Wat is de toekomst, hierover schrijven valt mij zwaar, komt het omdat het zolang duurt?

Ik wil je geen illusies geven over straks want tot nu toe zijn ze allemaal weggeslagen. Ik begrijp jouw schrijven hierover heel goed. Je houdt je vast aan het aller voornaamste, eerst thuis, eerst weer samen en dan samen verder. Jij wilt mij dolgraag helpen maar dat lukt nu niet omdat ik het zelf ook niet weet. Bijna alle militairen hebben deze problemen, maar weinigen vinden een gespreid bedje bij thuiskomst. Wij krijgen niet eerder zekerheid dan wanneer ik thuis ben en denk jij dan dat jij mij nog niet kunt helpen?

Tot zolang blijf ik piekeren en proberen te ontdekken wat later mijn werk en ons leven zal zijn. Ik schrijf je er weer over zodra ik inlichtingen heb en dan zul je merken hoe ik jouw hulp nodig heb want zonder jou begin ik niets!

Ons leven lijkt vaak een noodlot maar dat is het niet, denk maar aan alles wat er in ons leven is gebeurd. Als wij god niet loslaten laat hij ons nimmer los.

Ik ben ondanks alle onzekerheid niet bang voor onze toekomst omdat ik weet wat ik kan. Jij was niet wreed tegen mij want ik begrijp mijn lieveling en heb door jouw schrijven de diepe achtergrond weer gevoeld, jouw diepe innige liefde.

Nan, hierover schrijven valt mij zwaar. Als ik hieraan denk is het vaak alsof alles ophoudt en doodloopt, alsof het nooit weer anders wordt dan hoe het nu is. Komt dat doordat het zolang duurt? Ik weet het niet snoes maar ik zit dan potdicht. Zullen wij nu samen bidden Janke?

[Er volgt een persoonlijk gebed. ‘Vergeef ons dat wij steeds, zonder u, alles zelf willen. Wilt u ons werken en bidden veranderen in bidden en werken? — Geef ons wijsheid, nu vooral aan Janke, om onze kinderen op te voeden zoals wij aan u beloofd hebben. Wilt u hun grote kindervriend zijn? —]

Goede moed Nan, ik verlang heel erg naar je maar ik ben toch ook diep gelukkig. Een diepe blik in je ogen, nacht memke, jonkje en famke.

De Kapitein vindt alles goed en de Luitenant trekt zich nergens meer wat van aan

Ik ben vanavond en morgen weer de baas hier. Ltn. M. heeft een collega op bezoek en de heren zijn er tussen uit. Ik vind het wel goed Jank. Toch heb ik vaak het gevoel dat ik niet tegen deze kerels, ik bedoel de jongens, op kan. Soms ben ik bang om hen op de vingers te tikken. De Kapitein vindt alles goed zolang het goed gaat en Ltn. M. trekt zich nergens meer iets van aan. Toch loopt het goed hoor maar ik heb moeite met mijzelf om steeds voet bij stuk te houden.

Het is rustig hier. Na het avondeten lopen de meesten de poort uit, lopen een eindje, anderen bezoeken hun bevriende huisjes en tegen 20.30 uur komen ze weer binnen. 

Enkele vaste klanten zie je niet voor 22.00 uur terug. Ik weet niet hoe ik ze bezig moet houden, het zijn geen kleine kinderen.

Vandaag bezig geweest om het veldje weer in orde te maken. Morgen maar eens kijken of ik ze aan het volleyballen krijg.

Als Ltn. M. voor z’n plezier naar Bandung gaat, denk ik er niet over om op eigen houtje patrouille te laten lopen.

Nieuwe overeenstemming met de Repoeblik, Blijf op de hoogte

Heb vanavond een beetje gelezen maar ik heb daar geen geduld meer voor. Ik zal je weer wat commentaren uit Blijf op de hoogte sturen.

We zitten nu weer in een vreemde situatie met de nieuwe overeenstemming. De Nederlandse regering waagt een grote gok met de Repoeblik. De vraag is of onze troepen het Djogjase weer moeten ontruimen als de Repoeblikeinse regering teruggaat. Het is te hopen dat ze die blunder niet maken want dan heb je de poppen weer aan het dansen.

Ik geloof niet dat het zo gek zal gaan of dat het vertraging geeft op onze demobilisatie want er blijven genoeg reserves over. Gek dat dit volk ook nog steeds onderling aan het bakkeleien is.

Het Oosten heeft slecht nieuws, de rode vloedgolf overstroomt China. De Britse onderdanen komen in Shanghai in een benarde positie. Blijven en hopen dat het communistische leger hen zal ontzien of alles opgeven en het land verlaten. Engelands prestige staat op het spel en heeft een geduchte slag gekregen. Vadertje Stalins zaken gaan goed. Lees zelf maar als het je interesseert.

Onweer

Even weer in je brieven. Por mij maar wakker straks als het weer onweert, ik weet nog dat je doodsangsten uitstond. Hier is onweer zo gewoon dat niemand er extra aandacht aan besteedt en er worden geen voorzorgsmaatregelen genomen. Ik moet daar eerst weer aan wennen. Je wist eigenlijk ook niet goed wat je met onze hummels aan moest. Als je hen laat slapen kun je het best bij hen boven blijven. Is het heel zwaar onweer, leg dan hun kleertjes en die van jou klaar en ga weer naar bed. Weet je dat het bed een heel goed afweermiddel tegen onweer is? De bliksem slaat eigenlijk altijd op metaal in, op bliksemafleiders, op bomen en op dieren in het veld die direct in contact staan met de aarde en daardoor aantrekkingskracht hebben.

Menselijkerwijs gesproken lig je bij onweer het meest veilig in bed. Eigenaardig is dat velen bang zijn voor de knetterende donderslagen die absoluut geen kwaad kunnen. Maar de bliksem zelf is gevaarlijk. Hoe vaak heb ik het thuis niet meegemaakt dat ieder even schrikt van de flits en ineenkrimpt bij de bulderende donderslagen. Zodra het gebliksemd heeft is het gevaar voorbij.

Hier is het soms zo dichtbij dat het niet rollend dondert maar dat het een scherpe knal is. Alsof er een kanon wordt afgeschoten. De vonken spatten dan meestal uit de telefoontoestellen. Het gaat nu weer de goede kant uit want de regentijd is bijna voorbij.

