheuren of ontsporingen door ons gebied komen. Wie weet gooien ze wel wat Engelse sigaretten.

Om vier uur eruit, een paar sneetjes brood met kaas en een slok thee en een lekker sigaretje van jou (dikke tút) en met de wagen naar de grote kali van waar we verder door het veld en langs kampongs naar de spoorlijn moesten lopen. Het was prachtig weer en al gauw begon het te dagen zodat we konden zien waar we intrapten.

 

Pakian baik voor de vredesdelegatie

We waren in pakian baik, zo netjes en allemaal zo gelijk mogelijk. Veldpet, veldjasje met strepen en EM-schildje, lange broek en netjes gepoetste schoenen en beenstukken. Om een goede indruk te maken. Al gauw was er van het nette niet veel meer over. Modderschoenen en doorweekte zweetjasjes. Toch een mooie wandeling op de vroege ochtend. Bij het stationnetje thee laten zetten maar dat was geen zuipen. Jouw pepermunt vond gretig aftrek hoor.

We verdeelden ons in twee groepen, elk een kant uit om de lijn te controleren. Wat eigenlijk kolder was want de eerste trein was al gepasseerd. Bevel ist bevel zei de mof, dus wij keken onder iedere brug naar sporen van sabotage. Natuurlijk was alles in orde.

We kwamen bij een paar grote spoorbruggen waar III-9 RI moest zitten maar er was geen kip te zien. Dat zijn juist de punten waarop gelet moet worden.

We zaten in een warung (vreet-, koek- en zuiptent) om daar de thee te proberen maar het was hetzelfde kaliwater met een kleurtje.

 

Delegatietrein 11 april 1948 met gewichtige heren

We hoorden de trein aankomen. Ja hoor, daar was de delegatietrein. Mooie wagens met achter de open ramen gewichtige blanke en bruine heren die nog gewichtiger met hun hoofd op hun handen geleund zaten te peinzen wat ze allemaal gaan zeggen in Djokja. Er waren ook dames bij die zaten te knipogen tegen de ochtendzon.

Een flits en alles was voorbij. Ik geloof dat ze ons niet eens opgemerkt hebben. Wat een soesa, daar kruip je om vier uur je bed voor uit, sjouwt 6 km door de sawa’s, kijkt onder bruggen naar bommen en dan een paar slaperige gezichten die jou niet eens opmerken.

Soedah, we liepen er meteen achteraan naar Paboearan, hebben onze dorst gelest en vandaar met de wagen weer terug.

 

Wie vervangt de opper

De opper gaat naar huis, hij wordt afgekeurd voor de tropen en komt bovendien in aanmerking voor demobilisatie vanwege zijn leeftijd. Voor de batterij is het beter zo en voor de opper idem. Hij maakte er hier niks van, alleen zuipen en chagrijnig rondlopen.

Het zal mij benieuwen wie we nu krijgen. Er is een kans dat een van ons drieën K. H. en saja de nieuwe opper wordt.

Een van de korporaals wordt waarschijnlijk wachtmeester ter vervanging van J. die nu op de vliegschool zit.

Hij is ieder weekend hier, voetbalt als doelverdediger nog met ons team, hij kan ons niet missen en het is hier goedkoop in de cantine.

H slooft zich uit en ik ga gewoon mijn gang zoals altijd en wacht rustig af.

 

Ochtendgymnastiek, met de lorrie naar Tjikamaja

O ja, we doen tegenwoordig ochtendgymnastiek. Om zeven uur eruit, sportbroekje en een paar gympies aan en een rondje lopen over het voetbalveld. Dan vrije oefeningen en een partijtje volleybal tot halfacht, mandiën, eten en appèl. Wat een activiteit hè schat. Mijn beenspieren doen nog pijn, mandiën, eten, na het appèl bezig met mijn taallessen.

Ik ben bezig met voorbereidingen voor verdere sportbenodigdheden. De gevangenen graven een zandbak voor verspringen. Een touw en zandzakjes laten maken voor hoogspringen.

 

Met de lorrie naar Tjikamaja, een van de filmmensen die de film verzorgden was zo stom om zijn sten daar te laten liggen. De lijn was slecht en de aanhangwagen liep uit de rails en hobbelde over de dwarsliggers. Het zaakje weer op poten gezet en wat voorzichtiger weer verder.

Brrr wat was het daar een vuile bende. Geef mij Soekamandi maar.

 

In de middag met een stel volleyballers naar Pamanoekan, die zijn door de jongens van de staf behoorlijk ingemaakt.

