Tweede serie brieven van augustus 1948 tot en met de tweede helft februari 1949

Maandag 26 augustus bracht ik de tweede serie brieven van mijn vader naar het archief van het NIOD. Stephanie Welvaart nam ze weer in ontvangst in dezelfde ontvangstruimte met mijn vaders bijnaam Ing. Hupkens op een van de archieflades. Zie blog 74 en blog 75

 

Tijd en plaats van de foto’s

Deze keer had ik de twee fotoboeken en de losse foto’s mee. Mijn vader is geen nette fotoplakker. Meestal staan er geen plaats of tijdstip waar en wanneer de foto’s zijn genomen. De ingeplakte foto’s staan niet helemaal op chronologische volgorde. Dat maakt het heel lastig om in te schatten waar welke foto hoort.

Harco Gijsbers van het NIOD kwam meekijken naar de foto’s.

We kwamen tot de conclusie dat ik zelf, in combinatie met het lezen van de brieven, het best plaats en tijd in kan schatten. Ik kom ook een heel eind maar er blijven foto’s waarvan ik vermoed dat ze in de tijdlijn van de brieven al ‘voorbij’ zijn.

We spreken af dat ik foto’s van waarschijnlijk herkenbare gebouwen of situaties mail waarbij ik mijn vermoeden van tijd en plaats aangeef. Harco Gijsbers vergelijkt deze met archiefmateriaal. Zo kunnen hopelijk enkele hiaten ingevuld worden.

Verder met mijn vaders brieven

Vanaf half februari 1949, in de nasleep van de tweede politionele actie zijn mijn ouders in de veronderstelling dat het niet heel lang meer kan duren omdat alles zo voorspoedig gaat, gezien vanuit hun eigen optiek.

Ze kunnen bijna niet meer, barsten van verlangen naar hun leven samen, bijna onhoudbaar. Zij vinden een weg. Zoals altijd

Zuivering na de tweede politionele actie (tweede helft februari 1949)

TNI knokt door in opdracht van de Repoeblikeinse regering hoewel die is opgerold

De bendes zijn weer uit ons gebied verdwenen. De Overste heeft op het Stafkwartier op de ketel geslagen. De TNI die in Soemadang met rust werd gelaten door de Infanterie wordt nu aangepakt door de Paratroepen. De bendes bleven uitrusten in het Soemadangse en trokken dan uitgerust door ons gebied. Wij moesten maar zien wat we er mee deden. Enfin, nu zal het wel beter gaan.

Morgenvroeg gaat er weer een patrouille van ons, in samenwerking met Tjikaremas en Bukanagara het veld in, controleren.

De kranten geven weinig nieuws. Het wachten is weer eens op onze regering die met de handen in het haar zit en geen vaste lijn volgt. Afwachten maar weer en rustig doorgaan zolang er geen staakt het vuren is.

Beste bedoelingen, al die jonge kerels voor niets gesneuveld?

Ik kan de kop er niet meer bijhouden poppi. De TNI knokt door in opdracht van de Repoeblikeinse regering hoewel de Repoeblikeinse regering is opgerold.

Nu gaan ze weer overleg plegen met dezelfde mensen, die geen enkele belofte zijn nagekomen. Er wordt zelfs gemompeld de Regering in Djogja weer te herstellen. Heer geef wijsheid zegt H. Straks moeten we Djogja nog eens veroveren?

Nee geen gekheid, het benieuwt mij hoe dit varkentje gewassen wordt. Jij vroeg je ook al af wat nu eigenlijk goed is. Nederland heeft de beste bedoelingen en wordt vanaf alle kanten gedwongen en gedwarsboomd. Tot nog toe hield de regering de poot stijf maar nu beginnen ze te weifelen en als ze niet uitkijken zitten we straks weer met de Repoeblik opgescheept.

Schattebout, ik hou erover op want ik kan het niet meer bijsloffen. Ik vraag me vaak af of alles vergeefs is geweest? Al die jonge kerels voor niets gesneuveld? God alleen weet het en als we zo nu en dan voelen dat hij regeert kunnen wij volhouden. Lieveling geef me een zoen.

Gonzende stilte van de tropennacht

M’n eerste 1,5 uur wacht zit er weer op. Het is 23.00 uur en alles is in diepe rust, lekker weertje, beetje maan, gonzende stilte van de tropennacht. Als je goed luistert dan hoor je van allerlei geluiden, van duizenden insecten, ieder diertje z’n eigen nachtelijk lied. Een vliegende hond, reusachtige vleermuis, laat je een hoedje schrikken door zich met geraas uit een klapperboom te laten vallen om daarna met zwiepende wiekslag op rooftocht te gaan. Soms komt er zomaar een gewone vleermuis binnenzeilen, maakt een paar rondjes, soms rakelings langs je gezicht en duikt dan ook prompt weer de duistere nacht in.

De kampongwachten slaan om het volle uur trouw op een uitgeholde boomstam met een ijzeren staaf of een ander ding ten teken dat ze niet slapen en alles rustig is. De kampongmensen die onze gevangenen bewaken weten zeker dat ik wacht heb want ze zijn nog alle vier wakker.

Kankerbrief, alles was verkeerd behalve saja

Verder met je brieven. Mag ik geen brieven verscheuren? Het was een kankerbrief, alles was verkeerd behalve saja, het was niet de moeite waard om te lezen en helpen doe ik je er al helemaal niet mee. Het was onredelijk en niet waar.

Prompt hierop lees ik van jou hetzelfde. Jij had geschreven maar het was niet de moeite waard om te lezen en wat deed je ermee? Ondanks die enkele brieven weten we toch alles van elkaar.

Stil maar memmi

Wat heerlijk heeft ús lytse jonkje jou weer geholpen met zijn -stil maar memmi, heiti komt fan ’e middei thús!- (stil maar mama, papa komt vanmiddag thuis!)

Hoezo zou jij mij dit alles niet schrijven! Heerlijk was het, toch niet alleen, toch je tranen afgedroogd, toch een bewijs van liefde.

