Ik vaar naar huis

Allerliefsten, alles is goed, ik vaar naar huis, eindelijk is het toch echt waar meiske.

Gistermorgen 12 november werden om 9.00 uur de kabels losgegooid. Langzaam, onder de klanken van het Wilhelmus kwam de boot in beweging.

Het afscheid van honderden militairen, burgers, kennissen enz. was geweldig. Goede vaart, tabé.

Langzaam zag ik Java in zee wegzinken. Geen ontroerend moment zoals het vaak beschreven wordt, ik was blij meiske. Ik laat niets achter, ik verlang alleen maar naar mijn eigen lieve schatten.

We hebben met zijn vieren (Onder Officieren 2-6 RVA) op gepaste wijze afscheid genomen met een borrel op de goede vaart. Ouwe jongens, het was een vrolijk stel Nan. Het boordleven moet eerst weer even wennen, je voelt je als een kat in….

De Johan is een van Neerlands beste passagiersschepen, de ligging is krap

De accommodatie is uitstekend want de Johan is een van Neerlands beste passagiersschepen. De ligging is een beetje aan de krappe kant, ook is het moeilijk een rustig plaatsje te vinden, maar daar is misschien nog wel iets op te vinden.

Wat hou je nu over

Vanmorgen een goede preek van Ds. Jense. Wat hou je nu over, nu je alles achtergelaten hebt. Je vrije leventje, je slippertjes enz.? God wil met je meegaan naar huis, de toekomst in.

Boordgeld en rantsoen

We hebben ons boordgeld, fl. 30,- te pakken en de eerste helft van het totale rantsoen sigaretten is uitgereikt, 300 stuks. Spoorstaafjes en heimwee hebben afgedaan. Het rantsoen kostte fl. 4,50 dus zuinig aan. Enfin, ik heb ook niet veel nodig.

Dagelijks bijwerken routekaart, een soort scheepsjournaal

Ik heb een routekaart gekocht die ik dagelijks ga bijwerken, enkele krabbels als toelichting, een soort scheepsjournaal.

Nanki, weer tot morgen, we tellen nu werkelijk af, dagen en mijlen tellen.

Myn skot, een dikke tút.

Niets anders dan wind, wolken en water, Indische Oceaan

Maandag. Lieveling, een warme zoen. Voel je dat ik dichter bijkom meiske? We steken de onmetelijke blauwe Indische Oceaan over. Meer dan een week lang niets anders dan wind, wolken en water.

De Johan duwt rustig door, dag en nacht. Het is prachtig de schuit deint zacht op de lange oceaandeining. De troepen vermaken zich best. Het is allemaal weer nieuw en het gaat nu de goede kant op.

Zeep is niks waard in zeewater

Vandaag wasdag, we moeten het zelf doen, wat een gepruts, zeep is niks waard in zeewater. Alleen maar wat ondergoed. Vanmorgen de demobilisatiefilm gezien, niet veel bijzonders. Mijn thuiskomst is veel fijner en wat er allemaal in Nederland is veranderd wist ik al uit de kranten.

Een rustig plaatsje zoeken, vandaag 358 mijl dichter bij jou

Ik zoek een rustig plaatsje om met jou te praten en tegelijk een sigaret te roken en een biertje te drinken, dat is heel wat hè? Nu mijn routekaart bijwerken, vandaag 358 mijl dichter bij jou!!

Ik zit nu met K. op verboden terrein. Wat ik zocht heb ik gevonden in de rookzalen voor de Officieren en Sergeant-Majoors. De vrouwelijke militairen hebben hier ook toegang. De dames mogen niet op de dekken voor Sergeants en Minderen komen, de schapen zijn keurig van de bokken gescheiden.

De Adjudant, Sergeants Majoortjes en Officiertjes zitten soms als katten om een bord hete pap. Er zijn grenzen en die worden weer scherp getrokken, maar grenzen zijn er ook om overschreden te worden. Zit hier goed en het duurt zolang ik eruit gestuurd word, enfin, dan heb ik pech. Het deert me niet snoes.

Wachten op post tot Port Said

Goedavond memke, jonkje en famke een innige koes en dikke zoen fan dyn Kai en fan heit. Nanki, ik heb geen post meer gehad, ik zou heel graag even weten hoe het thuis is. Ik moet wachten tot Port Said, dat duurt nog een dikke week. Mei dyn jonk is it bêst.

Heb de kaart weer bijgewerkt, zo kan ik de kapitein controleren of hij de goede koers wel houdt?? Vandaag moesten we opgeven waaraan we het Engelse pound Sterling in Port Said willen besteden. Er is geen andere keus dan sigaretten. Neem je die niet dan krijg je niks, nogal simpel hè?

Dagroutine

’s Ochtends om 6.00 uur eruit, wassen, bed opmaken, gezamenlijk de hut opruimen, naar dek om een luchtje te scheppen en een rokertje op te steken en om 7.00 uur ontbijt. Pittige koffie, pap, brood met goed beleg, een goed begin.

Met K. geschaakt, heb hem aardig voor de broek gegeven.

Vanochtend twee pakken ingeleverd voor de wasserij. Ik hoop niet dat het duur is, anders kom ik niet rond.

Geen bijzonderheden Nan, eindeloze zee, de eerste vliegende vissen gezien. Steeds dichter bij jou, denk je dat even in. Nacht lievelingen.

Weer 367 mijl dichter bij jullie, dat is 367 x 1,852 – 684 km

Woensdagavond, weer echt 367 mijl dichter bij jullie. Dat is 367 x 1,852 = 684 km. Wat en afstand hè en we hebben de helft van de Indische Oceaan er nog niet opzitten. Nan, eerst een innige koes en een gelukkige tút fan dyn Kaieman.

Pim en Ukkepuk een dikke tút fan heit. Heit sil jimme in kaart fan de boat stjoure wêre at heit mei thús komt. It is in iele grutte moaie boat.

Hoe is het mei jimme? Schat een goede dag vandaag. Constant mooi weer en een rustige zee.

Achterdek zonder accommodatie toegewezen aan Sergeants en Wachtmeesters

Vanmorgen is een achterdek zonder enige accommodatie toegewezen aan de Sergeants en Wachtmeesters. We trappen er niet in. Het achterdek is nu praktisch verlaten. Al die lullige dingen irriteren me, soms zoveel dat ik vergeet dat de boot toch rustig doorvaart. K. en ik zitten nu weer in de zalen voor Officieren.

Krib voor een patrijspoort, ik zou de schuit wel willen duwen

Ik heb nu een krib voor een patrijspoort, het tochtte die ander te veel. Nu heb ik een pracht uitzicht. Ik kan het nog niet erg vinden hier snoes. Ik loop vaak doelloos met m’n ziel onder de arm. Ik zou de schuit wel willen duwen, nog harder opschieten, een pietsje onwennig.

Verzoek toegang tot de voordekken

Donderdagavond. Nanny, ik heb een goede dag gehad en jij? Vanochtend gezondheidsinspectie. Vandaag niets uitgevoerd en mij toch niet zo verveeld als de vorige dagen. Heb wat zitten lezen, wat in de zon liggen bakken. Ik moet wel met een beetje kleur thuiskomen.

Dat vergat ik nog te schrijven, M.G. is toch met deze boot meegekomen, net op het laatste nippertje.

Heb om toegang tot de voordekken verzocht, maar het is afgepoeierd door de kapitein. Soedah. M’n blaadje is vol. Ik zal proberen nieuwe op de kop te tikken.

Lieveling, voel een lange zoen, koeskes foar ús bern, wer in dei tichter by hûs!!!

Deze reis bevalt mij niet zo goed als de heenreis, ik wil te hard

Liefste skotten!!! Daar ben ik weer Nan, allereerst een innige koes. Ik ben een beetje onwennig geweest. Het waren eentonige dagen snoes, deze reis bevalt mij niet zo goed als de heenreis, ik wil te hard. Zal blij zijn wanneer we in Port Said zijn, ik verlang naar post. Vanmorgen jou een telegram verstuurd.

Alles is bêst mei my Wiefke. Ik hoop zo dat ik een seintje terugkrijg. Koes ús bern even, verlangen ze nog naar mijn thuiskomst?

Vreemd, nu god mij bijna alles heeft teruggegeven, is het net alsof ik alles kwijt ben

Vreemd is het lieveling, het wil er nog niet goed bij mij in dat ik nu op weg naar huis ben. En toch is het zo!! Soms vliegt het me even aan, wat moet dat onbeschrijflijk heerlijk zijn. Nog een paar weken en ik mag jou weer in mijn armen drukken.

Vandaag niet naar de kerk geweest, met K. geschaakt en de tijd vergeten. Het zat me eerst dwars. Vreemd is het nu god mij bijna alles teruggegeven heeft is het net alsof ik alles kwijt ben. Ik kan niet bidden Jank. Ik hoop dat het weer goed komt.

Ik merk dat we land naderen, vliegende vissen, kwallen morgen kaap Quardifui

Ik merk aan verschillende dingen dat we weer land naderen. Drukkere scheepvaart, we zitten nu weer in de gewone vaarroute. Veel vliegende vissen, een aardig gezicht, de beestjes fladderen een heel eind weg.

Vanmiddag zag ik voor het eerst weer zeekwallen.

Morgenochtend zien we kaap Quardifui, een uitloper van Afrika. Dan is het nog een dag of zes naar Suez. Het schiet toch fijn op schat.

Ik weet niets meer. Tot gauw skot, koes Wim en Zus, een heel stevige koes fan dyn man die no toch gauw thús is, wat sil dat wat wêse!!!