Toch een pracht uitvinding van onze hummels dat ze over de commode naar elkaar toe kruipen, wie nog niet groot genoeg is moet slim zijn. Koes ze even van mij!

Hummels zoeken memmies zwakke plek: liefde

Natuurlijk blijven wij elkaar en onze kinderen verrassen met verjaardagen.

Fijn dat Pim zo goed eet en als ik Ukkie zo zie op de foto’s komt dat vast ook goed. Klussieniet is er niet bij hoor. Ik geloof wel dat Omke daar de hoofdschuldige van is. Die arme baas is zo gek op ons meiske dat het kleine ding hem om haar pinkje windt.

Op enkel punten moet je hem op zijn vingers tikken mem, er blijft genoeg plezier voor hem over om van te genieten. Als Ukkepuk voor straf zonder eten naar bed moet Nan, hou dan de kop er een paar keer god voor en haal haar niet terug want dan heb je het verloren. Die kleine rakker probeert het wel ver, hoelang heeft memmi geduld? Jij moet wel vaak heel sterk zijn hè snoes, onze hummels kennen memmies zwakke? plek, Liefde!

Ja lieveling, alleen ik weet waarom jij je nieuwe zomermantel niet graag draagt!! (Hilma: bedoeld om te dragen wanneer Klaas weer thuis is.) Ook weet ik waarom je het liefst je oude jas, die je net weer opgeknapt hebt, draagt. Oe Jank, wat is dyn leafde grut en heerlijk, ook in de kleine dingen.

Stemming wat kan het ons verdommen

Twee dagen niet geschreven, overdag tijd genoeg maar in de avond, wanneer ik wilde schrijven kwamen er allemaal dienstklusjes tussendoor.

Met mij is alles bêst en ik ben gelukkig. Kun jij dat ook zeggen Nan? Krijg je nog maar een keer per week post?

Er is niets bekend gemaakt over de luchtpost van thuis naar hier, maar ik denk dat wij ook nog maar eens per week post krijgen. Het is een hele ruk, als het maar niet nog minder wordt is het wel te doen

Ziezo snoes, de stemming komt er hier weer aardig in. Ik heb een paar moeilijke dagen gehad om de stemming -wat kan het ons verdommen- er weer uit te krijgen en het is nu al veel beter. Verschillende knapen hadden het smoor in dat ze zich aan de gewone regels moesten houden, 8.00 uur appèl, daarna geen kerels meer in de eetzaal, melden als ze de poort uit gaan, gekleed in de cantine enz.

Je krijgt dan even gekakel onder elkaar van die verrekte wachtmeester dit en dat maar als ze merken dat de hand er aan wordt gehouden en alles zo regelmatig en gemoedelijk draait, komt de puf er wel weer in. Wat een verhaal hè poppie?

Heb nu weer goede puf schat. De afgelopen avonden waren er ook weer meer mensen in de cantine. Ik geloof dat het, ondanks dat er geen extra bezigheden zijn, wel zal loslopen.

Klusjes, de boel opknappen, sporten

Heb de afgelopen dagen bijna niks anders gedaan dan de gevangen achter de broek zitten. De werkzaamheden schieten nu mooi op maar ik krijg gebrek aan materiaal, bamboe en Alang voor het dak van de garage en de loods voor de kanonnen. Een van onze spionnen die tevens Loera is, zorgt wel weer voor aanvulling.

Heb een lectuurbak gemaakt voor de cantine. Anders slingeren de tijdschriften en kranten overal rond. De reactie was wat voor voerbak is dat maar ze maken toch zo’n rotzooi niet meer.

Iedere middag vraag ik aan tafel of er animo is om te sporten of te zwemmen en gistermiddag kwamen ze voor het eerst weer een beetje los. We hebben een onderlinge voetbalmatch gespeeld waar kerels aan meededen die nooit een voetbal aanraken. Heb zelf ook meegedaan en ben er nog stijf van.

Nieuwe dokter: eigenaardig hoe verschillend dokters oordelen

We hebben een nieuwe dokter, hij houdt een gezondheidsinspectie, hier grendelinspectie genoemd, wat nog netjes is. Eigenaardig hoe verschillend dokters oordelen. Deze vindt dat ik mij moet laten helpen aan mijn nauwe voorhuid. Volgens hem is het een kleine ingreep, de moeite niet waard. Het is beter voor de hygiëne en ook beter voor als ik later trouw. Ik moest wel even grinniken snoes en heb hem meteen maar verteld dat ik getrouwd ben en ook al twee kinderen heb. Hij keek wel even op zijn neus. Ik kreeg een briefje voor het hospitaal waar ik, wanneer er ruimte is, een paar dagen naar toe moet. Vind jij het goed liefste? Het schijnt een algemene kwaal te zijn.

Lekker warme pakjes: hummelpakjes en uniform

Even een jasje aantrekken, ik word wat huiverig, straks weer banjak regen.

Verder met je brieven. Je bent bezig met witte truitjes en blauwe broekjes voor onze hummels. Dat wordt vast mooi en zo’n warm pakje kunnen ze er best bij hebben voor koude dagen. Ik kan merken dat textiel ruimer verkrijgbaar is. Moet je nog punten geven voor breiwol? Ik denk dat je toch voordeliger uit bent dan met gekochte kleertjes?

Ik zat gister op m’n bed naar mijn Hollandse uniform te kijken, ik gebruik het zelden of nooit. Zal ik het naar huis sturen, dan kun jij het een beetje vermaken zodat het militaire er wat van af is. Verven, bruin of donkerblauw? Dan heb ik een lekker warm pakje voor de winter. Snoes wat denk jij ervan?

Je vroeg me of ik nog iets wist wat ik straks nodig heb. Graag een paar lekkere warme sokken. De sokken die ik meeneem zijn allemaal dun. En een paar gebreide handschoenen want anders houd ik het niet en vriezen mijn vingers dood.

Schat ik kan die wollen hemden die jij voor mij gebreid hebt toch best dragen? Als het jou niet goed lijkt maak je er spullen uit voor onze prullen, maar anders wil ik ze niet kwijt hoor.

Janke, eerst een liefdevolle zoen en een koes foar Pim en Ukki.