Jij het leven moe? Soms heel even misschien maar hoe heerlijk verlang je steeds weer naar het leven. Schaam jij je voor mij? Ik vergeef het je niet Nan, ik ben je zoo dankbaar!!! Door onze kinderen voelde je je niet alleen.

God wat heeft u mij rijk gezegend, blijf dicht bij haar, zij heeft u zo nodig. Alles is heerlijk Nan. Samen bidden?

Handig zo’n wandkoffiemolen. Even zwengelen en zo klaar en altijd verse koffie. Ik zorg voor de bonen hoor.

Wachtje en patrouillelopen

Daar komt de laatste wagen binnen met Bandoenggangers, even opvangen. Zo die liggen ook weer in bed. Ze kwamen met een rotgang binnenrijden met een geschreeuw van jewelste. Heb hen een patrouillelijstje voor vannacht 2.30 uur onder de neus geduwd wat ook weer het nodige commentaar opleverde, niet bestemd voor jouw oren.

Eerst weer even een wachtje van 1,5 uur lopen.

Het is 3.00 uur, de patrouille is al op pad. Acht koelies mee om de radio en accu’s te dragen, een hele sjouw maar nu onmisbaar omdat er steeds verbinding moet zijn met de radioseiners hier in het kamp.

Grote zuiveringsactie bij Tjikampese (18 feb)

Er wordt in het Tjikampehse een grote zuiveringsactie gehouden. Volgens de geruchten hebben onze mannen een bende van 1500 man TNI afgesloten. Zelfs de Marine doet mee door vanuit zee de kust te bewaken. De zaak wordt goed aangepakt. Er is in ons gebied momenteel niets te doen. Vanochtend een sterke patrouille in het veld maar alles was rustig.

Er was sprake van dat een bende uit Soemandang, waar ook opruiming wordt gehouden, zou uitwijken door ons gebied maar ze durven het zeker niet aan. Ben pas terug van een ritje naar Wandjasa, dat nu onder de C-batterij valt.

Het anders zo bloedjelinke Wandjasa, waar de Infanterie nacht op nacht beschietingen kreeg  is nu aardig rustig. De bevolking is ook iets toeschietelijker geworden door de klappen die er zijn uitgedeeld. Het was een aardige tocht. Er moet daar nog zoveel opgeknapt worden. Een armoedige streek, nog veel sawa’s liggen braak.

De mannelijke bevolking die een beetje ploppertje speelde kan de patjol weer opnemen, waar ze meer succes mee hebben dan de C-batterij dwars te zitten.

Lange dwaas neemt Inlichtingendienst weer waar

Heb Klaas Dwaas (bijnaam) zie blog 86 onder kopje -Het akelige geval met het uniform, deviezensmokkel, doofpot- en daaropvolgende blogs.

Hij is weer terug bij de D-batterij. Hij gaat door naar Tjikaremas omdat ze daar niemand hebben die op de hoogte is van de Soendanese taal. De lange dwaas gaat de Inlichtingendienst weer waarnemen.

Terugblik, vast ruimte maken, nog steeds verwijt ik mij – je hebt het zelf gewild –

Ben met je brieven bezig schat. Heb zes stapeltjes van 100. Ik doe de enveloppen weg en leg de brieven allemaal op nummer. Het wordt een heel dik boek snoes. Ik schiet niet zo heel hard op want zo nu en dan lees ik erin, je snapt het wel hè.

Prachtig werk Nan, ik wil ze niet missen, al lees ik ze misschien nooit weer. Het plukje haar van Pim kwam ook weer tevoorschijn, wat is dat lekker zacht hè.

Heerlijk, je laat me van dag tot dag, uur tot uur meeleven Nan, altijd vind ik weer jouw diepe zorgzame liefde. Even een zoen, kijk me even aan. Wat moet ik nog beantwoorden? Ik vind niets anders dan jouw eindeloze liefde die ik nooit genoeg kan beantwoorden. Zou ik straks mijn meiske alles terug mogen en kunnen geven? God geve het ons Nan.

Nog steeds verwijt ik mij het – je hebt het zelf gewild – en – weet je goed wat voor grote verantwoordelijkheid je draagt? – zie blog 63 onder kopje Waarom ging ik naar Indië? Meestal kom ik er niet uit liefste en hobbel dan maar weer verder totdat ik even voel dat toch alles goed is.

Heb verschillende brieven weer gelezen, over verjaardagen, Zusjes geboorte, jouw vaders sterven, jouw diepe verdriet, je goede moed en je heerlijke liefde!!!!

Dacht je dat ik hier nooit over jou praat? Niet veel en het is niet nodig. De collega’s weten wat wij voor elkaar betekenen en zijn soms wel eens jaloers om mijn diepe geluk. Een verkeerde opmerking over jou, wat zo vaak gebeurt bij kerels alleen onder elkaar, wordt nooit gemaakt. Iedereen die hier op de kamer komt zit stiekem naar mijn schatten te kijken. Ze weten allemaal dat ik dol op je ben. Wat een raar woord maar je snapt het wel.

Die 600 enveloppen bespaart me straks veel ruimte. Och, misschien heb ik niet eens zoveel ruimte nodig, ben zo arm als een kerkrat.

Vanavond misschien naar de film in Soebang, Slag om Arnhem. Heb jij die ook gezien?

Geruchten aflossing EM, ik neem apenuten mee

We horen hier geruchten over aflossing van EM. De bedoeling is dat een gedeelte van het kader een herscholing krijgt in Nederland voor de Benelux. Wat ervan waar is weet ik niet schat. Als ze het kader van de OVV-ers na de demobilisatie niet meteen loslaten dan maar een tijdje herscholing. Thuis ben ik dan toch. Stel dat we dan weer samen kunnen zijn zoals toen in Wezep! Lang zal zoiets niet duren. Heb jij er iets over gehoord of gelezen?