Dyn Kai

Even in jouw brieven liggen lezen

Ben net wakker van een middagdutje. Na het eten even in jouw brieven liggen lezen en zo, met jou heel dicht bij me, in slaap gevallen. Ik wou even met je praten en nu weet ik niks meer, je bent nu weer zover weg.

Ga en vlucht, kale hoge rotspartijen, woeste stromingen, Bruinvissen dartelen

We schieten mooi op. Kaap Quardifui gezien, een aangename afwisseling na al die dagen alleen zee. We voeren dicht langs de Westkust van Afrika, dat kon omdat het prachtig weer was en de zee rustig. Anders is het een gevaarlijke hoek. De naam betekent zoiets als Ga en vlucht.

Woeste zeestromingen bemoeilijken het varen. Het was een prachtig gezicht, kale hoge rotspartijen stijgen rechtop uit de zee. Een woeste en onherbergzame streek met weinig leven, we zagen niets anders dan bergen en zand.

Er dartelen grote Bruinvissen in het woelige water, ze sprongen metershoog uit het water en vergezelden het schip een tijdje.

We hebben de Indische Oceaan achter de rug. We varen nu in de Golf van Aden En komen vanavond in de Rode Zee.

Er komt nu weer afwisseling schat. De meesten waren al lang uitgekeken op water, lucht en wolken.

Lezen, schaken, rondscharrelen op dek, in de rij, kleine was

Overdag voer ik weinig uit, wat lezen, schaken, rondscharrelen op het dek, beetje zonnen, in de rij staan voor limo en thee. Zo nu en dan een kleine was, onderbroek, broek, handdoek. Ik gebruik de papieren servetjes die we drie keer per dag aan tafel krijgen als zakdoek. Sokken draag ik pas als het kouder wordt.

De meeste baantjes zijn bezet

Ik merk het ’s morgens en ’s avonds, het wordt al frisser. Iedere avond zitten K, H, B. en ik in de rookzalen van de Officieren. Tot nu toe gaat het goed. Vanmorgen een lezing over de demobilisatie, het duurde 1,5 uur, geen nieuwe gesprekspunten, de meeste baantjes zijn bezet, niemand krijgt het op een presenteerblaadje aangeboden.

Ik begrijp nu waarom de troepen niet in een uitgelaten stemming zijn

Vaak probeer ik over onze toekomst te denken, maar het wil niet Nan. Ik kom nooit verder dan mijn thuiskomst. Het maakt me vaak bang, vooral nu ik dichter bij huis kom. Ik benijd de enkelingen die weten wat ze willen, alles klaar hebben en zich geen zorgen hoeven te maken. Het makkelijkste is rustig afwachten tot we samen kunnen overleggen. Dat valt niet mee Nan, ik weet dat jij er ook over piekert.

Ik schrijf er maar niet meer over, ik zou jou nog bang maken of heb ik dat alweer gedaan? Ik begrijp nu waarom troepen die na drie jaar Indië niet in een uitgelaten stemming naar huis gaan.

Het verlangen naar huis is groot maar de onzekerheid voor de toekomst houdt hen bezig. Ben ik somber? Ik verlang er zo naar om alles samen met jou te bepraten. Wou dat die schuit harder opschoot, wat een ongeduld hè?

Even theedrinken, het spoelwater is weer binnen, een beetje hatelijk snoes. Het is ook niet veel bijzonders, nat met een smaakje.

Zag drie zeeschepen, waarvan een tanker die gelijk met ons opvaart. Het lijkt wel een wedstrijdje, zij winnen lijkt het.

Zit nu even op mijn ‘driehoog bed’. Heb een stevige kou gevat voor de open patrijspoort, maar het komt al los. Verder zo gezond als een vis.

Nog steeds op het eten kankeren, wat krijgen ze thuis

De Hollandse kost bevalt me best en is uitstekend. Er zijn kerels die nog steeds kankeren, ik vraag me af wat ze straks thuis vreten.

Postzakken verzegeld, Wim z’n paardje naaien, krijg ik een telegram

Vrijdag worden de postzakken voor Suez verzegeld. Dus daarna krijg je geen post meer vrouwke. Dan duurt het ook niet zo heel lang meer lieveling.

Ik ben bezig met Wim zijn leren paardje in elkaar te naaien. Het wil niet zo best meiske, maar het komt toch voor mekaar.

Nanke, krijg ik ook een telegram van je? Ik reken daar een beetje op.

Vertel me even hoe het thuis is. Ik heb goede moed maar weinig geduld.

Heb na het eten een luchtje geschept op het hoogste dek, sportdek. We passeerden weer een paasgierschip, tegelijk aan de andere kant een tegenligger, een vrachtschuit. Druk verkeer. Zo meteen gaan we naar de rooksalon.

Nanni, even in je lieve kijkers kijken, even heerlijk koesen en dikke tút en tot morgen.

We varen in de Rode Zee, helft van de reis, het gevoel dat Indië al heel ver weg is

Goedemorgen, heb je goed geslapen? Allemaal een dikke koes. We varen nu in de Rode Zee, over een paar dagen hebben we Suez te pakken. Vandaag de 13^e dag, de helft van de reis als we geen tegenslag krijgen. Heb het gevoel dat Indië al heel ver weg is, alsof het al veel langer geleden is.

Na Port Said halen we de winterkleding tevoorschijn

Ik geloof dat H. ziek wordt. Hij loopt al dagen met oorpijn en hoofdpijn en buikklachten. Vreemd dat zoveel grote sterke kerels zo weinig kunnen hebben. Ik rochel ’s ochtends een paar keer en voel me de hele dag kiplekker.

Het is fris aan dek. Na Port Said halen we de winterkleding tevoorschijn. Ik hoop dat we de tropenuniformen al aan boord in kunnen leveren, dat bespaart veel gesleep met die rommel.

Hoe was de thuiskomst van Wiebe? Zie blog 109 onder andere onder kopje Bezoek en naar de thuiskomst van Wiebe.  Ik hoop dat ik ’s avonds thuiskom, heerlijk alleen bij jou.

Hoe is het mei ús bern memmi? Ik hoop soms dat ze slapen als ik thuiskom en wij samen heel lang naar onze lievelingen kijken.

Ik moet ophouden. We krijgen inspectie van onze hut. Het moet er keurig uitzien anders krijgen we op onze tabernakels. Poppie, ik smeer ‘m. Nog een lange tút!!!

De laatste brief!!! donderdag 24 november, machtig verschil, toen steeds verder van jou af en nu steeds dichterbij

Daar ben ik weer meiske, fijn met jou praten. Eest een innige omhelzing, is dit de laatste keer dat ik dit schrijf? Morgenochtend nog een keer, dan gaat de laatste post van boord. Daarna hoor je niet meer van mij.

Ik hoop dat de radio en de kranten je op de hoogte houden. Je weet misschien eerder dan ik hoe laat we aankomen en ontscheept worden. Ik verwacht ’s avonds 6 december en dat we de 7^e naar huis gaan.

We naderen Suez, we komen vermoedelijk morgenavond aan. We varen nu midden in de Rode Zee. Iedere dag wordt het iets frisser. Weet je nog dat het op de heenreis zo smoorheet was?

Schattebout, wat een machtig verschil, toen steeds verder van jou af en nu steeds dichterbij. Deze reis is er weinig te zien. De Johan neemt de kortste routes en we krijgen weinig kusten te zien. Nooit te hard Nanneke.

Ik dacht dat ik je zoveel te schrijven had en nu weet ik niets.

Steeds komt mijn trouwe ring weer terug

Schreef ik al dat ik mijn trouwring weer kwijt was? Steeds komt mijn trouwe ring weer terug. Ik had het op de scheepsradio om laten roepen dat ik hem kwijt was en een djongos kwam ermee aan, hij had hem in een van de badkamers gevonden. Er is niet veel meer van over, door het zeewater heeft hij een stroeve kleur gekregen. Het hindert niet. Zat wel even in de piepzak en was dolblij dat ik mijn Janke weer terug had.

Verschil tussen Onderofficieren en Officieren

Gisteravond met z’n allen een beetje herrie geschopt over het eten. De Onderofficieren moeten het met 1 karig broodbeleg doen terwijl de Officieren keuze hebben uit zes verschillende soorten. Het heeft geholpen, vanavond was het beter. Eigenlijk een kleinzielig gedoe maar een aangename afwisseling.

Gisteravond weer naar de verboden zone en gezellig gekletst. Vandaag nog even goed van profiteren, misschien dat het morgen nog gaat, maar daarna is het te koud.

De heren Officieren en Sergeant Majoren moeten morgen hun Nederlands uniform al dragen. Boffen wij even dat we bij het paarden- en voetvolk gerekend worden, wij mogen nog in het tropenpakje verschijnen om het winterpakje netjes te houden. Wij hebben namelijk geen rook-, muziek- en leessalons met luie stoelen waar je niet vuil in wordt, maar liggen meestal op het dek te zwabberen.

Wat een gejank over deur open, deur dicht, ik ben verkouden, ik ben aan de racekak

Erg bruin ben ik niet en wat er nu opzit was ik er voor ik thuis ben er weer af.

Verdorie wat een gejank over deur open, deur dicht, ik ben verkouden, ik ben aan de racekak. Enz.

De deken ligt te wapperen op mijn rug

Goedemorgen, de laatste briefzoen en daarna echt!! Gisteravond floepte het licht uit, ik heb heerlijk gemaft. Het is ’s nachts lekker fris, de deken ligt op mijn rug te wapperen, als het kouder wordt moeten de patrijspoorten dicht. Midden in de winter thuis, wat zal ik lekker bij jou koese.