Daar kreeg ik jouw brief en beurde er wat fotogeld. We waren om halfzes weer terug, bijna weer een dag. Eten en toen de krant lezen, niets bijzonders. Naar de cantine voor een potje kaarten tot acht uur.

Dagsluiting, er waren niet veel jongens, degenen die de film van gister nog niet hadden gezien waren naar Pamanoekan waar hij nu draait.

Gister zagen wij hem. Vooral de voorfilm met nieuws uit Holland en een prachtig orgelconcert waarbij je kon zien hoe het orgel bespeeld werd was mooi. We zaten eerst te modderen met de zwakke stroom maar kregen het voor elkaar. De jongens hadden weer een geweldige avond.

Niet veel bijzonders hè schat? Dat alles over mij. Verder is alles hier best, met mij bijzonder goed.

 

Naar nieuwe huisje

 

Ja ik kan een beetje in je hart lezen omdat ik je ken. Toch verwonder ik mij iedere keer weer over jou, dat je alles zo diep doorleeft.

Ik ben blij dat Moeder mijn brief fijn vond, het is het enige wat ik voor haar kan doen.

Vader kon dus niets meer zeggen. Hoe zou jij niet regelmatig over vader blijven schrijven, ik vind dat juist fijn.

Handig om de kleine spullen met de kinderwagen over te brengen naar jullie huisje. Toch moet je ook je eigen, onze spullen gebruiken. Anders blijf je onwennig in de nieuwe omgeving.

Fijn dat je meegeholpen hebt met de laatste verzorging van vader.

De afschrikwekkendheid van de dood is weggenomen door de kracht van het geloof. Je weet nu dat de dood geen overwinnaar is. Nu mag je heerlijk geloven en alles aan god overlaten en echt bidden, uw wil geschiede. Wat ben ik daar blij om want wat god begonnen is laat hij nooit meer varen.

De twijfel en wanhoop komt altijd terug maar er is een uitweg. Je bent door alles dicht bij god gekomen. Zo kan ik het nog niet maar ik hoop het ook.

Je hebt het diep gevoeld en beschreven Nan, dank daarvoor liefste.

 

Natuurlijk was je onwennig in je nieuwe huis, geen wonder. Jij brengt er snel genoeg gezelligheid in. Zijn er wel stopcontacten voor de stofzuiger? Anders aan laten leggen hoor.

Kan er niet een zonnig hoekje met gaas worden afgezet, anders zul je nooit rustig zijn wanneer onze hummels buitenspelen met die sloten.

Goed dat het zo goed gaat op de boerderij.

 

Jij zorgt goed voor moeder en dat vind ik fijn maar je moet ook goed voor jezelf zorgen hoor. De Moedercursus waar je zoveel plezier in had mag je niet opofferen hoor.

Moeder moet er zo langzamerhand aan wennen dat jij niet iedere dag bij haar kunt zijn. En zij blijft niet alleen thuis, de hummels zijn er en als het te druk wordt zet je die maar even af bij thuis 2.

 

Het leven gaat door

Lievelingen!!! Is alles nog goed Nanneke? Een innige zoen en tútjes voor Pim en Bé.

Went het al wat in het nieuwe huisje? Heb je het nog zo druk of pakt Moeder ook haar dagelijkse bezigheden weer wat op? Is ze al van de slaappillen af?

Je werkt zo lang mogelijk door omdat je anders ‘s avonds zo onwennig en verlangend bent. Maar je hebt je rust ook nodig, ben je voorzichtig?

Ik weet dat het moeilijk is. Nan. Het is jammer dat je geen geduld kunt opbrengen om te lezen. Wil zo graag dat je wat ter ontspanning voor lichaam en geest hebt. Ik snap het dat je gedachten steeds naar mij gaan. Moeder, onze schatten, je werk er blijft haast geen tijd over voor jezelf. Dat was de afgelopen tijd ook niet mogelijk maar nu moet je weer aan jezelf denken hoor.

 

Waar ligt vaders graf Jank, komt er ook een steen op? Moeder is oud geworden en steunt nu op jou, zij is blij dat jij bij haar bent. Ze heeft een knak gehad en haar aardse levensdoel is weg. Zij heeft het initiatief, het leiden aan jou overgedragen, nu ben jij degenen die zorgt en regelt.

Je hebt een goede leerschool gehad en je doet het fijn schattebout. Het is niet voor niks dat F. jou naar het recept vraagt voor het opvoeden van de kinderen?

God heeft alles zo geregeld maar met welke bedoeling weten we niet.