Heerlijk die krabbels van onze schatten. Ik bring apenuten mei (pinda’s) mar gjin aapkes Pim (aapjes). Die earme beestjes gean hast altyd dea op de boat en dat wol heit net (die arme beestjes gaan aan boord bijna altijd dood).

Nou Zuske famke heb jij een hard kopje? Wel fijn maar je moet het toch van memmi verliezen. Het was hard hè schat maar fijn dat je de kop ervoor kon houden.

Met Pim was het heel anders zorgzaam moedertje. Onze kinderen krijgen een heerlijke opvoeding en straks mag ik je daarbij helpen. Ik zal het nooit beter kunnen dan jij!!

Ik weet hoe jij hebt geleden om Pim’s broertje, hoe groot je angst was om Wim ook te verliezen. Bederven en verwennerij is heel iets anders snoes. Vertrouw op jezelf.

Hij is niet verwend hoor hij had meer zorg nodig. Bettekind is volgens jou veel beter aangepakt maar ik geloof toch ook dat het haar aard is zich beter aan te laten pakken. Ons derde kindje zal weer anders zijn en vraagt weer een andere aanpak. Logisch snoes, al doende leert ook een moeder. Het wil niet zeggen dat het de vorige keren niet goed was. Je hebt alles gedaan wat in je vermogen lag, al je moederlijke liefde gegeven. Je krijgt meer ervaring en handigheid.
Heit fielt jimme tútjes, mem jout jim no een tút fan mei.

Blauw geslagen oog Juliana

Een rustige dag. Heb met waterverf zitten prutsen. Er is weer een tekenwedstrijd waar ik een gokje op wil wagen. Er worden landschappen, portrettekeningen, een ontwerp voor Koninginnedag en karikaturen gevraagd. Ik heb er een voor Koninginnedag gemaakt, een niefelwerkje maar ik heb het gisteravond toch afgekregen. De kop van Juliana is niet erg gelukt, net of ze een blauw geslagen oog heeft.

Een beetje oneerbiedig hè maar het is zo en ik kan er niets meer aan veranderen. Ik wil ook nog proberen een landschapje te maken. Aan portret en karikatuur waag ik mij niet, dat worden toch gedrochten. Was er gister de hele dag mee bezig. Eerst mislukte het steeds.

Nog naar de film geweest. Jammer dat de Slag om Arnhem niet draaide, de film was kapot. De rolprent over muziek, dans en ijsballet was wel aardig. Vooral dat laatste, ook al zit je in de tropen je krijgt toch de kriebels, even lekker met een rotvaart langs de baan zwieren weet je wel.

Ben ook nog even bij onze gewonden in het hospitaal geweest. Ze maken het uitstekend en ze komen eerdaags weer terug. Of schreef ik dat al, ben soms zo kort van memorie.

Gelukkig weer dezelfde politiek als eerst, wij kunnen weer doorgaan

Gelukkig houdt de regering de kop er weer voor, dat heeft ons hier weer opgekikkerd. Wat het verschil van mening precies was kan ik niet ontdekken maar nu wordt dezelfde politiek als eerst weer vervolgd. Het blijft moeilijk want het buitenland blijft ons dwarsbomen maar wij kunnen hier weer doorgaan met de zaak goed aanpakken. Voor ons de kans om zo vlug mogelijk thuis te zijn. Van de actie bij Tjikampeh nog niets gehoord. Denk toch dat de meesten er nog tussendoor gekomen zijn. Ons gebied is weer rustig. Nog wel meldingen van kleine groepjes maar die verdwijnen uit zichzelf weer zo vlug mogelijk. Vanuit Soemadang durven de bendes niet door ons gebied te trekken.

Hoge heren Reboeblik vrij, planters sneuvelen

De hoge heren Repoeblikeinen worden binnenkort weer vrijgelaten. Uitkijken dat zij niet weer met hun vuile politiek en gekonkel beginnen.

Sabotage aan hoofdwegen komt in West-Java niet veel voor.

Afgelegen ondernemingen moeten het wel ontgelden, er zijn de afgelopen week weer planters gesneuveld. De wachten van de ondernemingen zijn er vaak nog niet op berekend om een aanval af te slaan. De jonge, snel klaargestoomde politiemensen hebben nog geen ervaring en kruipen vaak bij het eerste schot weg. Ons leger kan niet iedere onderneming met troepen bezetten.

Dicht bij vrede en dicht bij huis?

Bij ons kunnen de PenT-ers rustig hun gang gaan ondanks de vele doortrekkende bendes van de afgelopen weken. De bevolking blijft rustig doorwerken en daar is veel mee gewonnen. Wat het wil zeggen wanneer de bevolking niet mee wil werken zagen we in Kuningan zie blog 88 onder kopje Kuningan en blog 90 .

Ga er dan maar aanstaan, het is er nu nog een rotbuurt. Ik geloof dat de Repoeblikeinen er nu te kiezen of delen hebben, meewerken of soedah.

Ik heb gebeden voor inzicht en wijsheid voor onze regering. Hij heeft weer uitkomst gegeven. Mocht het zijn dat we hierdoor dicht bij de vrede en dicht bij huis gekomen zijn, dat is en blijft voor ons allen hier het voornaamste, naar huis DV.

Spoedig Nan, Pim en Zus, een dikke tút.

Rampokpartijen veelvuldiger en minder aanvallen op militairen

Weer lang geen post, wegens benzinegebrek op het eiland Mauritius heeft de post vertraging. Ik weet niet wat ik moet schrijven. Hoe is alles bij jullie? Alles goed Nan?

Jij moet zo snel mogelijk mijn laatste brieven hebben, dan weet je dat hier alles weer rustig is.

Hier gaat alles zijn gangetje. Vanochtend een patrouille in het veld achter Tjikaremas tegen Soemadang aan maar niks te zien.

De B-batterij van I-6 is hals over kop naar Kuningan vertrokken, schijnt daar weer dezelfde rotzooi te zijn.