Steeds meer half zieken door kouvatten, lichte gevallen van malaria

Ik hoop vanavond post te krijgen, ik moet even alles van thuis weten. Met mij is alles goed, mijn verkoudheid is bijna weg. Aan boord steeds meer half zieken, hoofdzakelijk hoofd- en buikklachten door kouvatten.

Volgens de Hospik zijn er nu 36 lichte gevallen van malaria. Eigenaardig dat zich dat nu openbaart. De meesten hebben het al eerder gehad.

Ik geloof dat ik er immuun voor ben, ik heb zelden kinine geslikt en nooit ergens last van gehad.

Weer mijn normale gewicht bij thuiskomst, mijn briefjes aan boord zo hopeloos simpel

Nan ik groei, als het zo doorgaat heb ik weer mijn normale gewicht bij thuiskomst, nog een dun mannetje hoor.

Lieverd, de briefjes die ik je aan boord schreef zijn hopeloos simpel, het wil niet Jank.

Kun jij het zolang volhouden of ben je ook zoals ik, ongedurig, ongeduldig, nergens rust, nergens mijn kop bij kunnen houden, zelfs niet eens bij het schrijven aan jou.

Alles lijkt even onbelangrijk, behalve dat ene thuis!!!

Van de reis weet ik niet veel te vertellen. De Rode Zee is eentonig, water en nog eens water en aan de kim wazige bergen. Wel is er vrij veel scheepvaart op deze route, maar dat is ook de enige afwisseling.

Schaken, scheepsstrijkje, Nederlandse pakjes als kerstbomen

Vanmiddag moet ik schaken, ik heb me voor een competitie opgegeven. Verder zijn er nog kaartwedstrijden, onder andere bridge.

Overdag speelt er vaak een scheepsstrijkje, maar door het geroezemoes van al die kerels komt het niet tot zijn recht, toch wel gezellig hoor.

Er draait regelmatig een nieuwe film, ik heb er nog geen enkele gezien omdat het me weinig interesseert. Er zijn wel aardige plaatjes bij, maar het is allemaal zo onwerkelijk.

Velen zijn met hun Nederlandse pakje bezig, sommigen zien er straks als kerstboom uit. Ik moet mijn E.M. er nog even opnaaien, dan ben ik klaar. Doodgewoon mijn oude pakje weer en ik gooi het heel gauw uit als ik thuis ben.

Sigarettenhandeltje, tik op mijn vingers wanneer ik het ene staafje na het andere wegblaas

Heb een handeltje met H. gedaan. Ik had een brede Hollandse koppel, waar ik H. al maandenlang mee warm gehouden heb. H. loopt er nu eerdaags mee te pronken en ik heb tien pakjes goede sigaretten. Ik hou ervan over voor mijn verlof hoor, wat ook wel nodig is met al dat bezoek. Zelf moet ik kalmer aandoen, help je mij schat, tik me op mijn vingers als ik naar gewoonte het ene staafje na het andere wegblaas.

Schoon beddengoed, ruzie

We krijgen schoon beddengoed, even mijn spullen in orde brengen. Ook een schone handdoek. Op dit moment grammofoonmuziek op de scheepsradio, wel gezellig.

Een paar bedden verderop is er ruzie over de handdoeken. De djongos of de hulpbediende krijgt er een punthoofd van en heeft een tekort. Zoek het maar uit.

Laatste groet

Ik moet naar dek. Alle hutten en ruimen moeten klaar zijn voor de inspectie. Wiefke, ik weet niks meer.

Allinich dat ik sa oegriselijk nei dei ferlang. Alles is goed, dyn man is gelukkig mar oe sa ongeduldig.

Hoe kan ik jou de raad geven kalm te blijven afwachten?

Skottebout, mijn laatste alleszeggende liefdevolle zoen per brief. Pim en Uk, wat in grutte boat hè? Heit sil jimme der straks mear fan fertelle. Sille jimme heit alles fertelle fan Memmi, fan Beppe en Omke, fan Ternaard en oeral fan.

Mem knijp ze even van mij, zouden ze bang voor me zijn, nee hè memmi?

Janke, lieveling tot DV spoedig thuis. Ik ben weer naar de dagsluiting geweest. Dyn djip gelukkige Kaieman!!!! XXX

Reisverslag MS Johan van Oldenbarnevelt

Vrijdag 11 inscheping- zaterdag 12 november t/m dinsdag 5 dec 1949

Vrijdag 11 november

Na ruim 3 jaar onafgebroken EM tropendienst is de tijd aangebroken dat 6-RVA naar huis moet. We hebben het op onze manier gefixt en zijn blij dat we er tussenuit knijpen.

Vrijdagmiddag om 16.00 uur inscheping aan boord van de MS (Motorschip) Johan van Oldenbarnevelt.

Zaterdag 9.00 uur vertrek vanuit Tandjong-Priok, was het tevergeefs??

Uitgeleide door honderden militairen, burgers, kennissen, grietjes en KNIL-militairen. We varen, een laatste blik op Java. Het is goed geweest, maar tevergeefs?? De tijd zal het leren.

De accommodatie en verzorging aan boord is goed. De stemming van de diverse troepen is goed. Al spoedig wordt het boordgeld fl. 30,- per man uitgereikt, wat besteed wordt aan Cadi (cantine dienst) rantsoenen (600 sigaretten) limonade, bier en souvenirs.

Zuinig zijn anders haal je het eind niet. We varen (zie route) langs de Westkust van Sumatra. Het weer is prachtig, zacht deint de boot op de diepblauwe zee.

Zondag 13 nov

In volle zee. De laatste bergtoppen van Sumatra zakken weg in zee. De zee is spiegelglad, de Johan duwt rustig door. Om 10.00 uur Protestantse godsdienstoefening met Ds. Jense. ‘Wat heb je nog nu je alles achter gelaten hebt?’ De troepen beginnen zich thuis te voelen. De eerste helft van het rookrantsoen is binnen, 300 sigaretten. Spoorstaafjes en Heimweesigaretten hebben afgedaan.

Maandag 14 november

Eindeloze watervlakte, de Johan vaart alleen op de onmetelijke Indische Oceaan. Enkele vliegende vissen.

Officieren en Minderen tot de rang van Sergeant-Majoor mogen zich vermaken op het voordek. De vrouwelijke militairen mogen zich daar ook verpozen onder het wakend oog van de S.P. [Slecht te lezen]

De Minderen hebben het achterschip met de diverse dekken tot hun beschikking en vermaken zich best. Vele sergeanten voelen zich vern__ ‘ze mogen niet meedoen’ op het voorschip en voelen zich niet thuis onder de troep.

Het rustigste plaatsje is de wc met patrijspoort, de enige plaats waar je rustig van de zee en sigaret kunt genieten. Een goede dag.

Dinsdag 15 nov

Om 6.00 uur reveille, wassen, sigaret aan dek, 7.00 uur eten, pittige koffie, pap en brood, kom met buikje thuis. Schaken met K. 4-2 voor mij.

Collega’s kankeren op verboden dekken, maar de meesten hebben niet het lef om op het voorschip te komen. Vanavond een lekker biertje gedronken bij de ‘meerderen’.

Een goede dag. Goed weer en een rustige zee. Kom hier morgenavond terug, de kruik gaat zolang te water zolang hij barst. Vandaag twee uniformen in de was, vrijdag tegen betaling terug. Loop er zolang sjofel bij.

Woensdag 16 nov

Water, water. Konings koelies hebben een eigen hoekje gekregen, verboden voor Korporaals en Minderen met als gevolg dat er bijna niemand meer zit. Hoe dit vraagstuk op te lossen?

De Sergeants nemen het niet. Onwillekeurig doe je mee, wat een bewijs is dat we zo langzamerhand tot de dieren geworden zijn.

De Johan houdt koers. Goed weer. Vanmorgen van bed verhuisd. R. A. had kougevat voor de patrijspoort, nu wil ik het proberen, vanaf mijn krib een prachtig zicht op de oceaan. Vandaag de eerste film.

Ik zit nu weer in de rook-drink-kaart-lees en kletssalon van de ‘meerderen’.

Nou niet langer zeuren. Geef mij de accommodatie van de Tegelberg maar, daar leden we allemaal honger, maar we hadden allemaal een plaats.

Donderdag 17 nov

We varen ter hoogte van de Maldiven eilanden. Vanmorgen gezondheidsinspectie. Constant goed weer. Een enkel regenbuitje.

Het verzoek van een delegatie Sergeants om toelating tot de voordekken te krijgen is door de gezagvoerder afgetikt. Na gedane dienst spelen we geen rol meer, onbelangrijk!!

Vrijdag 18 november

We zien zeevogels, een teken dat we land naderen. Vandaag radiocontact met ‘De Ruys’, troepenschip voor Indië. Bloedonderzoek. Struinende haaien rond de Johan. Vanavond klassiek grammofoonconcert in rookzalen. Eigenaardig dat vele mensen doen alsof ze het prachtig vinden. De grammofoon is veel te hard afgesteld, hinderlijke bijgeluiden van vele snorrende ventilatoren. Stemming onder de troepen goed. Er wordt een bandje samengesteld van militairen die in het bezit zijn van een muziekinstrument.

Zuinig met zoetwater.

Zaterdag 18 nov

Een week gevaren. We komen nu weer in de normale vaarroute. Zo nu en dan passeren we vracht- en passagiersschepen. De vliegende vissen worden talrijker, een aardig gezicht als ze over het water scheren. De stemming is best. Verscheidene mensen krijgen malaria aanvallen. Voorzichtigheid met zonnebaden geboden. Vermakelijk is het drinken van het ‘paardenvolk’.