Demobilisatie comité, huisvesting en werk, goede raad van Plaat

Majoor Plaat, de man die onze toekomst belangen behartigt, heeft weer een overzicht gegeven over de mogelijkheden om straks aan de slag te gaan. Het was vrijwel hetzelfde als de vorige keer, wat al bijna een jaar geleden is.

zie ook blog 78, onder kopje demobilisatie vragenlijst
zie ook blog 80, onder kopje demobilisatie, werk en woning
zie ook blog 83, onder kopje sociale voorlichting over na de demobilisatie, werk, huis

Hij dringt er ten sterkste op aan, nu onze demobilisatie vastgesteld is, om ons te beraden wat te doen.

De beste kansen hebben nog steeds de geschoolde vakmensen zoals ik. Voor kerels die willen werken zijn er goede kansen in Limburg, in de mijnen, en in de kustvaart.

Het kwam erop neer dat er voor kerels die aan willen pakken, op 24-jarige leeftijd nog geen vak geleerd hebben, toch kansen zijn. De categorie die er op uit is voor weinig werk veel geld te verdienen komt op de koude koffie. Het blijkt ook uit het kleine percentage OVW-ers wat nu nog werkloos rondloopt.

De categorie die helemaal niks kan, helemaal niet weet wat uit te voeren kunnen een psychologische test krijgen. De hoofdzaak was zelfwerkzaamheid.

‘Steek je licht alvast op bij oude werkgevers, kennissen, officiële instanties enz’. Goede raad van Plaat.

Nou ik heb het al gedaan hè Nan?

Ook is er gelegenheid om zes jaar in dienst te blijven met fl 1000,- als extra jaarpremie en daarna zorgt de overheid zo mogelijk voor een verdere betrekking. Je weet dat dat niets voor ons is omdat ik niet langer van het kastje naar de muur gestuurd wil worden.

Een vaste standplaats met werkzaamheden voor het leger, geen kazernedienst, maar een zogenaamde semimilitair/ burger, zou nog gaan. Ik wil Majoor Plaat daarover nog om nadere inlichtingen vragen.

Na thuiskomst hebben we een maand lang gratis reizen bij de Spoorwegen. De bedoeling is dat wij ons oriënteren.

Ook de kwestie huisvesting kwam weer ter sprake. Majoor Plaat gaf aan dat er voor vrouwen en verloofden werk gemaakt wordt voor huisvesting. Niet om hals over kop naar de burgemeester te gaan maar het ook te proberen bij de gewestelijke demobilisatie comités die overal gevestigd zijn. Dat waren onze plannen ook al hè.

Heeft West-Dongeradeel ook een organisatie die zich niet alleen bezighoudt met de ontvangst maar die zich ook inzet voor onze vitalere belangen?

Volgens de Majoor worden wij in dezelfde volgorde afgelost zoals we gekomen zijn, naar zijn schatting is dat voor ons in november. Dat valt mij niet tegen snoes. Dan hebben wij dus nog een half jaar voor de boeg!!! Dat is lang lieveling maar ik heb er nu wel de moed voor. Het was fijn weer iets te horen over ons naar huis gaan ook al was er niet veel nieuws.

Geldbedrag en zes weken verlof

De fl 10,00 per maand tropendienst, wat vastgesteld was op ten hoogste 30 maanden extra, is verlengd tot het maximum aantal maanden tropendienst.

Als ik zo eens nareken krijg ik straks nog een aardig geldbedrag in handen. Het weegt niet op tegen eerder naar huis maar toch is het meegenomen.

Volgende blad verder maar eerst een innige zoen. Even een tút fan dei!! Even mijn wang tegen de jouwe, alleen maar even in je hand te mogen knijpen. Ik weet meiske dat jij ook zo razend naar zo’n kleinigheid kunt verlangen. Volhouden hè Nank? O ja, ik zou even rekenen.

1 Handgeld fl 100,-

2 Nieuw pak fl 70,-

3 36 mnd x fl 10,- is fl 360,-

Totaal fl 830,-

Nou dat vind ik toch niet gek en we kunnen het fijn gebruiken.

Voor ieder half jaar tropendienst een week verlof met salaris. Dat wordt dus zes weken verlof. Eerst een week of 14 dagen? heerlijk uitrusten bij jou dan samen kijken en werken aan onze toekomst. Denk je dat eens even goed in schattebout!!! Weer samen, samen alles doen!!!

Verhip, het is alweer 23.00 uur. Tussendoor een patrouille voor morgen in elkaar gedraaid en de Kapitein hier gehad. Vanmiddag hebben wij samen overlegd hoe we over de posten verdeeld worden.

Nieuwe verdeling van de mannen, Klaas opperbevelhebber in Bukanagara

Op Bukanagara blijven voorlopig zes man van ons bij de VP (Veldpolitie), een Wachtmeester als opperbevelhebber, dat word ik dan. Niet gek hè schat?

Ik heb er wel zin in en wil het me gemakkelijk maken. Of ben ik te rusteloos om een poosje rust te houden? Ik heb een wagen ter beschikking en kan zo nu en dan even naar beneden.

H. gaat naar Adjozazi (rari?) als postcommandant, ook bij de VP.  Hier komen drie onderofficieren te liggen. We houden dus gelukkig een beetje speling en zitten niet met z’n vijven elkaar aan te kijken.

Volgende week is het al zover. De tijd vliegt.

Hoop gauw weer je commentaar te lezen schat. Nu ga ik slapen Janke.

Het was een goede dag. Fijn even te voelen dat er toch een einde aan komt en wij elkaar weer mogen zien. Tot een gelukkig weerzien myn allerleafste, zachte koeskes foar Pim en Ukkepuk. Voor jou Alles, myn leven Janki!!! Dyn Kaijemantje, daaag Jank! 

Worden ze op de vingers getikt dan schreeuwen ze moord en brand

Alles goed Jank?

Alles rustig, de patrouille was weer meer een wandeling dan een patrouille. Enkelen die meeliepen speelden vanmiddag in de stromende regen een partij voetbal Goed teken hè poppi?

Heb hier weer de normale klusjes, nog steeds van alles aan het opknappen.

PenT hebben toegezegd dat zij de kamers witten. Ook maken zij ruimte vrij voor onze mensen die van Bukanagara naar hier komen zodat de eetzaal gelukkig behouden blijft.

Vanavond was ik met een stel naar Soebang, waar we een aardige film zagen, goede muziek en de gebruikelijke liefde. Ze hebben er al vrede mee dat er geen baboes mee mogen. De Overste was er ook, natuurlijk wilde de oude baas eens kijken wat voor kerels er allemaal van de buitenposten kwamen. We liepen er allemaal netjes bij met de mouwen naar beneden (malariaprotocol) en de petten op en geen aanhang mee.