 

Ik ben zo dankbaar dat ik uit iedere heerlijke brief van jou lees dat het nog steeds heerlijk goed is. Je wordt vaak heen en weer geslingerd maar god laat je nooit meer los. Het is allemaal niet vergeefs geweest, misschien mogen wij ooit weten waarom dit ons allemaal overkomt.

Ik heb je zo razend lief. Samen houden wij het vol.

 

Ons baasje is scherp, wat brengen die enkele opmerkingen wat teweeg

Fijn dat ús jonkje weer bij jou is, heerlijk dat je hem weer hoort praten en zingen en ziet spelen met zusje. Pim was nu echt blij Memmi weer te zien. Hij was verbaasd beppe, memmi en zusje daar te zien in plaats van tante en de Tjibbetjes. Hij dacht er op zijn manier over na en keek om zich heen en zag plotseling dat beppe uit pakes kopje dronk, pake sient (pake’s kopje).

Ineens wist hij alles weer, pake, de kokes (koetjes) en het bûthús (stal). Pake sient was eigenlijk een vraag, waar is pake, waarom is memmi hier?

Ons baasje is scherp Nan, heerlijk is dat maar wat brengen die enkele rake opmerkingen wat teweeg.

(Er is denk ik een huizenruil geweest, mijn beppe en mem en haar twee kinderen van de boerderij midden in het dorp naar het huisje van mijn moeders broer Tjibbe en zijn gezin en andersom.)

 

30 April parade rijden in Bandoeng

Misschien moeten we 30 april parade rijden in Bandoeng. Dan moet er nog heel wat opgeknapt worden. Heb een van de chauffeurs geholpen een nieuwe bank in zijn wagen te zetten. Een vuil en warm karweitje maar aardig werk. Op de bekleding na is het af, stevig geworden. Het was gloeiend heet in die oude broeikast.

Met de parade zijn we vijf of zes dagen zoet. H. wil niet mee omdat hij hier de boel niet zo lang aan mij wil overlaten, hij is bang dat ik het ook draaiende kan houden.

Maar de opper komt toch niet in aanmerking voor demobilisatie vanwege zijn leeftijd. Er was een fout gemaakt. Als hij niet wordt afgekeurd moet hij zijn tijd hier uitdienen.

 

Cantinewagens, geschenk van de Hollandse burgerij

Er kwam een cantinewagen langs met van alles en nog wat maar het belangrijkste, de rokerij was er niet. Aan de andere spullen als scheergerei, kammetjes, tandpasta had ik geen behoefte. Heb op de pasar een pak zware Vanelle gekocht voor f 5,00.

De cantinewagens zijn een geschenk van de burgerij in Holland. Jammer dat de bouwers van die dure wagens niet eerst hebben gevraagd hoe zij ze moesten maken. Alles is veel te licht en rammelt uit elkaar op de slechte wegen. In Holland denken ze zeker dat wij hier ook asfalt hebben. De bedoeling is goed maar op deze manier is de helft van die wagens in reparatie in plaats van dat ze de posten afrijden.

De enige wagens die er werkelijk goed tegen kunnen zijn de zware drietonners waar wij er gelukkig twee van hebben.

We maken daar ook banken voor, rijden we straks luxe. Ik sloop een partij stalen stangen en laat die in de fabriek tot beugels lassen en er gaten inboren. Daar worden de planken opgeschroefd en hebben we banken.

 

Wat wij hier nu onder dienst verstaan komt mijn neus uit!

Mijn spieren worden steeds stijver door het sporten, zou ik te oud zijn? Niks hoor, het gaat vanzelf beter. De kapitein kan zijn ene been nauwelijks voor de ander zetten.

H. voelt niets voor sport en zegt wanneer een mens overdag zijn werk goed doet hij geen sport nodig heeft. Hij beschouwt het als kolder dat wij ’s ochtends achter elkaar aanrennen en springen. Zijn devies is nog steeds dienst gaat voor ziel en zaligheid.

Wat wij hier nu onder dienst verstaan komt mijn neus uit! Ik hoop het sporten om de jongens vol te houden, ze blijven lichamelijk en geestelijk fitter dan wanneer zij het niet doen en in ledige tijd rondhangen.

 

De gelederen dunnen al aardig uit

De opper is ouder dan ik ben, 43 jaar en hij is buitengewoon dienstplichtig. Ze moeten er nog een paar jaar afdoen voor ik in aanmerking kan komen dan is het nog de vraag of zij mij als OVV-er laten gaan. De gelederen zijn al aardig uitgedund door demobiliseren van oud kader en door afkeuringen. We komen krap te zitten, uit ons regiment zijn al vier oppers gedemobiliseerd.