Slappe thee of limonade wordt in papieren bekertjes uitgedeeld. Zorg dat je erbij bent. Na afloop worden de bekertjes omgekeerd op het dek gezet en onder de voet geknald. Vanavond gezellig gekaart. H. verloor en vloekte.

Zondag 20 nov

Een goede dag. We naderen land, drukkere scheepvaart, meer vogels en vliegende vissen en andere zeebewoners. Vandaag weer zeekwallen gezien. Kerkdienst verzuimd, tijd vergeten door aardige schaakpartij met K. Per man een flesje bier gratis, wie is er jarig? Vanmorgen telegram naar huis.

Maandag 21 nov

Vanmorgen om 4.00 uur het eiland Sokotra gepasseerd. Om 12.00 uur Kaap Quardafui in het zicht. Hoog uit zee oprijzende rotsen. Om 13.00 uur ter hoogte van de vuurtoren van de kaap aardig radiopraatjes.

Italiaans Somaliëland, een onherbergzaam, woest gebied van hoge rotsen en zand. Hier en daar een vissersdorpje langs de kust. Het land is nog bevolkt door kannibalen? het is gevaarlijk voor blanken (hebben we drie jaar meegemaakt in Indië).

Dartele dolfijnen vergezelden de Johan een tijdlang. De grote vissen springen in hun volle lengte uit het water en duiken met een sierlijke boog weer in hun element. De kleur van de zee is na het passeren van de Kaap Quardafai van helderblauw grijsgroenig geworden. Onmogelijk kleine vissersbootjes dobberen op de golven. We werden nagewuifd.

Steeds meer scheepsvaart. Aardige afleiding na de stille Indische Oceaan. Vanmiddag mijn trouwring voor de zoveelste maal verloren en weer teruggekregen (lag in de gootsteen van de badkamer).

Dinsdag 22 nov

We varen in de Golf van Aden. Aden heeft als zeehaven veel betekenis voor de zeevaart. De meeste schepen doen Aden aan voor aanvulling van water en brandstof. De vroegere aanloophaven van het eiland Perim heeft weinig betekenis meer.

Woensdag 23 nov

We zijn het eiland Perim, met vuurtoren gepasseerd en varen de Rode Zee binnen. Aan bakboordzijde de woeste kale bergen van Afrika (Italiaans en later Frans Somaliland). De Rode Zee is koud, in tegenstelling met de heenreis, toen was de hitte bijna ondraaglijk. Ik heb een stevige kou te pakken.

Overdag zonnen aan dek en ’s avonds kouvatten voor de open patrijspoort. We zien verder weinig van de Afrikaanse kust en de Rode Zee eilandjes, de laatste hebben weinig betekenis.

Vrijdag 25 nov

Vandaag de plaats gepasseerd waar Mozes het volk Israëls door de Rode Zee geleid heeft. Gaf nogal wat commentaar. We naderen Suez. Aan beide kanten woest berglandschap en zandwoestijnen. Door het slechte zicht was de berg Sinaï niet te zien.

Zaterdag 26 nov

Gisteravond om 23.00 uur het anker laten vallen op de rede van Suez. We moesten wachten op het konvooi uit Port Said. Er worden strenge maatregelen getroffen.

Suez, het Suezkanaal en Port Said staan onder strenge bewaking van Egyptische politie. Fotograferen is verboden, in Port Said moeten de patrijspoorten dicht.

Om 8.00 uur werd het anker gelicht, of beter gezegd verspeeld doordat de ankerketting knapte.

Suez geeft bij nacht een schitterende aanblik met zijn duizenden lichten, verlichte schepen, seintorens enz. Langzaam varen we het smalle kanaal binnen. Op verschillende plaatsen zijn de oevers afgebrokkeld en weggespoeld. Het kanaal slokt dan ook miljoenen aan onderhoudswerkzaamheden op.

Om 12.00 uur bereikten we het eerste meer waar we weer moeten wachten op tegenliggers. Het wordt vervelend.

Zondag 27 nov

Vannacht om 1.00 uur Port Said bereikt. Het Suezkanaal heeft ons 36 uur opgehouden. ’s Nachts meteen havenpolitie rondom de Johan.

Veel geschreeuw van ‘close toetoep, patrijspoorten gesloten’ enz. Weinig succes, Nederlandse militairen zijn hardleers.

Al vroeg zwermden de parlevinkers, Arabieren, Egyptenaren met hun koopwaar om het schip.

De handel was slap doordat Jan met de pet arm is. Toch een vermakelijk gedoe, de handelstaal was Maleis-engels-hollands-mokums. Om 11.00 uur was de Johan klaar voor de laatste trip. Olie en water ingenomen.

Veel post. Thuis Alles goed. Port Said is een dam, het afsluithek van Oost en West. De grootste helft zit erop.

Maandag 28 nov

Erg blauw is de Middellandse zee niet. Weer water en nog eens water. Zo nu en dan schepen aan de horizon. Vandaag de tropenkleding ingeleverd, de plopperpakjes hebben hun dienst gedaan.

De meeste militairen lopen in battledress. De Korporaals en Minderen, en de Sergeants mogen een tropenpakje houden als dekzwabbertje (om het goede pakje schoon te houden en netjes thuis te komen).

De Johan laat ons weinig zien, recht uit recht aan. De temperatuur daalt snel, de stemming zit erin. Fijne dagsluiting door de vlootpredikant.

Dinsdag 29 nov

Een veelbewogen nacht. Een wedloop naar de wc’s die al die ‘snelle’ klanten niet konden verwerken, zelfs de wastafels werden ingeschakeld. De meeste zieken herstelden na de ochtendkoffie en een frisse neus aan dek.

De verdeling van de in Port Said gekochte sigaretten gaf veel soesah. In plaats van de 500 Players werden er 550 minderwaardige sigaretten verstrekt. Er ontstond een levendige onderlinge ruilhandel. Ik ben mijn Murrays kwijtgeraakt tegen een kleiner aantal sigaretten van betere kwaliteit. Hopelijk de laatste keer dat we bedonderd zijn.

Vanavond dagsluiting door Ds. Jense, slecht verstaan door het gejoel aan dek. Later gezellig gekaart in rooksalon. Zopas een frisse neus gehaald op het sportdek. Er staat een stevige bolle wind, doet echt Hollands aan. Na een stevige wandeling met piekharen naar beneden.

We varen ter hoogte van het eiland Malta, wat vanaf het sportdek duidelijk te zien is. Verder alles wel aan boord.

Woensdag 30 nov

Vanmorgen om 7.00 uur het eiland Pantellaria gepasseerd. Het eiland is van vulkanische oorsprong. In de WOII hadden de Italianen zich er genesteld. De Duce had er een onneembare vesting van gemaakt die in ’43 bijna zonder slag of stoot door de Engelsen genomen werd.

Het eiland telt plus minus 11.000 inwoners. Verder kregen we Kaap Bon te zien. De in de baai gelegen stad Tunis was niet waarneembaar.

Tot en met Algiers varen we dicht onder de Noord-Afrikaanse kust. We kunnen geregeld het beroemde Atlasgebergte zien. De eerste regenbuien, koud en guur.

Donderdag 1 dec

Vanmorgen kregen we Algiers in het zicht. De Johan voer de baai binnen op een mijl afstand van de stad. Algiers bood een prachtig panorama. De grote havenstad ligt tegen de bergen aangeplakt. We voeren zo dicht langs de kust dat we de auto’s in de stad konden zien rijden. Enkele moskeeën staken prachtig af bij de andere grote gebouwen die bijna allemaal dezelfde vierkante bouw hadden.

Het voordek werd weer vrijgegeven om allen zoveel mogelijk de gelegenheid te geven om alle bezienswaardigheden te bekijken.

Vele filmrollen zijn verknoeid. De afstanden zijn te groot voor de gewone boxen. Vandaag een lekker zonnetje en een behaaglijke temperatuur.

Zeemeeuwen zwermen de hele dag rond de boot en zijn onze reisgezellen verder tot Holland.

Vrijdag 2 dec

Vanmiddag om 12.30 uur Gibraltar gepasseerd. Jammer dat het zicht slecht was, de machtige rots was gehuld in een wolkenbank. Alleen het onderste deel was zichtbaar.

Iedere boot seint naar de Engelse vesting. Zo doende houden de Britten een controle op alle scheepvaart die in en uit de Middellandse Zee vaart. Het grote betonnen, schuin aflopende vlak was nog wel te zien. Het dient om het regenwater op te vangen, wat gebruikt wordt in perioden van regen schaarste. De vergaarbakken hebben een inhoud van miljoenen liters.

Gibraltar is de enige plaats in Europa waar apen in het wild voorkomen. De beesten dreigen uit te sterven en de Engelsen doen er alles aan om dat te voorkomen.

De algemene gedachte is dat als de apen dood zijn, is de Britse macht in het Middellandse Zee gebied afgelopen. Bijgeloof.

Tegen 15.00 uur passeren we de zuidelijkste punt van Europa. De Afrikaanse kust is heel goed zichtbaar. Nadat we Gibraltar gepasseerd zijn en het steven naar het noorden wenden, begint de lange oceaandeining. Velen kunnen het niet verdragen en offeren over de reling aan Neptunus.

Zaterdag 3 dec

We varen dicht onder de Spaanse en Portugese kust. Zo nu en dan laat de Johan ons iets zien. Hoge bergkusten met woeste branding tegen de rotsen.