Op tijd een punt achter gezet want als de Overste gezien had dat de D-batterij met een stel wijven binnen kwam zeilen was het gebeurd met het ’s avonds naar de film gaan.

Nog even in je brieven snuffelen. Eerst een tút. Waren onze hummels weer zo lief memke? Je schrijft snoes – ik zal mijn ogen maar wat dicht knijpen bij het zien van hoe ziekelijk Omke met ons meiske doet, niets is hem te gek.- Niet doen lieveling, want dan krijg je het steeds moeilijker. Ik heb het hier gehad met die grote kinderen, geef ze een vinger en ze nemen je hele hand. Worden ze op de vingers getikt dan schreeuwen ze moord en brand. Maar zijn ze eenmaal gewend dan gaat het best. Geen vergelijking hè? Maar toch is het eigenlijk net zo.

Oe skot wat zal dat heerlijk zijn om straks onze kinderen te horen praten in hun kindertaaltje. Nee memmi, Pim mag tegen jou geen do (je) zeggen of mast es sjin (moet je eens kijken). Hij moet het verschil leren tussen do en jo (je en u). Het klinkt misschien aardig maar heit wol it net leie (van papa mag het niet).

Het is net alsof ik eindig met vermaningen, maar jij weet wel beter liefste. Mijn alles, ik ga slapen.

Dagelijkse eentonigheid

Vandaag niet veel uitgespookt. Jij zult het wel drukker gehad hebben, alles weer een beetje netjes voor de zondag? Het is hier ook wel toonbaar hoor.

Had soesah met de baboe, het mens drukte een pot pindakaas achterover, de laatste tijd verdween er ook boter. Meteen ontslag en zij mag nog blij zijn dat ze er zo vanaf komt. Morgen komt er een andere.

Morgenochtend een wandeling, patrouille lopen, van Lariredja naar hier. Niets bijzonders hier, bijna iedere dag dezelfde eentonigheid.

Wil jij nog wat foto’s van de laatste keer bijbestellen? Heb weer nieuwe foto’s gemaakt en draai morgen misschien mijn rolletje vol.

Week bij Klas in Leeuwarden

Heb je het lekker gehad bij Klas? Ik denk dat onze kinderen hebben genoten van al dat vreemde in de grote stad Leeuwarden. Was je moeder erg eenzaam of viel het mee? Ik weet zeker dat ze ook blij was dat Kanne en de bern (kinderen) weer thuiskwam.

Ik begrijp dat je bij haar niet goed durfde schrijven (Tante Klas is de weduwe van Klaas zijn oudste broer Auke) maar gelukkig snapte zij het.

Ik weet nog veeeeel beter dan jij dat bij al jouw stemmingen je grote liefde dwars door alles heen gaat. Overal waar wij samen zijn geweest geeft herinneringen, hoe kan het ook anders. Gelukkig dat het daar goed met haar en de kinderen gaat. Zij mist de kalme rustige natuur van Auke heel erg bij de opvoeding. Zij staat er met haar rakkers alleen voor. Kalm blijven is vaak een hele toer hè poppi.

De beste les heb ik in dienst gehad. Ik was ook een driftkop hoor. Jij merkt nu steeds meer dat Pim kalmte nodig heeft maar dat Ukkie, die haar eigen gangetje gaat, soms meer nodig heeft, soms hardhandig aangepakt moet worden wat zij ook kan hebben. Het zal straks moeilijk zijn maar ook heeeerlijk om samen met onze kinderen, naar ons beste weten en met gods hulp op te voeden. We bidden dat wij dat samen mogen beleven.

Brieven uit Leeuwarden

Vier heeeerlijke brieven! Het waren je Leeuwarden brieven. Je had het goed Klas maar je kon er toch niet tegenop. Razend onwennig en innerlijk met jezelf overhoop. Myn famke, wat heb jij mij alles diep laten voelen, skot koes even by my, leafste dyn Kai begriipt it sa goed. (Lieve schat, knuffel even bij mij, liefste jouw Kai begrijpt het zo goed).

Ik had het verwacht schat en was blij in je laatste brief te lezen dat je weer thuis was. Toch deed het je ook goed, je was er even uit maar de ontspanning werd inspanning. Je kon daar ook niet jezelf zijn, dat je niet alles kon geven aan allen omdat er zo veel was.

Je zag hoe het is om zelf een jong huishouden te hebben. Het was geen zeuren, het is de hoogste tijd dat jij zelf eigen plek hebt. Hoeveel jullie ook van elkaar houden Nan, jong en oud gaat niet samen. Jij bent te veel gebonden en moet steeds houden en keren om je eigen gang en inzicht te volgen.

Fijn dat Klas toch nog opgeruimd is. Zij vergeet nooit maar heeft zich erover heen gezet. Zij heeft Auke niet meer maar jij moet waar jij naar verlangt steeds uitstellen en dat is vaak heel moeilijk. Ik schrijf weer onbegrijpelijk hè?

Als jij huilt omdat het schrijven niet wil denk dan dat ik je tranen wegkus en toch altijd weet hoe lief jij mij hebt.

Het is heel moeilijk voor je om er even tussenuit te zijn omdat je mij overal mist. Straks hebben we uitgaan niet nodig en wanneer we het wel doen is het heel anders dan nu. Ik ben geen dooierd maar wat moet ik hier alleen op stap?

Ik zit ook altijd op honk. Een reis naar Bandoeng, lekker vreten bij de Chinees, een film en een dansje interesseert me de ballen dus blijf ik maar binnen. Eigenlijk net als jij hè liefste?

Toch raad ik je aan om er zoveel mogelijk op uit te trekken met onze schatten. Het doet je toch goed en het breekt de tijd.

Heerlijk dat tútje van ons famke. Wat een heerlijke schatten hè?

Dat Wim zoveel klompen verslijt is een heel goed teken. Ik zie ons Zuske voor me in haar versleten houtblokjes, natuurlijk heeft zij die het liefst want ze zijn lekker licht en haar pootjes zijn eraan gewend.

Mem hat ferteld hoe fijn jimme it by tante Klas fûnen. Letter gjit heit ek mei hear.

Pim do wolst graag in autoped en in kroade fan heit ha. Alles kin net tagelyk jonkje. Kist do wol sa lang wachtsje tot heit wer thús is? Mem mat jimme fan heit een dikke tút jaan. Daag heits jonkje en famke.