 

Als moeder jou niet kan missen nemen wij haar mee

Ik ben nog steeds niet van plan om in Raard te blijven om Vaders schilderzaak over te nemen, ik zie daar voor ons en onze kinderen geen toekomst. Er moeten dan twee gezinnen uit een zaak leven waar een het nog nooit heeft kunnen bolwerken.

Ik kan met weinig tevreden zijn ik wil ook graag een behoorlijk bestaan hebben maar wil toch onze kinderen een goede toekomst geven. Als mijn ouders later bijstand nodig hebben dan zijn wij niet de laatsten om dat te geven.

Ik weet dat jij alles voor mij wilt doen en ik wil alles voor jou doen. Jij wilt graag voor Moeder in Raard blijven en als het mogelijk is gebeurd het Jank maar als er geen bestaansmogelijkheden zijn gaan wij weg. Wij kunnen altijd voor haar zorgen en als moeder jou niet kan missen nemen wij haar mee.

 

 

Drie man oppakken, orang betoek baik

De kapitein heeft opdracht gegeven drie man op te pakken die vermoedelijk nog wapens hebben. De namen waren bekend maar waar ze wonen moesten wij zelf uitkienen, dat is zoeken naar een naald in een hooiberg. Ben nog wel met drie man op stap gegaan.

Eerst naar een oud-Knil-korporaal die voor ons als spion heeft gewerkt en hier jaren woonde. Hij kende de kerels ook niet, met hem naar een andere knaap die ze ook niet kende. Ten einde raad naar het dorpshoofd, hij was niet thuis en eindelijk na lang zoeken vonden we hem. We hebben het bevolkingsregister erbij gehaald en de hele burgerlijke stand doorgeplozen en ontdekten een van de drie namen van ons lijstje.

Het was nog niet zeker of het de man was die wij zochten, er zijn er meer die Fikkie heten. De Loera wist waar hij woonde, volgens hem al twintig jaar en was het een orang betoek baik, een beste kerel.

Na vele kronkelpaadjes kwamen we bij het huis en omsingelden het meteen.

Hij was thuis en schrok zich een hoedje. Na zijn doen en laten bekeken te hebben geloofde ik de Loera grif dat het een beste kerel was. Voor de zekerheid namen we hem toch mee. De oude korporaal zou verder rondneuzen en de volgende ochtend kwam het bericht dat de knapen bij P en T werkten.

Heb de orang betoek baik zijn vrijheid teruggegeven en een paar sigaretten meegegeven. Hij was al lang weer blij. H. heeft een van de kerels te pakken gekregen die een inlander vermoord hebben, ook weer heel toevallig. Ze stapten een verkeerd huis binnen en snapten hem daar.

 

Hartelijke ontvangst vredesdelegatie in Djogja

De vredesdelegatie kreeg in Djogja een hartelijke ontvangst. Massa’s mensen waren op het perron om de heren te ontvangen met Merdeka geschreeuw maar het ergste was dat ze hun handen niet thuis konden houden.

Heeft de Repoeblik weinig gezag over hun bevolking of laten ze het gewoon toe? Het was te erg en ze hebben dan ook meteen hun excuus aangeboden waardoor de zaak weer bijgelegd is volgens de laatste krant maar het muisje kan nog weleens een staartje krijgen. In elk geval heeft Soekarno een rare flater geslagen.

 

Jongens burgeren te veel in, ruilen met I-6 RVA?

De kapitein vertelt dat wij waarschijnlijk gaan ruilen met I-6 RVA. Dan liggen we in de bergen. Het duurt zeker wel een paar maanden. We hebben er weinig puf in, beter dan hier kunnen wij het niet krijgen. De majoor van I-6 kwam kijken en was reusachtig tevreden. Toch voelt I-6 er net zo weinig voor als wij om te ruilen. Het gaat er voornamelijk om dat de jongens over en weer te veel inburgeren bij de bevolking. Ze raken te veel thuis, ook bij de meisjes.

Dan is er weer banjak werk.

 

Voetbal, vet varkentje

Een lange onderbreking, ik was de tijd kwijt en de jongens stonden al op mij te wachten voor de voetbalwedstrijd met de Genie. Jasje aan en schoenen, sten onder de arm en weg. We spelen in Pasarboengoer, ongeveer 15 km hier vandaan. Het veld is beter dan de onze. Het was een zware wedstrijd vooral na de rust en we hebben weer een lesje gehad, 5-0 voor de Genie. Afijn ons clubje speelt al heel wat beter dan een paar maanden geleden.

De jongens hadden een vet varkentje geschoten dus we aten snert met kluif. Ik at er teveel van. Wij kunnen dat vette spul niet meer verdragen.

