Verhalen

rijzen langzaam

uit bamboemanden

 

herschreven

zoals het was

 

voor nu en later

 

 

Brieven later naar het archief van het NIOD

Vandaag zou ik mijn vaders brieven naar het archief van het NIOD brengen.

Lees hierover ook Over Taboe in het theemeubel.

Het gaat om de brieven van 1943-1945, 1946, 1947 en 1948 tot en met juli. De lading van juli 1948 tot en met december 1949 houd ik thuis in het theemeubel net zolang ook deze tot blogs zijn verwerkt.

 

Ik zie mij al lopen met een steekkarretje over de Herengracht, foto maken natuurlijk, erbij zetten.

 

Het is de bedoeling dat ik de blogs in ‘cohorten’ van 20 als PDF’s digitaal aanlever voor de bibliotheek van het NIOD. Daar komt geen steekkarretje aan te pas.

Het NIOD staat voor Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, holocaust- en genocidestudies.  Een hele mond vol. Maar dat is nog lang niet alles.

 

Getuigen en tijdgenoten

Mijn vaders verhaal sluit aan op het programmaonderdeel Getuigen en tijdgenoten. Dit is een deelonderzoek van het onderzoeksprogramma Dekolonisatie oorlog en geweld in Indonesië 1945-1950.

Naast het NIOD werken ook het KITLV, Koninklijk Instituut voor Taal, Land en Volkenkunde en het NIMH, Nederlands Instituut voor Militaire Historie aan het grote onderzoek mee. Evenals Indonesische onderzoekers.

 

Ik kan het niet vaak genoeg noemen, ik kan het bijna nog steeds niet geloven dat dit verhaal, mijn vaders verhaal, dit kleine persoonlijke verhaal in een massaal groot verhaal, deze uitlichting van een immense geschiedenis, zo op z’n plek komt. Dat het aanmelden bij het vierjarige onderzoek uiteindelijk daar toe leidt.

Dat het verhaal van een klein bereik via mijn website ineens tussen de relevante andere verhalen staat.

Op deze manier als waardevol aanvullend onderzoeksmateriaal meedoet aan de vraag hoe het in de naoorlogs tijd in Indonesië zo heeft kunnen lopen. Hoe komt het dat mensen de dingen doen die in tijden van oorlog gedaan worden?

Toegespitst op mijn achterliggende vraag van Taboe in het theemeubel, wat zijn de gevolgen van de dingen die in oorlogen gedaan worden later, voor het thuisfront? Werd mijn vader wie hij was door zijn tijd in Indië?

 

In plaats van dat ik in het zonnetje met een karretje door Amsterdam loop zit ik gewoon thuis deze blog te tikken. En dat is goed.

Want natuurlijk is het niet zo maar wat. Onze familiegeschiedenis uit die periode, meer dan 65 jaar zwijgen, uit handen geven. Dat vraagt om een goede manier van overdragen en goede voorwaardes. De afspraak komt binnenkort, dan hebben we de overdracht van de eerste vracht brieven en een overeenkomst om te tekenen.

 

Alles of niets, mijn moeders vertrouwen

Dat ik mijn vaders brieven lees, ze verwerk tot de verhalen in de blogs en dit op mijn website zet is al heel vreemd eigenlijk, hoe publiekelijk kun je met een taboe zijn?

Mijn moeders vertrouwen heeft zich de afgelopen jaren vertaald in dat niet alles in de blogs komt. Sommige passages zijn te persoonlijk, te intiem. Voor het verhaal niet relevant en dus in de brieven gelaten.

 

Het overdragen van de brieven zelf aan het archief is een andere stap. De tastbare materie is niet meer rechtstreeks zo uit het theemeubel te trekken. Bovenal, wat gebeurt er met de passages die in de brieven bleven. Past het binnen het vertrouwen dat mijn moeder gaf alles over te dragen?