Het is net of er enige stilstand in de zuiveringsacties zit nu de grote trek van de TNI afgelopen is. Krant en radio geven weinig nieuws. De rampokpartijen worden veelvuldiger en aanvallen op militairen minder. Het eerste vergroot de kans om het zo lang mogelijk vol te houden, het tweede om het zo snel mogelijk te verliezen. Ons leger moet dus actief blijven en de droesem op de bodem opzoeken.

Hoe lang nog, 1, 2, 3 maanden? We weten het nog steeds niet maar we gaan vol goede moed verder. Het einde is toch in zicht en komt straks nog onverwachts.

Daar ging ook de laatste preek over, ieder uur in gevaar. Zijn we niet altijd en overal ieder uur in gevaar? Waar maken we ons druk over, een kogel? De dood? Het communisme? Heeft Christus niet alles overwonnen? Zullen wij weer samen danken en bidden voor alles? Zul je niet bang zijn?

Mijn brieven bij jou en zeven brieven voor mij!!!!

Myn Sinneskientje!!! Kan ik dat niet menen? Zeven brieven van jou Janke!!!!!!! Ik ben van alles tegelijk Nan, diep gelukkig, razend onwennig, blij en verdrietig. Heel diep heb ik jouw geluk, jouw verlangen, jouw lijden, jouw hele wezen gevoeld. Ik zou je zo graag alles wat in mijn ziel is voor jou willen beschrijven maar ik kan het niet op papier krijgen. Ik ben met je mee geweest overal waar je was, ik zat naast je terwijl je schreef, heb je geknuffeld, je hebt me onze kinderen laten zien spelen en ruzie maken, ik heb hun stemmetjes gehoord.

Heb jouw diepe klacht tegen dit leven gehoord, je niet verstuurde brief gelezen, je pijn in je gouden hart gevoeld.

Ik haspel alles door elkaar. Ik kan mijn ziel niet openleggen op papier maar jij kunt er toch in kijken.

De laatste dagen werd ik opgevreten, ongedurig, ik barste bijna maar nu wint het geluk het weer. Onbewust ben je naast me, omring je me, geef je me moed, helpt me bij het goede, remt me voor het kwade, troost me, geeft me geluk. Zie je wel dat ik het niet kan schrijven?

Ik kom nu even bij je, in mijn plopperpakje, jij in je dagelijkse plunje, in ons eigen huisje. Het is avond en onze kleine lievelingen liggen al in bed.

Een moment zien we elkaar en weten dat alles goed is. Dan vangen we ons op in elkaars armen.

[En verder kijken zij heel lang naar elkaar, heel lang naar hun kinderen, komen langzaam tot elkaar, praten heel lang met elkaar, vinden elkaar, mijn vader schrijft heel liefdevol en het is van hen samen]

Jij was net zo gelukkig als ik want mijn brieven waren eindelijk gekomen. Hoe heerlijk, zelfs onze kinderen waren blij met heiti’s brieven, waarom? Ze voelen dat het jouw geluk en blijdschap brengt.

Zullen we nu bidden? [Er volgt een gebed. Amen] Nee Nan het wil niet, ik wil niet. Ik hoor nog de godgloeiende gvd’s in de cantine, ik loop intussen nog weg om een glas thee te halen Erg. Ik stop nu hoor.

Niet met schrijven. Even vertellen over hier.

Inmiddels zijn er alweer twee patrouilles uit geweest, geen kip te zien. Een sten gelakt, personeel nagelopen, ruzie gemaakt met H, de vlag gerepareerd en meer van die onbenullige dingen. Een voorschot op het maandrantsoen gehaald, nu roken we allemaal weer Spoorstinkertjes.

Ben ik een dromer Jank?

Zul je deze brief alleen lezen? [Klaas droomt verder en schrijft hoe hun eerste tijd samen is, samen met hun kinderen in een eigen huisje. Hoe het is om hun derde kindje samen te verwachten en ook dit is van hen samen]

Ik heb geslapen als een roos en was bij je als in een droom. Ben de hele ochtend bij je geweest. Ben ik een dromer Jank? Heb ik ons leven te mooi voorgesteld? Heb ik alleen het mooie gezien? Ben ik de harde werkelijkheid vergeten? Nee lieveling, ik heb me heerlijk laten gaan. Ik ben nuchter genoeg en weet dat er nog vele andere dingen zijn dan onze liefde.

Zorgen over de toekomst, zorgen over een eigen huis, als dat er niet is komt er dan al een derde kindje, hoe moet dat dan, zorgen om onze kinderen. Ik weet het, liefde moet heel sterk zijn om onder bittere nood altijd stand te houden. Natuurlijk blijft het niet zoals in de eerste tijd. Na verloop van tijd is het moeilijk om niet te vervlakken. Het blijft strijden Nanki, het blijft uiteindelijk iedere dag opnieuw beginnen en jij zult daarbij de grootste strijd hebben omdat jij het diepst leeft. Ik zal vaak op m’n donder moeten hebben zoals hier.

Vaak kan ik niet schrijven en zeggen mijn brieven je niets. Een enkele keer zoals de laatste dagen kan ik je alles zeggen, zodat je in mijn hart en ziel kijkt, dan moet je het er vaak een hele tijd mee doen. Ik denk dat het straks ook wel zo zal zijn. Als ik je in de steek laat, naast je ben en niet met je, ondanks mijn diepe liefde, zeg het dan en help me. Ik moet nog zoveel van jou leren.

Met jou naast mij is het voor mij altijd heerlijk. Ik durf de donkerste toekomst tegemoet gaan en ben dan nog gelukkig.

Mijn schrijven over dit alles heeft mij rustiger gemaakt, ik kan het verlangen naar ons leven beter dragen en volhouden meisje. Kun jij alles zo lezen en voelen, heb ik je geholpen of heb je het nu nog zwaarder? Vertel het me.

Durf je het aan met dyn Kay Nan?

Grootste klootzak van de batterij, te bang om op patrouille te gaan?

Nog even met je praten vrouwke hoewel ik niet in de stemming ben. Jij kunt daar niets aan doen lieveling, het ligt aan mijzelf. Eerst een stevige koes en zoen meiske en lieve skotten.