Enkele rotseilandjes liggen als machtige keistenen voor de kust in zee. De meeste hebben een vuurtoren. De schuit dobbert lekker, toch een kalme zee.

Zondag 4 dec

Midden in de Golf van Biskaje die berucht is door de vele schepen die daarin zijn vergaan. De Johan duikt rustig op en neer, rijdt de ene golf op en de andere af. De meeste zeezieken verschijnen weer aan tafel. Vandaag hebben negen jongens van II-RVA belijdenis gedaan. Vanavond Heilig Avondmaal gevierd. God is overal. Het was een goede dag.

Maandag 5 dec

Vanmorgen het grote nieuws dat we één dag eerder thuis zijn. Morgenochtend hoopt de Johan voor IJmuiden te zijn. Telegrammen zijn doorgegeven. Vandaag Sint Niek. De oude baas had niet op zoveel zoete jongens gerekend, toch werd er vanavond een mop cacao geschonken en kreeg ieder een plak speculaas.

De laatste was gedaan. Vanavond om 21.30 uur afscheid van elkaar genomen, vele handen gezwengeld. De zeezieken ruiken Holland en knappen snel op.

[Hier eindigt het reisverslag abrupt, niets voor Klaas. Onder zijn laatste woorden staat in een ander handschrift:

– De groeten van Piet. Hij is lekker dronken (? slecht te lezen). Heeft zich pas afgespoeld. –

Iemand heeft de Routekaart blijkbaar voor de grap afgepakt, vervolgens is deze zoals onder de afstandstabellen op de kaart staat geschreven: – terugontvangen 2 maart 1990, afz. onbekend –

Was de kaart kwijtgeraakt? Een kleine toelichting van de afzender had wel op z’n plaats geweest. Toch fijn dat de kaart uiteindelijk is teruggestuurd.]

Thús

Einde blog Taboe in het theemeubel, er volgt nog een nawoord

Klaas

Schrijf je door? Ik wel Nan, wil je mijn adres aanvullen met a/b van Johan van Oldenbarnevelt?

Voor de laatste keer pakken, ik geloof dat we nu klaar zijn voor de boot

Alles is hier goed Nan, alleen vol spanning, het komt nu heerlijk dichtbij.

Over een week, zondag a.s. vaar ik naar jou. Gister een dode dag. Heb niets uitgevoerd, of toch. Heb K’s fotoalbum afgemaakt. Niet naar m’n zin maar hij vindt het mooi. Gisteravond weer een lekker biertje gedronken in de stad en een aardige film gezien.

Vandaag een bijzondere dag, de Nederlandse uniformen werden uitgedeeld. Het past me wel zo’n beetje, het kan me niet zoveel schelen schat, ik gooi het gauw uit als ik thuiskom en schiet direct in mijn eigen pakje. Ontzettend, wat is dat spul warm en zwaar, daarbij vergeleken hebben we drie jaar naakt gelopen. Ik heb nu twee pakken, als ik geen controle krijg houd ik de beste.

Daarna voor de laatste keer pakken, nog een vaccinatie, ik geloof dat we nu klaar zijn voor de boot.

Geldhandeltje, de staatskas wordt er niet leger van, wij alleen een beetje beter

Nu even biechten. Vanochtend na de koffie met een collega naar die burgerkennissen geweest. We kregen geld van hem mee om over te maken naar Nederland. Ik kreeg, schrik niet Nan, fl 2000,- mee waar ik fl 500,- van mag houden. Het mag natuurlijk niet, maar ik loop er geen risico mee. Zie blog 108 onder kopje Geldhandel? en blog 106 onder kopje Fotogeld, geld delegeren, geldhandel? Geleerd om zuinig te leven

Ik moet het hier bij onze betaalmeester storten en na de demobilisatie naar Amsterdam brengen. Jank, zeg me eerlijk wat je ervan denkt.

Ik heb er geen probleem mee. Ik ben drie jaar lang bedonderd, nu er opslag komt, ga ik naar huis.

De staatskas wordt er niet leger van, wij alleen een beetje beter.

De burgers vrezen voor hun spaarpot waar ze jaren voor gewerkt hebben. Als ze het overmaken steekt Indonesië er de grootste helft van in de zak omdat de koers zo laag is.

Ik ben van plan fl 1500,- op mijn naam te deponeren en vraag M.G. of hij de rest wil doen. Zie blog 108 over M.G. (Lees over M.G. in blog 9 en blog 10 en in het verhaal Reünie)

Ik had weer fl 30,- van H. geleend en vandaag meteen terugbetaald. De laatste man bij wie ik in de schuld wil staan is H’tje. Hij was woest, hij had erop gerekend dat hij straks bij ons aan huis kon komen om even fl 50,- op te halen, is er niet bij broer!

Hij verweet mij dat ik het rijk bestal, terwijl hij zelf drie jaar lang geschraapt heeft en niets uit wilde geven en links en rechts geld uitgeleende dat hij straks in Nederlands geld terug wil hebben. Soedah.

M.G. deponeert fl 300 voor mij, hij wil de fl 50,- van mij er niet voor hebben. Ik heb fl 30,- gegeven. Hij zit in hetzelfde schuitje als ik. Ik heb zijn overtollige geld voor hem gedeponeerd.

De betaalmeester keek verbaasd op toen ik fl 1500,- voor hem neertelde. Het werd geaccepteerd en als ze het niet vertrouwen kijken ze mijn betaallijst maar na.

Ik wil graag enkele dingen kopen en de laatste dagen niet op zwart zaad zitten.

Ik kreeg geld van M.G. mee om cadeautjes voor zijn vader en schoonvader te kopen, hij heeft geen tijd. Misschien haalt hij op het nippertje de J. v. Olbv om met ons mee te varen.

Dat was een heel verhaal hè Nanneke. Ik vertel je nog wel van wie het geld is.

Wat een zakelijke brief. Dag liefste skotten.

Jou in alles weer terug, zo in alles echt

Jouw heerlijke vier velletjes lange brief lag vanochtend klaar toen ik uit de stad terugkwam. (Zie blog 108)

Ik heb jouw liefde heel diep gevoeld, wát in leave skot, wát een vrouw, wát een leaf memke. Zo in alles echt, je weer terug mogen hebben in al je heerlijke diepe liefde, in al je afhankelijkheid en ‘het niet kunnen’, in al je sterke kracht, in alles Jank. Voel mijn diepe geluk in een lange omhelzing, voel wat jij voor mij bent.

Het wil niet best snoes, je weet het maar het is zo moeilijk te begrijpen, zo moeilijk te geloven, zo lang geleden, zo ver weg, nog even en we zien en weten we het weer van elkaar. Myn Janke!!!

Je had weer een beetje zelfvertrouwen, je was gelukkig, maar schat in vredesnaam, niet alles zo uitkienen dat het precies past, ik hou van je verrassingen. Vermakelijk dat je zo onbezorgd in bed kroop lieveling.

Aardig dat Ds. je opzoekt, hoe heet die man? We zien wel, als we in Ternaard blijven doen we mee, maar eerder niet hoor.

Ook ik ben vaak bang, bang voor alles en dan zie ik jou als mijn sterke vrouw die het met mij aandurft

Je wilde graag rustig met mij praten en kreeg bezoek, toch vind ik het fijn schat dat ze allemaal zo voor je zorgen. Toen ze weg waren lukte het schrijven niet zo goed meer. Je kunt geen woorden vinden. Ik lees alles in wat je schrijft, ik wit wat it foar dy betekent.

Wat kan het verlangen machtig sterk zijn hè Jank, bij mij wordt het steeds heviger. Het komt voort uit onze sterke liefde en de lange ontbering.

De angst vloog je aan, gelukkig bedaarde je later weer en was je gelukkig. Ook ik ben vaak bang. Bang voor alles, voor het leven en dan zie ik jou als mijn sterke vrouw, die het met mij aandurft, mij altijd zal helpen.

Ik heb je hulp zo nodig schat, je zult op me moeten foeteren, ik ben vaak zo lummelig, je merkt dat wel aan mijn brieven, nog steeds die onzekerheid. Als ik straks de kluts kwijt ben, help me dan.

Ik heb wel eens een pestbui en schrijf dan een rotbrief die ik verbrand

Je weet dat mijn stemmingen niet zo snel heen en weer schieten als bij jou.

Ik heb wel eens een pestbui en schrijf dan een rotbrief die ik verbrand en ik schrijf je dan de volgende dag. Mijn meiske mag geen rotbrieven krijgen.

Ik maak me kwaad om dingen van hier waar ik later niks meer mee te maken heb.

Jouw moeilijkheden zijn en blijven van ons, en daarom moet ik alles van ons weten. Ik schrijf het niet goed maar je begrijpt het wel.

Nee Janke, ik leg mij er niet bij neer, jij krijgt toch commentaar van mij. Je bent toch een echte moeder en je kunt alles. Laat je maar even heerlijk gaan, duik even in mijn armen. Ja, zo durf ik het leven met jou aan, met je eeuwige bang zijn, je eeuwige strijd. Ik wil je niet anders Janke!!!

De grote moeilijkheid weet je en die kunnen we niet eerder oplossen tot wij weer samen zijn. De kleine dingen van elkaar die ons straks hinderen vertellen wij elkaar en ons grote probleem kunnen we alleen met god oplossen.

Toch even commentaar op je schrijven, je hebt niets voor mij gekocht schreef je, alles was voor ons huisje, voor onze kinderen, en Janke zelf. En dat alles is van mij, voor mij Jankefanke!!