De vorige wedstrijd was tegen A.A.T. (Aan en Afvoer Troepen) maar de heren hebben ons in de steek gelaten, ze kwamen niet opdagen. Ik probeerde een ander elftal bij elkaar te krijgen maar het lukte niet. Pech voor de jongens.

 

Ik wilde het veld hier opknappen maar met de verhuizing ik begin er niet meer aan. Ook komt er geen nieuwe garage.

 

We zijn begonnen met pingpongwedstrijden. De jongens hebben er allemaal plezier in. In de cantine heb ik tafeltjes beschilderd als schaak- en damborden.

 

Moeders inzinking

Je schrijft over moeders inzinking. Toen ik het las dacht ik moet mijn meiske dan alles meemaken en ook nog moeder missen? Het is net of niets jou gespaard blijft.

Gelukkig is haar hart goed volgens dokter. Het verwonderde mij al steeds hoe flink zij bleef en dat ze niet eerder een terugslag kreeg. Ben blij dat het niet erger is.

Jouw angst voel ik maar gelukkig las ik dat jouw kracht groot is Nan.

Hoe is het nu met haar? Het is allemaal zo moeilijk voor jou maar fijn dat jij voor haar kunt zorgen. Dat kun jij het best van allemaal omdat jij weet wat zij nodig heeft.

 

Je was zo alleen, ik wil je zo graag helpen. Denk vaak mijn vrouwke heeft niets meer aan mij en dan word ik moedeloos en verlang naar huis en vraag mij af hoe lang nog. Wat moet ik schrijven om het grote verdriet en alle moeilijkheden weg te nemen of lichter te maken?

Wanneer ik dan weer van jou lees over de zorgen en ook over je moed, dan maak je me beschaamd liefste maar daarna kan ik weer verder en ben zelfs gelukkig.

Gister kon ik niet schrijven, dan weet ik niet wat ik schrijven moet en ben ik kansloos om je te kunnen helpen.

 

Jouw inzinking, of wij veel kinderen aankunnen? Je brief geeft mij een tik

Je had ook een terugslag. Van diepe wanhoop naar blijmoedigheid dat vader thuis was en vandaar naar het verlangen naar hem nu, omdat alles aan hem doet denken. Ook moeder heeft dat nu en haar smart doet ons pijn. Haar kruis is ook niet zwaarder dan zij kan dragen. Haar geloofskracht en verlangen bij vader te zijn werken sterker dan haar smart.

 

Ds. zei dat wij haar niet zo lief mogen hebben dat moeder voor ons haar verlangen tot vereniging met haar man moet onderdrukken. Is het niet tegenstrijdig Nan, zij verlangt bij vader te zijn en wij dat zij bij ons blijft.

Hij vergist zich zeker niet Nan en hij weet ook hoeveel kinderen wij van hem zullen krijgen. Jij had een zware nacht met onze hummels. En het is je gelukt met Pim, eindelijk stil, maar ik weet wat het je kost.

Of wij het aankunnen? Na zo’n nacht wanneer zij je bijna wanhopig maken zie je wat veel kinderen hebben met zich meebrengt, veel kinderen die dan te kort komen en verwaarloosd worden. Dan komt de gedachte bij je op o, god nee, dat kan ik niet, dat maakt me krankzinnig.

Ik vraag me af schat, wie zou een beter en zorgzamer moeder voor haar kinderen kunnen zijn dan jij?

 

Had je voor vaders sterven ooit gedacht dat je zoveel moed en kracht zou hebben om zoveel te dragen en te regelen? Ik geloof wel dat ik je nog een beetje begrijp hè schat?

Soms vliegt alles op je af en moet je vechten om niet razend op mij te worden en me verwijten naar het hoofd te slingeren maar jouw wonderlijke, heerlijke liefde wint het altijd weer. Hoe kun jij mij nog steeds zo liefhebben?

Je brief heeft me een tik gegeven. Zoals jij kunt schrijven zo kan ik het niet, zo helder alles over jezelf en onze lievelingen en alles wat je voelt en denkt. Ik kan me alles voorstellen, meegenieten, meeleven en je moeilijkheden en verdriet voelen.

Soms kun je niet lezen of voelen wat ik je niet schrijven kan. Maar weet je toch hoe graag ik je helpen wil, hoe diep lief ik je heb en hoe graag ik vlak naast je wil staan. Dat ik je echt de knuffels en zoenen kan geven waar ik de brieven steeds mee begin, om je te laten voelen wat ik niet kan schrijven.

Ik weet nu ook niet hoe ik het schrijven moet maar ik weet dat je mij begrijpt.