Ik voel me de grootste klootzak van de batterij, ik voer geen donder uit. Als er patrouille gelopen moet worden zit saja op zijn handen met een of ander snertkarweitje. Ik ben te beroerd om voor de duvel te dansen, jasses schat wat heb jij een kerel!!

Dag aan dag toe te zien dat de anderen zich de poten uit het lijf lopen en zelf op de bank blijven is gemakkelijk maar laf. Zolang er hier kluswerk aan de winkel was ging het maar nu is het niet vol te houden.

Waarom schrijf je dit aan je vrouw knul, je bent toch te bang om op patrouille te gaan.

Schat vergeef me maar je zult er wel iets van begrijpen. Het enige goede eraan is dat ik het weet en het dus kan veranderen. Als ik bedenk wat voor rotbrieven je soms van mij hebt gekregen, kan ik mijzelf wel voor de kop slaan. Niet de laatste brieven over alles over ons, maar het gejeremieer en zelfmedelijden….

Ik mag niet vloeken maar anders deed ik het nu. Stop, maak je lieveling niet verdrietig, die schat heeft al meer dan genoeg met jou te stellen.

Ongewapende kerels kapotgeschoten

Vanochtend was er weer een patrouille op uit. Om 3.00 uur uit het nest, tippelen tot vanmiddag 15.00 uur en ik heb geen bliksem uitgevoerd. Ze hebben drie kerels kapotgeschoten waarvan een bendeleider. Het waren geen TNI-militairen maar een paar gewone rampokkers die nog van een bende zijn overgebleven die wij eerder oprolden.

Ik weet wel dat het geen prestatie is om ongewapende kerels die voor hun leven lopen tegen de vlakte te schieten maar onze knapen doen hun dienstplichtige plicht terwijl ik met de handen in de zakken ronddaas.

Ik schaam me voor de hele bende hier

Ik ben afgezakt Nan. De hoofdoorzaak is dat ik van god afgezakt ben. Bid voor me dat het anders wordt. Zelf kan ik het niet en wil het geloof ik ook niet. Ik schaam me voor de hele bende hier. Zo dat is dat. Ik ben ervan opgeknapt pop.

Ben benieuwd of ik nog genoeg fut over heb om mijn lamlendigheid te beteren.

Lieveling, ik geloof dat ik je de stuipen op het lijf jaag. Maak je niet bezorgd schattebout dat ik gekke dingen uithaal of me halsoverkop in ieder avontuur of gevaar stort maar ik moet iets doen. Ik ga nu slapen en toch bidden.

Brrrr wat een rare kerel hè.

Memke koes Pim en Zus van mij. Had ik jou nu in mijn armen dan zou je het denk ik niet overleven zo stevig zou ik je vasthouden. Ik heb je zo lief schat en ik wil niet graag als een Jan Salie thuiskomen. Nacht skotten.

Ben weer het heertje

Jankefanke daar ben ik weer. Heb me afgepoedeld enz. en voel me weer het heertje. Nan heb je een goede dag, alles goed thuis? Met mij reusachtig schat, voel maar even. Dwaas, dat kan immers niet. Ik zal je eerst alles even vertellen.

Gister niets bijzonders. Ik had met jou afgesproken om in mijn dode bestaan weer een beetje leven te brengen en ik geloof Nan dat het geholpen heeft. Hoe kan dat nou vraag je. Zomaar schat, omdat wij elkaar zo liefhebben en jij heel dicht bij me was.

Gister eerst de boel een beetje opgeknapt voor de zondag. ’s Middags met een ploegje zwemmen in Sariredja. Het zwembad is een wastobbe in vergelijking met het zwembad in Kuningan maar toch lekker. Verder lezen, een beetje prutsen en ’s avonds kruisjassen met een borrel erbij. We hebben de maandrantsoenen weer te pakken.

Er was een heel stel naar de film in Soebang en de rest zat in de cantine te gapen. Heb ze een fles jenever gegeven en dat viel best in de smaak.

Vannacht heerlijk gemaft in tegenstelling tot de nacht ervoor toen ik bijna de hele nacht wakker lag. Kon domweg niet slapen en heb mezelf uitgekafferd en liggen denken aan mijn Nanni. Heerlijk is dat maar ook moeilijk. Soms niet te harden. Een uurtje in het wachtlokaal zitten kletsen en roken helpt en bedaren mijn mannelijke gevoelens, wel een teken dat alles van mij nog in orde is.

Mee op pad naar vier kerels van de Siliwangidivisie

Half tien eruit, paar glazen thee, plopperpakje aan en op patrouille. Er was bericht gekomen dat er ergens in een kampong vier kerels van de Siliwangidivisie zaten. B. had onze mensen al bij elkaar, zes man en ik was de zevende. Niet veel en daarom eerst naar Tsjisalak om versterking bij de veldpolitie te halen. Die waren net weg maar we konden ze nog met de wagen inhalen. We kregen tien man mee, dus een aardig ploegje.

Ondanks het opletten en uitkijken een pracht wandeling. Ik liep helemaal achteraan en dekte de achterhoede, vrij zicht over allemaal. ‘t Zonnetje bakte lekker, het werd al gauw zweten. Ik kan merken dat ik de laatste tijd niet meer heb gelopen. De verkenners zetten er een behoorlijke gang in. De eerste heuvels waren het moeilijkst, soms net het gevoel alsof mijn longen zouden knappen. Later ging het over en liep ik af en toe te fluiten. Probeer maar eens te fluiten als je buiten adem bent, lukt je niet.

Toen we het bewuste huis hadden omsingeld en plannen maakten hoe de kerels te pakken, zaten ze doodleuk op hun hurken voor de deur. Gemakkelijker kan het niet. Ze waren zo verrast dat ze geen benul hadden om er tussenuit te knijpen, ze bleven gewoon zitten. Nou een goede vangst, jammer dat ze geen wapens hadden. Bij het eerste onderzoek bleken we te maken te hebben met een Luitenant en een Sergeant van de Siliwangidivisie. De beide anderen, waarvan een nog bijna een kind, waren meelopertjes om de uitrusting van de heren te dragen.