 

Met mijn broers en zusters besprak ik of deze passages die niet in de blogs komen, of die betreffende brieven er uitgevist moeten worden of niet. En wat doe je daar dan mee, opeten, familiebanket? Ik liet het bij de eerste vraag.

 

We zijn het eens, de brieven horen bij elkaar, het is een verhaal in z’n geheel in de tijd, alleen als geheel een tijdsbeeld. De brieven blijven als geheel bij elkaar.

 

De eerste 20 blogs als PDF

Inmiddels heb ik de eerste 20 blogs in PDF overgezet. Al doende voeg ik hier en daar een foto toe of verbeter ergens een kleinigheid. Ik heb besloten om er geen grote veranderingen in aan te brengen. Dat ik nu de eerste blogs anders zou doen? Het zij zo. Het is een proces blijkt nu ik zo alles terugwerkend onder ogen krijg.

 

Ik zie dat ik in 2010 al begon met voorbereidingen zoals het opsporen van getuigen en tijdgenoten die mijn vader uit die tijd kenden. Zie ook Over taboe in het theemeubel. Dat ik op die manier PJ leerde kennen. De foerier die mijn vader lange tijd van dichtbij meemaakte op West-Java. Die uit dezelfde buurt hoog in Friesland kwam. Waar ik bevriend mee raakte. Die met zijn eigen boek over zijn eigen brieven aan zijn verloofde zijn kinderen en kleinkinderen vertelde over zijn tijd daar.

 

Vriend PJ

Ik mocht zijn enige exemplaar lenen om te lezen. Hij gaf en stuurde mij relevante boeken en verslagen. Ze komen allemaal in de blogs voorbij.

Wanneer ik mijn moeder bezocht in Ternaard reed ik steevast door naar PJ. Verhalen die hij had. Ik stuurde hem de blogs, eerst per mail, later per post. Maar ook PJ was al oud en wat hij vreesde gebeurde toch, opname in een verzorgingshuis.

 

Mijn moeder overleed, mijn bezoekjes aan het hoge noorden stopten zo goed als. Ik bezocht PJ nog een keer en schrok, hij was blij natuurlijk, mooi. Maar hij was achteruit gegaan. Hij dacht dat hij mijn blogs die hij eerder een oase noemde en waar hij van genoot ‘moest’ aanvullen met zijn informatie en verhalen. Dat is nooit de bedoeling geweest.

Van vrijblijvend lezen werd het werk dat in zijn nek hijgde. Ik zag dat hij het erg vond dat hij dacht daarmee achter te lopen. Ik heb geen blogs meer verstuurd. En van lieverlee zagen noch spraken wij elkaar. Schande, zo gaan de dingen.

 

En terugwerkend sloeg de schrik sloeg ineens om mijn hart, was ik te laat? Belde meteen het verzorgingshuis en hij was er nog. Rap achteruitgaand, dement maar ik kreeg hem toch aan de telefoon. Blij. Kort. Hij vroeg mijn adres. Meteen in de actiestand om weer iets relevants te sturen misschien.

 

Brieven later naar het archief van het NIOD, erg?

Het is goed om op deze manier terug te blikken. Ik weet eerlijk gezegd niet meer hoe mijn aantekeningen van de eerste brieven zijn. Daar ga ik een dezer dagen in terugbladeren. Ze zijn ongetwijfeld minder gedetailleerd dan de aantekeningen voor de latere blogs. Maar moet ik dan weer van begin af aan de brieven teruglezen? Geen sprake van.

 

 

 

Het is aan de ene kant fijn dat de brieven nog even thuis in het theemeubel zijn. Aan de andere kant zal het een opluchting zijn wanneer ze veilig en onder goede condities in het archief van het NIOD liggen.

Voor mij liggen ze er als verwerkt, een doorzochte tijdspanne, doorwrochte bron van talloze momenten van herkenning. Maar ook als een tussentijdse afsluiting van de puzzel in een nog openstaand verhaal. Een mijlpaal en ijkpunt.

 

Wordt vervolgd.