Tante Ma heeft hoge plannen hoor. Brr ik voel niets voor studeren, ik ben zo staf als een ezel. Ik ben niet geschikt als leraar aan een ambachtsschool, al helemaal niet in het schildersvak.

Straks maak jij al die drukte om mij en is het een feest om te doen!!

Naar zee, ik was niet erg gezellig voor de anderen, ik kwam heerlijk even tot rust

Gisteravond mijn dagdienst aan een korporaal overgedragen.

We zijn met een heel stel naar zee geweest in de buurt van Priok. Drie heren hadden hun Marva’s (Marine Vrouwenafdeling) bij zich, de dames voelden zich niet thuis tussen al die kerels.

Ik heb me best geamuseerd. Met een man of vier in ons nakie zwemmen in de maneschijn, ver genoeg van het andere gezelschap hoor. Het was heerlijk schat, spiegelglad water dat fosforesceerde, het lichtte op en vonkte als ik met mijn hand op het water sloeg. Huiver je alweer Nanki?

Het zou ideaal voor jou zijn, je loopt heel ver de zee in en het water reikt nog maar tot je knieën, geen bulderende woeste branding, maar stil en oneindig weid. Wilde je dolgraag mee laten genieten. Heb een paar keer een korte strandwandeling gemaakt. Het was heerlijk maar wat miste ik dy!! Ik was niet erg gezellig voor de anderen, ik kwam heerlijk even tot rust.

Meestal ergert het me wanneer er dames mee zijn Ze waren op stap met één getrouwde en twee verloofde militairen. De meisjes weten dat en als ze zo gezellig uitgaan vind ik prachtig, maar van het stiekeme gefrunnik word ik misselijk.
Laten we eerlijk blijven en vriendschappelijk met elkaar omgaan. Stop, wat kan het mij schelen.

Straks lees jij mijn naam op de passagierslijst! Ik wil niets liever dan dat jij straks alleen thuis bent met onze schatten!!!

Lieveling, over het slot van je brief. Ik heb het verkeerd geschreven of jij hebt het niet goed begrepen. Ik zou niets liever willen dan dat jij straks alleen thuis bent met onze schatten!!! Ik moet je alleen hebben Nank. Kan het niet anders, dan is het ook goed. We slaan ons er dan nog wel even door.

Ik vind het vervelend dat ik het onduidelijk schreef, nu weten ze niet wat ze aan jou hebben. Ik was niet helder waardoor jij het precies andersom begreep.

Nan, ik moet nu ophouden, we hebben een afscheidsfeestje van het hele Regiment 6-RVA. Ik heb er geen puf in, maar ik kan moeilijk wegblijven.

Tot morgen, een diepe blik en een alleszeggende zoen van je man, die gelukkig is, maar zo naar zijn eigen schatten verlangt.

Straks lees jij mijn naam op de passagierslijst!

Ik ben de sigaar, ik zit op wacht

Ik ben de sigaar, ik zit op wacht, maar ben toch in de gelegenheid om met jou te praten. 2-RVA zou de wacht overnemen maar het is een dag uitgesteld. We hebben de 24-uurs wacht verdeeld, H. en K. en ik ieder acht uur. Soedah.

Ik zit in het wachtlokaal van het hoofdgebouw van het uitgestrekte kazernecomplex. Heb ellenlange wachtinstructies gekregen, waar ik een punthoofd van kreeg. Het zal wel weer loslopen Jank.

Het wordt hier weer wat rustiger, het meeste verkeer is nu door. Ik zit onder de cantine waar nu een bandje speelt. Een dikke Indische dame zingt ‘Ik voel me niet lekker, mijn hart gaat tekeer als een wekker, ik hou zoveeeeeel van jou.’ Heb even een flesje limo gedronken.

Het wordt een gezellige boel boven, er is zeker nogal wat bier gedronken. Ik hoop dat er geen knokpartijtjes komen.

De pret boven is afgelopen zonder brokken, alle dronken mannen liggen in bed. Nu de laatste stromen nog uit de diverse bioscopen. Over een half uur moet iedereen binnen zijn, dan is het 24.00 uur.

Ging even naar mijn kamer om jouw laatste brief te halen. B. was net binnen, hij vertelde dat er nog een heel stel bezopen kerels in de stad ligt. Dat kan nog leuk worden.

Over een uurtje ben ik van de wacht af en kruip ik lekker onder de klamboe.

Zo alweer een stel vrolijke gasten, ik laat ze tippelen, geen soesah voor die paar laatste dagen.

De stad in, laatste inkopen??

Vanochtend naar de burgerkennissen, mevrouw heeft mijn strepen op de Hollandse jasjes genaaid. We hadden een bloemetje mee en werden beloond met een zoen op de wang, echt hartelijk. Dat kan ik waarderen. We dronken koffie en ik keek weer naar de kleine meid. Fijn is het zo in huiselijke kring, hoe heerlijk moet het dan bij jou zijn!!!

De hele ochtend in de stad rondgesjouwd, getramd, gelift, mijn laatste inkopen gedaan??

Inkopen gedaan voor M.G. tabakspot, asbak en sigarettendoos van tin en een krokodillenleren portefeuille.

Ik heb een pop gekocht, een clown en materiaal voor een konijntje. M.G. probeert nog voor mijn vertrek materiaal voor een paard te krijgen.

Het zijn kleinigheden, ze zijn er vast blij mee. Wij kijken later samen wat ze van ons beiden krijgen.

De strepen weer van mijn jasjes gehaald, ze zaten te laag en mevrouw wist dit zeker niet, natuurlijk zei ik het niet. Brr wat een karweitje, maar ze zitten er keurig op, nou, nou.

Steeds dat woordje misschien, maandagochtend tussen 8.00 en 10.00 uur worden we ingescheept

Een onderbreking. Hoorde bij de Officieren dat wij definitief maandagochtend tussen 8.00 en 10.00 uur ingescheept worden en ’s middags ongeveer om vijf uur vertrekken. Hoera!!

Steeds dat woordje misschien, bij alles Nan, om radeloos van te worden. Steeds volgt er op alles misschien, we gaan nu zeker op de boot.

Ons vertrek is 24 uur uitgesteld, tot de laatste dag die onzekerheid, laatste stuivers op

Drie heerlijke brieven van jou, je hebt me heerlijk geholpen, ik had het nodig. Hoe kan het hè famke, jij kunt niet begrijpen dat ze mij gelukkig maken, het is zo.

We kregen vanochtend weer een domper, ons vertrek is 24 uur uitgesteld en het kan nog langer duren. De ‘Johan’ die toch naar Soerabaja gevaren is, heeft bij het verlaten van de haven schade aan de schroef opgelopen. Dat moet eerst weer in orde gemaakt worden. De schuit zal wel moeten ‘dokken’. Gelukkig dat zij de averij daar opliep, want Batavia heeft geen grote dokken.

We hadden allemaal de pest in. De meesten ook omdat ze hun laatste stuiver opgemaakt hebben. Ik omdat ik brand van verlangen. Ik had er zo vast op gerekend dat het even duurde voordat deze pil weer verwerkt was.

Daarom snoes had ik jouw liefdevolle brieven nodig, nu is het weer goed. Verdorie, tot de laatste dag die onzekerheid, ik wil het geloven, we gaan toch naar huis lieveling. Die 24 uur of die laatste paar dagen kunnen er ook nog wel bij. We houden de kop ervoor hè Nan?

Gister niet geschreven, je brieven waren uit en ik wist niks meer.

Officieel afscheid van onze gesneuvelden op het ereveld Menteng Poeloe, waarvoor, waarom, waarom zij

Gistermorgen afscheid van onze doden genomen, officieel afscheid van onze gesneuvelden. Dat valt ook nog binnen de dienst Nan, een eredienst, het laatste wat wij voor hen kunnen doen.

Het stemt tot nadenken, waarvoor, waarom, waarom zij.

Wat zitten wij vaak te kankeren, wat zitten wij vaak in de put. Dan voel je weer heel goed hoe rijk wij zijn. God heeft ons gespaard!!

De plechtigheid was kort maar mooi. Toch ging het aan mij voorbij. Ik zag wel al die honderden witte kruisen, al die namen, maar het drong niet goed tot me door wat het eigenlijk zeggen wil. Voor mij, voor allen, voor hen die thuis zijn en niets meer hebben om naar uit te zien.

Nu kan ik er beter in komen. Begrijpen kan ik het niet. Alleen maar dankbaar zijn dat ik naar huis mag.

De jongens zijn en blijven allemaal dood

I, II en III 6-RVA en de Regiment Staf werden om het vak van de 2^e Infanterie brigade opgesteld. Het totale aantal doden hierbij is 98 man.

Eerst sprak de Aalmoezenier, hij zong en droeg een of andere mis op. Daarna sprak Ds. Jense een grafrede – Als het avond geworden is zal het licht zijn. –

Och Jank, het is allemaal waar, maar de jongens zijn en blijven allemaal dood. Zie ook blog 91 onder kopje Militaire begrafenis

De Overste sprak als laatste, zoals altijd moeilijk, maar van hart tot hart.

Daarna de kranslegging op de 15 graven [van 6-RVA (Regiment Veld Artillerie)?] en een grote krans op de gedenknaald voor alle EM-ers.

Ik heb er foto’s van genomen. Het kerkhof ligt een eind buiten de stad in een mooie omgeving.

We waren vroeg terug en ieder ging zijn weg weer. De stad in, vermaak zoeken, bios en zuipen.

Ik ben ook de stad in gegaan en heb nog een aardig beeldje voor mijn vader op de kop getikt. Nu is het ook Soedah. Ik heb nog fl 5,50 en rokerij voor een paar dagen, net genoeg.