(Mem vertelde hoe fijn jullie het bij tante Klas vonden. Later gaat heit ook mee hoor. Pim wil graag een autoped en een kruiwagen van heit. Alles kan niet tegelijk hoor jongen. Kun je wel zolang wachten tot heit weer thuis is? Mem moet jullie van heit een dikke kus geven. Daag heits jongetje en meisje.)

Hoe de rakkers met een kruiwagen en een loopfiets door het tuinhekje glipten en de straat opzwabberden. Heerlijke schatten maar je moet ze wel in de gaten houden. Hun straf was goed en het hielp.

Heb wat aardige plankjes op de kop getikt, proberen of ik daar voor Pim een kruiwagen en voor Uk een poppenwieg kan maken Niet vertellen hoor. Als het lukt maak ik alles pasklaar en zet het thuis in elkaar.

Alles van ons, moederliefde en vadertrots

Myn leafste eigen wyfke wat ben ik gelukkig mei dei. Wij hebben afgesproken niet meer over -alles van ons- te schrijven omdat dat beter is. Nu het nog zo lang duurt, maken wij elkaar wat wijs? Ik weet niet wat het beste is. Het verlangen wordt bij jou en bij mij steeds groter, of wij erover schrijven of niet. Zeg jij het maar Nanneke?

Ik kan me er niet tegen verzetten Nan, dat maakt het nog moeilijker. Onze verlangens zijn hetzelfde liefste, waarom zullen wij het voor elkaar verbergen?

Ik verlang naar alles, ook zo’n heerlijke kleine schat.

Toch is er verschil in ons verlangen Jank, ik weet eigenlijk niet hoe, het is het verschil is tussen moeder en vader zijn denk ik. Jij voelt het dieper omdat jij het zelf draagt en later verzorgt. Ik doe er maar een heel klein beetje aan hè memmi. Moederliefde en vadertrots.

Het begint voor mij wanneer jij vertelt dat het popke begint te leven en ik het blijde, wonderlijke verwachten in je ogen zie, dat moederlijke wat een man nooit zo kan voelen. Die twee zijn een, beide hebben extra zorg nodig en ik moet mijn schatten beschermen!

Wat jij van binnen voelt leven kan ik alleen maar zien en later meevoelen wanneer het popke beweegt. Eigenlijk is het zo dat de man er alleen in het begin en na de geboorte aan te pas komt en al die tijd ertussen in is het van jou hè memki?

Nee zo ook niet maar jij begrijpt mij wel hè? Het verschil tussen mem en heit. Jouw verlangen is er al, mijn grote verlangen naar de kleine schat begint wanneer jij mij vertelt dat het in jou begint te leven. Het verlangen naar memmi en popke samen te zien. Oe wat zal dat alles heerlijk zijn.

Het doet mij goed hierover te schrijven en jij snoes?

Ook denk ik vaak dat ik genoeg zal hebben om alleen naar je te kijken en je zo nu en dan een zoen te geven. In elkaars armen slapen, hoe heerlijk zal dat alleen al zijn!!!

Schattebout, niet verkroppen hoor, schrijf mij alles. Heb ik je overstuur gemaakt of kun je het verdragen zonder te veel van dat wrange, nog zolang wachten? Eerlijk zeggen hoor!

Jij dacht zo diep door dat je er rug en buikpijn van kreeg. Niet doen hoor, schrijf het mij maar fanke, dan is het toch dat je er iets van kwijtraakt. Kun je het niet, Nanki dan hindert het niet. Gelukkig hoeven wij niets voor elkaar te verbergen.

Ruime natuur

Even over vandaag. Heb een goede zondag gehad. Behalve de preek, ik was er niet bij. Net zoals jij in de koepelkerk. Moeilijk hè, dat ene uurtje nog niet naar gods woord kunnen luisteren.

Heb genoten van de patrouille. Het was kostelijk weer. Om 7.00 uur vertrokken en 10.00 uur weer binnen. De koffie smaakte heerlijk toen we met de schoenen vol water thuis, nee terugkwamen. Het pad was prettig lopen behalve de kali’s die we moesten doorwaden. Het was net alsof je aan de natuur kon voelen dat het zondag was. Ik denk dat jij dat ook wel eens zo voelt Janke. Oe wat wil ik graag al die pracht echt aan je laten zien. Alles rustig en mooi.

Dat zijn twee patrouillerapporten, een aan jou schat en een aan de Brigade Staf, vandaag een korte: Routine patrouille. Sterkte 15 man waarvan 9 man VP. Bewapening normaal, route die en die kampong. Command Wachtmeester K. Bruinsma. Geen bijzonderheden.

Wij zijn natuurkinderen en voelen ons in de stad niet thuis. Dat voelde jij weer heel sterk toen je na Leeuwarden thuis als het ware de frisse buitenlucht indronk en je hart opende voor al het mooie van de maitiid (voorjaar).

Nu ik dit land met de grootse, machtige, onmetelijk weide wijde schoonheid heb gezien zal ik heeeel moeilijk kunnen wennen aan een stad.

Als ik bijvoorbeeld door de nauwe straatjes van Dokkum loop ben ik bang dat de huizen omvallen. Geef ons de ruimte, liever de wijdte van de NO-polder.

Mening Generaal Spoor

Heb weer even in de krant gelezen. Ik stuur je het artikel met de mening van Generaal Spoor. (Hilma: is niet bewaard gebleven). Afwachten hoe het straks draait in de Repoeblik. Dat wordt vrij zeker vechten onder elkaar. Hier en daar opleving van terreur, als gevolg van zwakke, onzekere politiek.

Heb soms het idee dat het nergens zo rustig is als hier. Dat is niet juist, maar hier en daar is het nog een rommeltje hoor.

Actie demobilisatie comité?

Ja het duurt allemachtig lang lieverd maar ik krijg iedere week nieuwe moed om vol te houden door jouw nietszeggende brieven waarin ik in iedere regel liefde en verlangen lees.

Nee, dat het demobilisatie comité actievoert om ons eerder naar huis te laten gaan haalt niets uit. De regering laat ons nog geen dag langer zitten dan strikt noodzakelijk is.

Laten ze een actie voeren dat de regering spijkers met koppen slaat. Wij waren al lang thuis geweest als niet de politiek maar het leger hier de lakens had uitgedeeld. Soedah, zo niet beginnen hè poppi? Geef mij even een tút meisje! Jij blijft altijd mijn meisje, al word je 100 jaar!!