Er was niet veel uit te krijgen. Ze verklaarden dat ze net zaten te beraadslagen om zich aan te melden. De Loera had een brief laten zien met de voorwaarden om zich bij een Nederlandse militaire post aan te melden. Enfin, nu waren het krijgsgevangenen. En het is niet ons werk om die leeg te pompen. We voelden met klompen aan dat we bedonderd werden. Bij het doorzoeken van hun bullen kwamen er allerlei landkaarten, papieren en zelfs verzegelde brieven tevoorschijn. Stafadministratie van de zoveelste afdeling. Goed materiaal voor de Inlichtingendienst in Soebang.

Pak je rommel maar bij elkaar en kom maar mee.

Toean Luitenant was in uniform, zelfde als wij hebben, zonder sterretjes. De heren konden geen Nederlands verstaan maar het bleek al gauw dat ze verhipt goed volgden wat B. en ik tegen elkaar zeiden. Eenmaal in Soebang konden ze zelfs Nederlands praten en schrijven. De Luitenant mochten we doodschieten als het niet zo was zoals hij zei. Nou daar wachten we nog even mee tot je probeert er tussenuit te wippen.

Ik kreeg hem onder mijn hoede en hij was net zo gewillig als de koeli die de bren sjouwde. We zijn toen rechtstreeks naar Kasomálang gelopen. Eerst wilden we terug naar Tjisalak waar onze wagen stond. Maar we waren niet zeker of het hele geval een hinderlaag was of niet en daarom namen we een andere weg. Om 13.00 uur waren we weer binnen. We hadden ons geen tijd gegund om onderweg te rusten of om klapperwater te drinken. De koffie smaakte hoor.

Een uurtje later waren beide heren op weg naar Soebang. Zo pas hoorde ik van mijn collega M. van 41-RVA dat de Overste in zijn schik was. Vooral de paperassen waren belangrijk. Zo schat, dat was dat weer. Ik heb een Siliwangispeldje achterovergedrukt als souvenir. Drie uur hardgelopen, dus wel verdiend.

Heb weer gevoeld wat een stukje schorem ik ben

Kun je begrijpen dat ik nu een tevreden gevoel heb pop? Heb een pracht ochtend gehad, veel beter dan dat geleuter van de afgelopen tijd. De voetballers komen terug, we gaan eten. Straks naar de kerk.

Daar ben ik nog even. Het was een goede preek. Volgens de jongens is Ds. Jense de laatste tijd poepgoed en dat is waar. Kan je er weinig van navertellen maar ik heb weer gevoeld wat een stukje schorem ik eigenlijk ben. Ho Klaas. Ho H. die het plafond naar beneden vloekt omdat de Kapitein zo’n kwijl is die niets anders uitvoert dan met z’n wijf liggen te ….

Een heel klein stukje dagelijks leven van hier schat, rauw en beestachtig grof om de vuiligheid die hier uitgekraamd wordt maar niet te noemen.

H. maakt zich zo dik, alsof hij zelf met haar getrouwd is. Tjonge wat heeft die knaap een natuur, zoiets als geef me een strot, maakt niet uit van wie, zodat ik hem om kan draaien.

We hebben een paar boompjes gekaart, hij is een slecht verliezer, woest dat ik steeds zijn dikke slagen aftroefde. Het reageren van H. is een vermaak.

Schat, als je een dag dit leven kon meemaken zou je denken tussen een stel van god verdoemden te zitten, vooral het taaltje, zo bij de beesten af.

Al die moeders moesten hun lieve jongens eens horen! Ik geef ze wel eens op de kop maar veel helpt het niet. Het zit bij de meesten aan de buitenkant en het slijt straks snel weg zodra ze weer thuis zijn. Wat dwaal ik vreemd af hè schat.

Laatste loodjes

Nog een dag en er is weer een maand voorbij. Nog steeds is niet te zeggen hoe lang nog. We kunnen en willen niet langer wachten. We schuiven van de ene maand in de andere, de ene hoop na de andere wordt ons ontnomen. Toch kunnen we voort omdat de grote hoop, de liefde, het weten dat er toch een eind aan komt blijft, waar we ons soms met god aan vastklampen. Vergeleken met de tijd die achter ons ligt is het nog maar even, straks, maar die laatste loodjes!!!

Here help haar, dat bid ik iedere dag Jank. Samen bidden, samen sterk, samen volhouden ook al is het zo verd. moeilijk.

Geloof maar meiske dat ik me wanneer ik thuiskom afpoedel na zo’n reis van een maand. Ik duik zo de waterbak in om al het zout en stof en militairenlucht weg te spoelen en schiet mijn eigen pakje in. Zie zo, daar heb je je eigen mannetje weer. Nacht prachtige skotten.

Wachtje en patrouille

Heb weer een avondwachtje. Hier achter mij draait een film in de garage, ik hoor de muziek, is wel aardig. Pech gehad dat ik wacht draai? Och nee, geloof dat het weer een liefdesdrama is, ze krijgen elkaar toch wel.

Vanochtend op patrouille, PenT-lui bewaken bij de inspectie van een afgelegen theetuin. Nou er wordt gewerkt hoor. Ik heb zelf een grote tuin afgetrapt die weer helemaal opengelegd en gesnoeid is. Je breekt je nek bijna over al die afgekapte theestruiken en bomen. Ze waren tevreden over de vorderingen.

De jongens lopen liever een patrouille dan dat ze voor Jan lul achter een burger aansjouwen zoals ze zeggen maar toch luisteren ze belangstellend naar de uitleg van de planter. Er komt heel wat bij kijken voordat moeder de vrouw een schepje thee in de trekpot kan doen.