Ik had in Bandoeng een zilveren lepeltje en een schuivertje voor Uk gekocht en wilde ook een setje voor Pim kopen maar kon het toen niet meer betalen. Het lukte hier nergens om te kopen. Heb het bestekje voor het beeldje geruild.  Het gaf even een raar gevoel, net of mijn vader vóór onze kinderen gaat. Toch ben ik blij dat ik het wel heb gedaan, wel een setje voor Uk en niet voor Pim kan niet en niets voor mijn vader kan ook niet.

Ik kom weer een beetje tot mijzelf

Zit in de AMVJ cantine koffie te drinken en te schrijven, eigenlijk geen plaats om te schrijven, maar daar trek ik mij niets van aan. Onverbeterlijk hè snoes.

Ik voelde me lamlendig, heb gemandied, een paar velletjes postpapier meegenomen en ben naar hier gelift.

Ik weet niet wat ik moet schrijven, het hindert ook niet.

Bij ons is het een armoedige boel, koffie wordt er ’s morgens niet gemaakt en het eten is ook vaak niet te vreten, ach ús Klaasje.

Enfin, ik heb nog een paar centen en ze zien me voorlopig niet terug. Ik blijf hier eten en vanmiddag even naar M.G.

Heb je een stel rare briefjes geschreven geloof ik, of viel het mee? Ik kom weer een beetje tot mijzelf. De eerste weken avond aan avond met een stel collega’s de stad in. Het was wel aardig maar dit bevalt me toch beter. Misschien ben ik straks ook nog zo ongedurig, dat ik het nergens kan vinden. De rust en jouw warme liefde thuis zal me goed doen Nanny.

Thuis, ik zal je vaak even moeten knijpen om te voelen of het wel echt is en ik niet droom.

Geen nieuws over de boot. Even rekenen, als alles meezit, geen pech onderweg, dan loopt de oude kast misschien twee dagen in en ben ik 6 of 7 december thuis. Hoe vaak hebben we al gerekend. Tot nog toe viel het altijd tegen. Ik heb nog maar een koffie besteld. Straks drink ik koffie bij jou, je mag dan niks doen hoor, we schillen samen de aardappelen.

Zijn Pim en Uk thuis en spelen ze lief? Koes ze even.

Het valt niet mee om rustig af te wachten

Daar ben ik weer, het is al avond en laat. Nog even jou zoenen. Het schrijven wilde vanmorgen plotseling niet meer. Heb nog even naar de muziek geluisterd en ben toen de stad in gegaan, rondgeslenterd. Later terug naar hier en een paar sneetjes brood gegeten. Met K. geschaakt, de tijd vergeten en toen ik naar het hospitaal wilde, naar M.G. was het al te laat. Wat een sufkop. Het komt nergens anders van dan van het stomme afwachten. Vanavond met een man of vier de stad weer in, wel een aardige film en een glas bier na afloop.

Vanmorgen voelde ik me goed maar nu, het valt niet mee om rustug af te wachten lieveling. Toch alweer een dag voorbij.

De Onder Officieren van de C-batterij liggen hier nu ook, een vrolijke boel

Vanmiddag wil ik rustig en dicht bij jou zijn. Er is hier vanochtend alweer behoorlijk geborreld, nu gaat het stel de stad weer in.

De Onder Officieren van de C-batterij liggen hier nu ook, een vrolijke boel, een beetje te vrolijk.

Ik kan niet meedoen, wil het ook niet, ik heb er geen behoefte aan om me geregeld het lazarus te zuipen en de boel in de stad op stelten te zetten. Ik ben geen kniesoor zoals H. maar och schat, ik heb er geen puf in, ik heb jou lieveling!!!

Een stel burgers tegen de vlakte en een paar Officieren een opdonder, schuiven tot er herrie komt vóór de M.P. komt er tussenuit knijpen

B. is nog binnen, heeft koppijn van gister. De heren hebben ergens in een dure danstent machtig lol gehad. Veel gedronken en maar ‘schuiven’. Dat is drinken en een ander laten betalen, liefst een Officier een poot uittrekken, een prachtsport.

Als je de verhalen hoort lach je je naar. Het gaat zo. Als er een stel Officieren aan de bar staat, al aardig wat bier of borreltjes op heeft, dan zijn ze het haasje. Onze knapen komen ertussen zitten en wachten op de volgende bestelling van de heren. Een knipoog tegen de dame achter de bar en ze drinken een borreltje mee. Of, als dat niet lukt en een Officier zijn drankje wil pakken – sorry luit, die is van mij -. Het gaat net zolang goed tot er herrie van komt en het op een knokpartijtje uitloopt, zoals gister.

Een stel burgers tegen de vlakte, de ergste was ‘alleen maar’ bewusteloos, een paar Officieren een fikse opdonder en er zelf net op tijd vóór de M.P. komt er tussenuit knijpen. Vanmorgen hebben ze geborreld van de gestunte jenever, lang leve de lol.

Afscheid van de burgerkennissen

We hebben van de burgerkennissen afscheid genomen. We hadden een overschotje uit onze keuken, een half Edammertje, meegenomen. Rare kerels hè?

’s Avonds naar de film. Lekker uitgeslapen, wachten op de post. Dat was het weer.

Blijf er tegenop zien, ik ben ook zo, het kan ons niet tegenvallen!!

Jij had een fijne zondag en had genoten van het Heilig Avondmaal en ook van de mooie kerk en orgel. Het mag niet aan het uiterlijk liggen en toch maakt het veel verschil. Ik begrijp het best, zoals een maaltijd van een mooi gedekte tafel lekkerder smaakt dan van een kale, ongezellige. Gelukkig voelen en waarderen wij dat beiden zo.

Ondanks het grote verlangen zie je toch ook tegen mijn thuiskomst op. Dat komt door het alles van elkaar weten en toch nog een beetje onzeker zijn, hoe zal het zijn, zijn we beiden veranderd én, we zijn nog niet bij elkaar.

We maken honderden voorstellingen hoe het zal zijn, we weten dat het onbeschrijflijk heerlijk zal zijn, maar toch anders dan wij nu denken. Eerst elkaar werkelijk zien en omarmen, we kunnen het haast nog niet geloven.

Het is goed zo Nanneke.

Blijf er tegenop zien, ik ben ook zo, het kan ons niet tegenvallen!!

Ik moet eerst thuis zijn, nu kan ik niet beslissen, wat zal ik blij zijn wanneer die onzekerheid weg is

Straks hak ik de kachelhoutjes. Fijn dat Tjibbe een zak hout meenam. Ik begrijp dat je niet steeds Nauta om hulp wil vragen. Hij rekent op mij en als ik geen ander werk krijg zit er voor mij ook niets anders op. Wat zal ik blij zijn wanneer die onzekerheid weg is. Daar zie ik het meest tegenop. Wist ik het maar, kon ik jou maar zekerheid geven. Ik moet eerst thuis zijn, nu kan ik niet beslissen. Nan vergeef me en help me.

Je weet het allemaal Jank. Ik zie op tegen het risico en de rompslomp van een eigen zaak, ik wil niet mijn hele leven lang knecht zijn, ik weet niet wat ik anders wil en ik voel mij vaak bang en klein. Ik heb geen vast doel. Jij moet mij helpen, ik weet het niet en kan het ook niet alleen. Ik kan er niet meer over schrijven, ik heb me suf gedacht en ik vind geen oplossing.

Ik vraag mij wel eens af of wij in een dorpsgemeenschap passen?

Je had een ijdele bui, ik vind het niet erg pop dat je je lippen een beetje geverfd had. Ik vraag mij wel af of wij in een dorpsgemeenschap passen? Ik heb er een gruwelijke hekel aan om altijd aan anderen te moeten denken, wat zouden ze ervan zeggen? Nooit is het goed, je wordt altijd met scheve ogen aangekeken.

Ik wil mijn eigen weg gaan, jou dolgraag geven wat jij graag wilt. Ik vind het heerlijk wanneer jij je opdoft, dat je anders bent dan de doorsnee dorpsvrouw, degelijk, oppervlakkig, precies alles uitkienen, sa’n bêst wief, maar nooit eens een verrassing. Wat zit ik te dazen?

Ga je gang poppie en ik help je straks nog een handje zodat de hele buurt staat te kijken. No, die dogge mar!!

Ik heb mijn schat graag mooi, in lompen heb ik je ook zielslief!!!

Jij krijgt een nieuwe mantel van mij!! Als je hem nu niet koopt doen we het straks samen.

Batavia is een rotstad, maar misschien kijk ik ook te veel naar al het slechte.

Wat een rustig leven hebben de mensen op het Fryske platteland, ze weten zeker niet wat er te koop is, gelukkig maar.

Ik ga mij nu klaarmaken om naar de kerk te gaan.

Van de hak op de tak, kan mijn hoofd nergens bij houden, lees het zo Nanneke

Ik had niets aan de preek hoewel Ds. goed preekte. Ik weet niet eens meer waar het over ging. Heb jij net zo genoten als de vorige zondag?

Na de kerk meteen weer terug, een biertje in de cantine gedronken en daar ben ik weer. Ik weet niks meer te schrijven, van de hak op de tak, kan mijn hoofd nergens bij houden. Lees het zo Nanneke, anders denk je misschien dat er iets met mij is.

Alles is goed maar ik moet naar huis.

De wedstrijd Nederland-België wordt gespeeld. Een van de jongens heeft een radio geleend en nu luisteren ze met een heel stel. Ik ga even kijken. Wel gezellig en een prachtige afwisseling van iedere avond de stad in.