Actie om een huis te regelen, zelf vechten en werken voor onze toekomst

Weer twee brieven waar ik zoooo gelukkig mee ben Nan. Jij was in actie gekomen om voor ons een huis te regelen. Heerlijk was dat. Wij kunnen niet rustig afwachten tot straks. Jij hebt je begraven? Idealen weer voor de dag gehaald.

Het resultaat in Ternaard was wel een teleurstelling, ook voor dyn man maar wij laten het er niet bij zitten. Wij hebben al zoveel meegemaakt!

Ik heb zo’n idee dat H. zich ervan afgemaakt heeft door ons onderaan de lijst te plaatsen. Dat heeft weinig nut voor ons Jank.

Jij hebt je behoorlijk geweerd hoor, ik ben trots op je! Is H. voorzitter van het demobilisatie comité of iets dergelijks of is hij voorzitter van het gemeentelijke huisvestingsprobleem?

Ik raad je nu aan schat om inlichtingen in te winnen bij het demobilisatie comité en bij het gewestelijk arbeidsbureau. Daar wordt ook zitting gehouden voor de algemene problemen van gedemobiliseerde militairen.

Ik zal proberen een nette brief in elkaar te draaien voor de Burgemeester. Dat meisje dat met haar schrijven aan de koningin een huis kreeg is een uitzondering. Kijk schattebout, de dank van het Vaderland houdt vaak op met een ‘welkom thuis’. Wij weten dat en wij maken ons daar niet meer kwaad om maar wij laten ons ook niet kisten. De regering beseft dat ook en heeft verschillende maatregelen getroffen o.a. ook over het huisvestingsprobleem maar dat moet hoofdzakelijk door gemeenten geregeld worden.

Wij begrijpen beiden dat er voor ons geen huis maandenlang leeg kan staan. Ook wensen wij niet dat een ander voor ons op straat gezet wordt. Als er geen ruimte beschikbaar is houdt alles op. Maar is er wel ruimte dan sta ik erop dat er straks in de eerste plaats rekening gehouden wordt met ons probleem. Onverschillig of het om een woning gaat van een invloedrijk zakenman of van een arbeider. Dat moet ik de Burgemeester ook in nette bewoording duidelijk maken.

Ik begrijp mijn opstandige meiske. Eerst een liefdevolle zoen.

Nanki, als wij nagaan hoe de weduwen van onze vrijheidsstrijders verzorgd worden, hoeven wij ons, die goddank nog leven, geen illusies te maken dat wij als dank voor drie jaar dienst aan het Vaderland een gespreid bedje zullen vinden. Het leven heeft ons al heel wat geleerd en wij zullen die les ter harte nemen en zelf vechten en werken voor onze toekomst.

Ook moeten we open oog houden voor de problemen van anderen. Wij zijn geneigd te denken dat de regering maar verder moet zorgen. Het zou fijn zijn wanneer straks bij mijn thuiskomst alles in orde is, een huis, werk, toekomst. Maar het is ook fijn om dat straks samen te veroveren. Laat je niet ontmoedigen hoor, wij houden samen de kop ervoor!!!

Gister een brief geschreven naar Het Schildersblad voor informatie over de mogelijkheden in het schildersvak. Wat heb ik daarop zitten zweten, vijf keer over gedaan omdat de stijl niet naar mijn zin was. Ben benieuwd of ik antwoord krijg. 

Hospitaal III

Kreeg net bericht dat ik morgen naar Tsjimaki moet voor mijn behandeling. Lieveling maak je helemaal niet ongerust hoor, ik zie er niet tegenop en ben blij dat ik geholpen kan worden. Mei dyn man is alles bêst, gezond als een vis en gelukkig!!!

Morgen komt de Kolonel en daarom was ik de afgelopen dagen bezig alles wat toonbaar te maken. Hij mag komen hoor, geen soesah, de dienst gaat gewoon door. Kanonnen gepoetst, de stiefkindertjes zien er weer goed uit en glimmen van al het vet en olie die wij erop gesmeerd hebben.

Als PenT de kamers nu allemaal voor vrijdag gewit hebben kan Bukanagara hier komen en is alles behoorlijk voor elkaar.

Ik zal H. wat instructies geven en de wachtlijst tot en met vrijdagavond klaarmaken. M’n spullen pakken en slapen.

Ik schrijf je zo snel mogelijk. Nacht memke, jonkje en famke.

Daar ben ik weer, ik ben naar Tsjimaki geweest maar wordt zaterdag pas opgenomen. Dokter keek even naar mijn puk en schreef een briefje, paar minuten waar ik dan om 6.00 uur voor opstond, een hobbelige rotrit over de Tjiaterpas, geen jas en kippenvel, in het hospitaal tot 13.00 uur wachten wat nog het ergste was. Om 16.00 uur weer binnen, heerlijk gemandied en nog lekkerder gegeten, ik rammelde. Ik beklaag de knapen die regelmatig heen en weer moeten.

Hemelvaart

Morgen is het Hemelvaart. De katholieken hebben een kerkdienst, de protestanten alleen een jeugdsamenkomst in Bandoeng waar geen enkele animo voor was. Ik heb er ook geen zin in, omdat ik vandaag die hobbelrit had en zaterdag weer. Wij hebben hier dan zondagsdienst maar wat blijft er dan over van de Hemelvaart? Niets. Ik heb er deze dagen niet eens aan gedacht.

En jij, heb jij iets gevoeld van de betekenis?

Betekent dan alles niets meer voor mij

Ik krijg het wel eens even benauwd, betekent dan alles niets meer voor mij? Hoelang duldt god dat nog? Ik ben potdicht Jank. Wel lees ik zo nu en dan voor ik ga slapen in mijn bijbeltje maar het zegt mij meestal niets omdat het haastje repje gaat. Jank bid voor mij, ik weet dat je het doet, iedere dag, vaak midden onder je werk.

Het schrijven wil niet zo best, ik ga naar bed Nan. Ik zal proberen echt te lezen en te bidden. Ook bid ik voor jou voor een gezegende dag. Deze dagen zijn zo moeilijk voor ons maar als wij zien wat wij allemaal hebben kunnen wij alleen maar danken.

Vandaag is Generaal Spoor plotseling overleden, verdacht?