Dagelijkse narigheden

Na de wacht heerlijk gemaft, hutspot, brrr wat een vreten, een pakje sigaretten gewonnen met kaarten, H. het smoor in, lekker afgepoedeld, geschoren en straatje gepoetst. Maak me nu kwaad om die oude, suffe baboe, ze kleedt me nog uit. Weer een jasje en een paar sokken weg na het wassen toean.

Heb haar erop uit gestuurd. Desnoods verzamelt ze alle sokken en jasjes van de hele kluit. Och waar maak ik me eigenlijk druk om. Kleine narigheden.

Soms komen de sokken zo hard als een plank terug uit de was. Ze maakt me heftig met haar gewauwel, zo stom als het achtereind van de karbouwen die hier rondlopen. Daar is ze weer, nog eens tekst en uitleg gegeven. Het heeft geholpen, het jasje is er weer. Heb het meteen levensgroot gemerkt. Zelfs mijn sokken zijn terug, heb nu al mijn spullen weer. Wat er straks ontbreekt moet ik dokken.

Geprobeerd een landschapje te schilderen maar het wil niet lukken. Het vorige over Koninginnedag vind ik niet mooi meer en ik stuur het niet in voor de wedstrijd.

H. heeft een patrouille gelopen, niets te doen. Zelf met de pantserwagen een ritje naar Tjikaremas, D. liet de wagen razen maar ik merkte het nauwelijks. Machtige zonsondergang, de lucht was zo fantastisch mooi, het leek of de wereld achter de donkere paarse bergen in brand stond, de toppen in vlammende kleuren, de rijke sawa’s, de ranke klapperbomen, het zilveren lint van de kali.

Een staaltje democratie

Ahoep, eerste klas plopper waar I-6 RVA maandenlang naar gezocht heeft, is als Loera van een dessa geïnstalleerd door de assistent Wedana van Soebang.

Waar I-6 RVA altijd op hun donder kreeg heerst nu rust en orde en er wordt weer gewerkt.

Wat een verschil met toen wij hier kwamen, zelf hebben we in het begin ook een van die kampongs afgebrand maar de huisjes groeiden als paddenstoelen weer uit de grond. Dat stukje Wildwest is weer vreedzaam.

Zal proberen uit te leggen hoe het toegaat op zo’n Loera verkiezing, die vooraf al uitgemaakt is. Toen we uit de theetuin kwamen was de Assistent Wedana met zijn helpers al bezig met de voorbereiding. Eerst de stemming even peilen van de mannelijke bevolking, vrouwen tellen hierbij nog niet mee.

Er waren twee kandidaten en de vrije stemming moest uitmaken wie burgemeester van de uitgebrande dorpen zou worden. De voorwaarden werden voorgelezen. De bevolking moet hun Loera onderhouden, fl. 20,- per week en een beetje van dit ’m en van dat ’m. De instemming was algemeen en werd telkens uitgedrukt door eentonig gegrom, geknik. Net als kinderen die op school gezamenlijk een les opdreunen.

De militairen op het platje werden stiekem opgenomen. Tja we leven in een vrij land met vrije verkiezingen maar toch ligt de aanwezigheid van Toean Blanda een zekere druk op deze democratie. Dan merk je pas goed hoe kinderlijk dit volk nog is, eeuwenlang zijn ze geleid en bestuurd en ze weten niet wat ze met hun vrijheid moeten beginnen en zijn er zelfs bang voor.

Hou ze vast, geef ze een rustig leven en een stukje sawa en ze zijn gelukkig. Laat ze los en ze vreten elkaar op zoals 300 jaar geleden.

Het stemmen begint. Het aantal stemmers is ongeveer 240. Ieder krijgt een bamboestokje. Twee uitgeholde bamboe stembussen, kokers, zijn nog aan beide kanten dicht. De kandidaten krijgen ieder een vlaggetje, de ene wit de ander zwart. Aan de kokers worden dezelfde kleur vlaggetjes gebonden. Het wordt nog eens duidelijk gemaakt dat het witte vlaggetje van de kandidaat bij het witte vlaggetje op de koker hoort en bij zwart hetzelfde. Willen ze wit stemmen dan doen ze hun stokje in de koker met witte vlag, enz.

De stemkokers worden in een leeg huis gezet. Een helper van de Assistent Wedana staat bij de deur en neemt de stokjes in ontvangst en geeft er een gemerkt stemstokje voor terug. De stemmer verdwijnt in de donkere kamer en steekt zijn stokje in de koker van zijn kandidaat om daarna door het achterdeurtje weer tevoorschijn te komen. Daar staat een oude baas en die geeft een klap op een bamboekoker ten teken dat er weer een stem is uitgebracht.

De uitslag van de verkiezing gaf een grote overwinning voor Loera Ahoep. Hij had meer dan 200 stokjes. Nog ellenlange toespraken volgden en daarna kwam iedereen de nieuwe burgemeester feliciteren. Met drie, vier tegelijk zwengelden ze de handen van hun nieuwe baas. Daarna werd ons een rijstmaaltijd aangeboden. Wel lekker maar allemachtig heet op de tong. Met thee werden de binnenbrandjes weer geblust. Ahoep was zijn waardigheid bewust en zijn pientere ogen glommen van triomf. Wij waren blij dat de kous af was en gingen meteen terug.

Eerst een dikke tút. De film is afgedraaid. Ze kregen elkaar niet maar de moordenaar krijgt zijn verdiende straf. Lood om oud ijzer.

Heb m’n rondjes gelopen, het is nu middernacht.  Bij jou is het avond, misschien zit je ook te schrijven schat.

Niet meer kunnen denken en leven

Ons leven is zo op elkaar ingesteld dat we door het elkaar moeten missen niet meer kunnen denken en leven. Hoe fijn is het dan steeds weer te mogen lezen dat alles goed is, soms heel even te mogen voelen dat alles goed is en heel soms te voelen dat alles goed is wat god doet.

Pim vloog ook al naar de deur om te kijken of de postbode brieven van mij bij zich had. Hij krijgt er een op zijn verjaardag hoor, zijn eerste brief.

De eerste maart hebben we te pakken. Lente, jong leven, liefde, kriebel in je bloed van je haren tot je tenen en toch maar weer afwachten, alles uitstellen, alles verkroppen.

Deze maand wordt Pim drie jaar, een grote jongen memmi. Zus straks al twee jaar. Ik heb die schat nog nooit gezien. Oe wat wordt dat een heerlijke tijd, een heerlijk vooruitzicht, jij mijn eigen liefste en onze kinderen die ik nog moet leren kennen. Het komt steeds dichterbij en dat helpt om vol te houden.

Ik kleed me hier voor je uit

Ja Jank, ik heb ervoor gezorgd dat je je geen ideaalbeeld hoeft te maken wat mijn bron van inkomen betreft. Je grootste ideaal is mijn man terug. Dat is ook het mijne, mijn vrouw en kinderen terug!! Had ik verd… maar een ideaal wat werk betreft. Vroeger had ik dat, varen.

Jij bent mijn alles, het doet er niet toe wat ik uitvoer zolang ik mijn vrouw en kinderen maar kan onderhouden, al schep ik putjes. Vies ben ik alleen van leegscheppen van verrotte poten van inlanders, met je neus er bovenop.

Ons geluk zal mij met plezier laten werken, wat dan ook. Ik kan het niet goed uitleggen. Ik vraag me honderd keer af wat ga ik doen en kom altijd bij mijn oude vak uit, wat nooit mijn ideaal is geweest. Grote dingen en daden verwacht ik niet van mijzelf omdat ik maar een doodsimpel mannetje ben. Goddank heb ik een paar behoorlijke handen aan m’n lijf.

Mijn ideaal ben jij, ik kan er niets aan doen! 

Het dienstleven bevalt me ook niet, hoewel het in Nederland gemakkelijk is. Aan het eind van de maand houd je je hand op en na zoveel duizend rekruten opgetuigd te hebben, zoveel duizendmaal geïnspecteerd hebt of de wolletjes wel netjes opgemaakt zijn en er geen stof op de kastjes ligt, zoveel duizend keer in de houding, krijg je een behoorlijk pensioen voor een rustige ouwe dag. Jasses wat een bestaan, geef me dan het ruwe veldleger van hier maar. Ik wil niet in het leger blijven en levenslang pispaaltje zijn voor een stel officieren die er goed geld mee verdienen.

Ik ben geen braaf bezadigd burgertje die krom wil liggen voor een stel azende boeren die voor een dubbeltje goedkoper jou laten staan.

Ik kleed me hier voor je uit en dat is wel eens goed. Het zal je pijn doen maar je zult het begrijpen.

Tot zo lang houd ik mij aan mijn liefde vast om dan samen krijgsraad te houden. Nuchter en hard maar zo is het leven. Van liefde alleen kun je niet leven maar diezelfde liefde is ook de oorzaak dat ik zelfs nu gelukkig kan zijn.

Dit alles te moeten doormaken zonder dat zou verschrikkelijk zijn.

Rust en kracht om door te vechten tot wij weer eindelijk samen zijn

Wat zit ik weer onduidelijk te brabbelen, je kunt er geen wijs uit worden. Gek, het is net alsof je de laatste week steeds bij me bent, net of ik je aanwezigheid voel. Heerlijk is dat maar het verwondert me soms zodat ik de kluts kwijtraak. Ik loop te knappen van liefde. Voor de anderen ben ik gewoon en rustig maar van binnen sta ik in brand. Ik kan niet naar je kijken zonder het verlangen je een beetje dood te knijpen. Kon ik mijn hart maar blootleggen zoals jij. Ik zou je zoveel te vertellen hebben maar het wil niet en ik weet het ook niet eens. Vaak kun jij de dingen veel beter beschrijven dan bespreken vind je ook niet?

Je hebt me je diepste verlangens laten voelen en je hebt alles aan god verteld. Nu eerst met jou hand in hand je gebed bidden – here hoor ons gebed, alles hebben we u verteld, leer ons uw wil geschiede, om Jezus wil amen – Jank ook mij heeft het rustiger gemaakt.

Heerlijk hoe jij alles beschreef en door jouw overgave heb je mij ook rust gegeven. Het verlangen blijft maar is niet meer alles overheersend. Ik hoop dat mijn schrijven erover jou geholpen heeft, dat het niet juist ondraaglijker werd maar je rust en kracht gaf om door te vechten tot wij weer eindelijk samen zijn. 

Jij hebt me in een paar regels net zoveel gegeven als ik jou in 2, 3 brieven.

Ik schrijf er nu niet weer over, tenzij jij het graag wil. Het mag onze liefde en verlangen niet ondraaglijk maken schat maar het moet ons helpen.

Soms moet ik alles schrijven, pen ik het ene postvel na het andere en regent het brieven totdat er weer een periode aanbreekt waarin ik met de beste wil en de grootste liefde niet kan schrijven en moet je het doen met alleen – alles goed en ik heb je zo lief -.

Kun je alles lezen, ik schrijf zo vlug dat mijn vingers het niet bij kunnen sloffen, ik schrijf al de hele dag.

Ja heerlijk schat, blijf thuis bij onze kinderen op me wachten en hou je armen open om me op te vangen. Vaak denk ik dat ik het liefst midden in de nacht thuiskom want ik wil mijn schat alleen hebben, helemaal alleen.

Geen weer of wind houdt mij een nacht over in Leeuwarden, desnoods leen ik een fiets, steel een wagen of kom lopen.

’k Denk dat Pim en Zus mij net zo aankijken als nu op de foto, Pim in afwachting, Zus vol verwondering en beiden een beetje vreesachtig. ‘k Zie ze het eerst het liefst slapend want dan kan ik even aan die schatten wennen. Zie ik ze overdag plotseling voor me doe ik misschien rare dingen en maak ze doodsbenauwd. Het komt zoals het komt en altijd is het onbeschrijflijk heerlijk.

Lief, lief, lief, dwaas om zo een brief te eindigen!