Een man die alles doen en laten kon, een bijna onmisbaar iemand in de Indonesische kwestie. Wij doodgewone nietige mensjes leven nog. God sterke zijn vrouw, zij werkte ook mee voor ons hier en thuis. Zij was met verlof in Nederland, een zware slag.

Waaraan hebben wij verdiend dat wij nog voor elkaar gepaard blijven?

Zeg Jank, het plotseling overlijden van Generaal Spoor kwam ons hier verdacht voor. Volgens de radio was het een hartaanval. Maar hier heerst het vermoeden dat het een aanslag op zijn leven geweest kan zijn met het noodlottige gevolg. Generaal Spoor was een gezonde man, altijd druk bezig en niemand heeft iets gehoord over een hartkwaal of andere ziekte.

Praat er maar niet over Nan. Er gebeuren in hogere kringen wel meer vreemde dingen die om politieke of andere redenen verzwegen worden. Ik mag zulke dingen niet schrijven, behalve aan jou hè vrouwke

Hoe was de reactie in Nederland? Wat werd er op de radio gezegd en wat schreven de kranten?

Zondag werkdag

Hoe was jouw Hemelvaartsdag, was je erg onwennig? Ik wist niet waar ik het zoeken moest maar het werk heeft me afleiding gegeven. Het was een zondagdienst en een gewone werkdag voor mij om alles morgen met de verhuizing zo goed mogelijk voor elkaar te hebben. Was de hele dag in de weer, de witters kwamen en ik heb alle kerels beziggehouden om het zo ver te krijgen.

Morgen nog even door de zure appel heen bijten.  Ik heb een indeling gemaakt en alle mannen weer door elkaar gehusseld. Geen vriendjes bij elkaar want dan blijft er een stel over dat helemaal niet bij elkaar kan liggen. Zonet de eerste strubbelingen al gehad. Pietje wil persé bij die en die en dat klopt dan niet met mijn lijst, dus herrie. Enfin, ik hou de kop ervoor en gaan ze niet akkoord dan vervoegen ze zich maar bij de Kapitein en zingen daar hun klaagzangen.

Ziezo, alles maft weer.

Die verhuisherrie moest je nog eens meemaken Nan

Lievelingen!! Een innige zoen voor jou Nan en een dikke tút voor Wim en Betteke.

Is het goed met jou en de hummels?

Heb een drukke dag gehad en het is me goed bevallen. Bukanagara is beneden en we zitten hier nu weer met 47 man. Vanochtend een verhuizingsrotzooi maar nu is alles al geïnstalleerd. Ik ben de knapen een dag voor geweest. Ik had de indeling aan Bukanagara doorgegeven vóór ze hier kwamen. De opper heeft het lijstje boven voorgelezen. Toch gingen er nog een paar stiekem ruilen maar B. was consequent en hield zich aan mijn lijst. Anders had ik voor schut gestaan.

Het eten was laat vanmiddag, de knullen raasden van de honger maar moesten wachten tot de laatste wagen binnen was met tafels en banken. Die herrie moest je nog eens meemaken Nan.

Vanmiddag had ik de hele eetzaal ontruimd, alle meubilair door gevangenen laten schoonschrobben, wat stuk was zelf gerepareerd en na een lisolbeurt de eetzaal opnieuw ingedeeld zodat we allemaal een plaats hebben. Smakelijke en gezellige boel. Ik ben tevreden over mijn werk schat, je weet hoe dat is.

K. neemt de interne dienst en klusjes over. Het was een fijn gevoel eens niet zelf alles te hoeven uitkienen en het aan een ander over te laten.

Op het appèl zijn de puntjes even op de i gezet, het stel weet nu waar ze zich aan moet houden. Geen pietluttigheden maar maatregelen voor de goede gang van zaken.

Ik heb mijn spullen gepakt en ben klaar om morgen het hospitaal in te duiken. Pennetje, postbladen, rokerij zijn het belangrijkste.

H. is zolang voor mij naar Bukanagara.

Voorlopig worden de jongens hier beziggehouden met het lopen van patrouilles, ze lopen dan na een week weer netjes in het gareel. Het komt best voor elkaar hoor. Het stel wordt beziggehouden en er schiet nog genoeg tijd over om te sporten.

Je brieven neem ik mee en ik beantwoord ze in het hospitaal. Ik stuur je ook nog een krantenartikel over de demobilisatie. Je kunt daarin lezen over de maatregelen die voor ons zijn getroffen. (Hilma: niet bewaard gebleven.)

Ik ga nu naar bed, ik ben lekker moe, gelukkig en vol goede moed.

Ik weet dat je heel dicht bij me bent en voor mij bidt. Schat een moedige gelukkige tút.

Hospitaal III bezit uw ziel in lijdzaamheid

Tsjimaki , (Cimahi). Zo daar zit ik dan in het hospitaal gezond als een vis in pyjama op een tampatje.

Ik mag er morgen niet uit en ik word pas maandag geholpen. Ik vraag me af waarom ze gezonde mensen in het hospitaal drukken. Enfin, bezit uw ziel in lijdzaamheid en doe maar alsof je ziek bent. Had ik dat geweten dan had ik gevraagd of ik maandag pas kon komen.

Om 10.00 uur met de betaalmeester achter op de motor naar Djalantjajek. Pech, lekke band. Ik ben aan de weg blijven zitten en de betaalpik hobbelde door. De eerste de beste orang op een fiets in de kraag gepikt en een briefje meegegeven. Na een kwartiertje kwam er een wagen van Kasomaláng om mij verder te brengen.

Bij aankomst mijn briefje laten zien, ze vroegen op welke zaal ik moest liggen en wie mij behandelde, -als jullie het niet weten, weet ik het ook niet. – Het werd uitgeknobbeld, heb mijn wapen ingeleverd en toen zaal 4 opgezocht. Goed bed, twee handdoeken, twee washandjes, een nachtkastje en een theemok. Daar is de mandiekamer, trek je pyjama aan en wees patiënt. –

Heb alles gedaan behalve het laatste. Heb de andere jongens van ons onderdeel opgezocht, er liggen vier man van II-6 RVA, geen ernstige patiënten.

Eten was lekker, brood met kaas. Na het eten buiten in een ligstoel zitten kletsen tot het donker werd.

Heb hier wat rondgekeken, het hospitaal is niet veel bijzonders, oud en een vreemd allegaartje. Zit nu aan de schrijftafel naast de brullende radio te pennen. Nog een reportage gehoord van de begrafenis van Generaal Spoor. De reporter vergiste zich en zei dat vliegtuigen bommen, pardon, bloemen strooiden.

Even in tút!

Lekker gemaft en op een onmogelijk tijdstip wakker gepord zoals dat in het hospitaal de gewoonte is.

Tot 8.00 uur wat in pyjama rondgesjouwd. Van 8.00-9.00 uur was er in een zaal een kerkdienst. Heb er niet veel van gehoord hoewel Ds. een goede preek had. Het was een oude baas met een oude preektrant maar toch goed. Hij kwam te laat door een sterfgeval.

De broeder was volgens hem de eeuwige rust in gegaan bij Christus. Dan voel je even je armoe (geestelijke) en rijkdom als gezonde tussen de zieken.

Na de kerk ging ik naar de cantine, potje gepingpongd om soepel te blijven. De cantine is een gezellig donker gat, er wordt aan een nieuwe gewerkt. Als ze dan meteen nieuw cantinepersoneel neerzetten is het voor mekaar. Het zijn een stel dooierikken die ze vergeten zijn om op te ruimen. Ho Klaasje.

Dokter was op zaal toen ik terugkwam. Morgen is het zover. Er ligt hier nog een knaap met hetzelfde probleem. Het duurt ongeveer een week, bij de een geneest de wond sneller dan bij de ander. We zullen zien.

Er wordt ‘eten’ geslagen. Daar ben ik weer, Hollandse pot wel goed gemaakt maar geef mij het potje van Janke maar. Zit buiten en heb uitzicht op twee tortelduifjes, hartzeer.

Verplichte middagrust in bed. Wat kan ik beter doen dan jou schrijven?

Het gaat best hier, heb mij nog niet verveeld. Straks onze jongens weer even opzoeken dan is de dag zo weer om.

Ik kan zelfs stil in een luie stoel zitten

Het is maandagmiddag en ik zit met mijn nachtkastje als schrijftafel op de rand van m’n bed. Er is vandaag niets aan mij gedaan, het zal wel morgen worden.

Ik mandie hier met een grote aardappelpan. Als ik die over mij heen leeggooi verzuip ik bijna.

Ik ben naar de Afdeling Werktherapie gegaan en heb daar een vel geitenleer, karton en vloeipapier gekocht. Ik ga een fotoalbum maken, dat is beter dan rondhangen. Ik weet nog niet welk motief ik op het leer zal maken, het moet iets Indisch zijn. Het koste mij fl 16,00, duur hè?

Zou ik vergeten jou een zoen te geven? Hoe is t’mei myn skotten?

Vanochtend wilden ze mijn urine en ontlasting hebben, doen ze bij alle binnenkomende patiënten. Ze meten ook mijn temperatuur, steevast 36,6 C, misschien ontdekken ze nog een kwaaltje. Ik ben er zelf bij hoor.

Toch is het wel goed dat ik er even tussenuit ben. Ik word rustiger en kan zelfs al een hele tijd stil in een luie stoel zitten zonnen. Heb ook al een paar Spiegels van A-Z gelezen Wat zit ik te dazen hè? Voel mijn innige knuffel.

Fijn dat het gaat lukken met de nieuwe bestelling van foto’s. Ik heb het geld van de vorige ronde bijna binnen. Zodra ik alles heb delegeer ik het naar jou.

Er schiet voor ons beiden wel iets over en ik wil het gebruiken om ‘iets’ te kopen. Ik ben de laatste tijd zuinig hoor. Heb al bijna fl 50,- opzijgezet, hoe bestaat het hè Nan?

Ik begin nu te voelen dat het halve jaar eigenlijk maar kort is. Deze maand is al bijna om. Wij zeggen onderling als wij na de verhuizing naar Bukanagara zo vier maanden blijven zitten, is het daarna nog een maand spullen overdragen en inleveren, een paar weken in Batavia en op de boot!

Wat zal dat een moment zijn wanneer de trossen losgaan. Nog meer wanneer de kabels in A-dam of R-dam weer aangelegd worden!

Heerlijk zal het zijn jou weer voor het eerst te zien en in mijn armen te sluiten. Niet te beschrijven liefste!!

Ik kan mij niet voorstellen dat ik alleen naar een feestavond of wat dan ook ga zonder jou en ús poppen.

De laatste dag van mei

Daar ben ik weer, de laatste dag van mei en ik ben nog niet geholpen. Er kwam een spoedoperatie tussendoor. De hele ochtend gevast, voor een keer niet erg. Was even naar de werkplaats maar durfde niet te lang wegblijven want ik kon ieder moment gehaald worden. Het is nu vastgesteld op morgenochtend 8.00 uur. Als je dit leest ben ik waarschijnlijk alweer in het kamp.

Heb een tekening voor het fotoalbum gemaakt. Het kan wel aardig worden maar er gaat een hoop tijd inzitten. Als het goed lukt neem ik het leeg mee naar huis. Dan gaan we samen de foto’s sorteren en inplakken. Vind je het goed meiske?

(Hilma: is er nooit van gekomen, voor 1/3 gevuld)

Er liggen vooral klapper Javanen op zaal. Er is nu bezoekuur en de vrouwen komen lekkere rijsthapjes brengen, de knullen smakken als varkens.

De vrouwen denken zeker dat hun kerels verhongeren.

Vanochtend waren ze zo vervelend, ze giechelden aan een stuk zodat ik mijn stem ook even heb laten horen. Ze kunnen zo ginnegappen, als de radiokampongmuziek speelt worden die knullen hysterisch.

De kost is hier goed, een beste rijsttafel, iedere dag een ei of soms twee. Ze zijn zuinig met de koffie. Ik begin hier vast te groeien, ik eet goed en voer niets uit.

Had me vanochtend zo’n schrobbeurt gegeven, ik wilde brandschoon onder het mes. Om 7.00 uur was het water zo koud dat ik er blauw van werd. Morgen hetzelfde festijn. Ik hoop dat dokter mij dan onderhanden neemt dan is het maar gebeurd.

Geen post nog. Mevrouw Spoor is met het postvliegtuig teruggekomen, misschien heeft de post daardoor vertraging opgelopen.

Ik hoorde zopas dat de D-batterij een week op actie is in de buurt van Buitenzorg (Tjiberoesa). Heb ik even pech fanke. Enfin, een week is de moeite niet.