Wat zal ik mij weer heerlijk bij jou voelen. Dan mag je alleen maar zo nu en dan een kopje thee inschenken, en dat nog niet eens, want dan doe ik het. Niet vaak hoor want ik wil na deze lange tijd van djongos, baboe, saja wou thee, genieten dat mijn vrouw dat voor mij doet. Ik heb zin om je te verwennen zo nu en dan.

Je schrijft dat je met de kinderen naar huis gaat als je naar je moeder gaat, ons huis is nog niet thuis zolang ik er nog niet ben hè?

Handig dat je klompjes meeneemt, dan blijft het schoon, jij denkt ook overal aan.

Sigarettenas en peukjes, hier slinger ik het overal rond

Ik moet er ook een paar hebben, met leertjes, Wâldklompen. Zit me maar achter de broek wanneer ik alles met m’n schoenen aftrap zoals hier.

Ik moet even wennen, ook met mijn sigarettenas en peukjes, hier slinger ik het overal rond.

Ik weet verhipte goed dat je niet op alle slakken zout legt maar hou mij eerst even in de gaten hoor. Net als met onze schatten, ze mogen van jou best rommel maken maar het mag geen rotzooi worden.

Ik weet hoe graag je even echt rust wilt hebben

Onze kinderen krijgen een fijne opvoeding van jou, dat merk ik aan alles!!! Fijn dat Wim en Uk spaarcenten krijgen. Jank ik weet dat onze schatten je niet te veel zijn, dat mag je mij niet meer schrijven. Ik weet hoe graag je even echt rust wilt hebben en dat krijg je zo in deze omstandigheden niet.

Zolang Wim nog wakker is en honderduit vraagt krijg jij geen rust. Dat is niet slap, al zou je hem het stilzwijgen opleggen, dan nog zou je niet het gevoel hebben ‘ervan af’ te zijn.

Als wij niet in de bedstee passen kunnen we misschien met z’n allen in het slaapkamertje en is de woonkamer in de avond voor ons. Voor de kinderen is het ook niet goed als ze naar bed gaan en nog geen rust krijgen. Het gaat niet om domweg te zeggen stilzijn en slapen.

Het is een normaal verschijnsel in ieder gezin dat klein behuisd is. Het is geen toegeven aan onze kinderen maar zoeken naar de beste oplossing. We vinden er vast wat op. Wij moeten ook gewoon bij elkaar kunnen zijn zonder steeds aan ús lytse skotten to tinken. Het zal ons een gevoel van rust en samenzijn geven.

Ik ben blij dat je zelf ook tot de ontdekking kwam dat je niet alles af kunt hebben voor wanneer ik thuiskom. Niet meer jachten maar rustig doorgaan.

Natuurlijk Nan, we kunnen er niet zomaar tussenuit gaan, het zal ook niet zo vaak gebeuren. Ik wil onze kinderen ook niet even iemand aansmeren. Voor die enkele keren zullen wij onze kinderen goed verzorgd achterlaten. Anders zouden wij beiden niet gerust zijn. Meestal gaan ze met ons mee.

We zullen het niet altijd even gemakkelijk hebben en verschil van mening hebben waar we de kop ervoor houden, maar we vinden samen de oplossing weer.

Ik zou niet graag willen dat wanneer ik ongelijk heb jij bijdraait en toegeeft. Ik heb liever dat je me aanvliegt. Zit ik weer te dazen.

Velen van hen zijn een voorbeeld voor gelovige jongens, was jij niet in mijn leven geweest

Ja schat, er zijn genoeg niet-gelovige jongens die geen geslachtsziekte krijgen en niet met baboes omgaan.

Velen van hen zijn een voorbeeld voor gelovige jongens. Wie hen bewaart? Ja dat is moeilijk, niemand kan zichzelf bewaren.

Gods algemene genade bewaart hen, als dat er niet zou zijn kan geen enkele ongelovige een goed leven leiden.

Ze leven goed en doen hun best en satan maakt geen slapende honden wakker en zit vooral gelovigen achter de broek die van god zijn en daar is zijn bijzondere genade heel hard voor nodig.  

Menselijk geredeneerd staat de een sterker in zijn schoenen dan de ander en heeft ieder het aan eigen kracht te danken dat hij staande is gebleven.

Maar dan heb ik minstens de kalme kracht die daarvoor nodig is van jou gekregen, lieve liefdevolle vrouw van mij.

Was jij niet in mijn leven geweest dan was het ook met mij gebeurd. Ik ken mijzelf veel te goed Jank. Geen commentaar Jank, we praten daar nog wel eens over.

Zoals het nu staat gaan we donderdag 10 november aan boord, neem een beetje van mijn geluk over

Vandaag een goede dag. Zit alleen op mijn kamer op mijn tampatje, het schaakbord als schrijfblad. Er draait een film in de cantine maar het is mij te vol en te benauwd.

Vandaag lekker zitten rommelen, mijn koffer nog eens doorgekeken, weer wat weggegooid en opnieuw ingepakt.

Zoals het nu staat gaan we donderdag 10 november aan boord. Eerst had ik het smoor in maar ik was er snel overheen, want het gaat toch door meisje.

Neem een beetje van mijn geluk over Nan en wacht niet tot je me ziet. Kijk mij even aan, ik bin sa bliid, ik kom toch gauw thús, nim dat fan my oan, wêse ek sa gelokkig as ik.

Hoe ik dat kan, door jou Nan, je weet niet hoe dicht je bij mij bent.

Vier pakjes sigaretten en we konden fl 10,00 voorschot opnemen

Ieder kreeg vandaag vier pakjes sigaretten en we konden fl 10,00 voorschot opnemen en ik heb dat gedaan. Kan ik nog eens in de stad eten als het hier niet te vreten is.

We zijn nu afhankelijk van de keuken van de Infanterie, dan weten we het wel, het hemd is nader dan de rok.

Enfin, vanavond toch een behoorlijke portie rijst naar binnen gewerkt en voor straks heb ik nog een blik pap. Veel te zoet maar het zal me goed doen.

Reken maar dat ik goed op mijzelf pas hoor. Ik hoop aan boord wat reserve op te doen. Denk niet dat ik hier half verhonger hoor. Ik zou niet graag zoveel vet op mijn ribben hebben als sommige collega’s, ze lijken veel ouder en zitten altijd te puffen en te blazen.

Vrijdag 11 november inschepen!

Leavelingen!!! hoera, eindelijk goede berichten!!! Vanmorgen inschepingsraad. Morgenochtend bed en klamboe inleveren, om 12.00 uur iedereen aantreden met handbagage en naar Priok. Op de boot en zaterdagochtend Varen!

Naar huis, naar mijn lievelingen!!!

Nu eerst een stevige koes en een brandend verlangende zoen van dyn gelokkige Kai, Nanny, kijk mij even aan?

Een paar akelige dagen gehad maar nu is het goed!!!

Het afwachten en de onzekerheid is verdwenen. Geen post meer gehad, dat was wat meiske.

Gister nog even naar M.G. geweest, hij gaat een boot later, jammer.

Ik weet niet wat ik schrijven moet, ik ga naar huis meiske!!!

Van alles het laatste eindelijk na drie lange jaren, duizenden gedachten

Vrijdagochtend 11 november, eerst een ochtendzoen. Slecht geslapen, duizenden gdachten Nan, de laatste nacht, de laatste steken van muskieten. Vreemd schat dat het allemaal zo onwerkelijk was en dat is het nog.

Gisteravond voor de laatste keer samen de stad in, eten, biertjes drinken en daarna een prachtige film gezien, Judy en het hertenjong.

Van alles het laatste, eindelijk na drie lange jaren.

Dit is voorlopig de laatste brief

Het maakt me stil en diep blij. Dit is voorlopig de laatste brief Nan. Zul je rustig kunnen afwachten meiske? Nee dat kunnen we beiden niet. Het hindert ook niet. We weten het nu zeker en we bidden dat god met ons vaart.

Jank wat verlang ik naar je, wat ben ik gelukkig!!!

Nu mijn spullen in orde brengen. Daag leave skotten, D.V. tot gauw.

Pim en Zuske, heit gjit no oan board, in dikke tút fan heit.

Myn Alles, wat mat ik dei mear fertelle? Haw dy sa leaf, ik kom gauw by dei. Goede moed fan dyn man.

11 nov, aan boord!!!

Aan boord!!!! Liefste schatten!!! Eindelijk vrouwke!!! Eerst een innige koes en een liefdevolle vurige zoen, een dikke koes foar ús bern.

Nan het valt niet mee om je een verhaal te vertellen, het is allemaal zo vreemd.

Eindelijk werd het 14.00 uur. Het laatste appèl in Indië, de neuzen werden nog eens extra geteld. Allen aanwezig.

Lege keukenblikken achter de wagens

Toen op de wagens, 80 stuks voor het hele Regiment. Een daverend lawaai van lege keukenblikken die achter de wagens aansleepten. Het werd verboden omdat het een gevaar was voor het andere verkeer. Zingen van je welste, maar hoe dichter bij Priok, hoe stiller het werd. In de stad nog veel gezwaai naar iedereen, buiten de weide vlakte nog een laatste blik op de groene kampongs, een laatste groet aan de wazige bergen. Je wordt vanzelf stil. Niet dat het afscheid moeilijk is, integendeel, ik was diep blij. Op dit laatste ritje flitsen de drie jaren even voorbij, daar zal het wel van komen.

Daar lag die oude rotschuit dan, bedden driehoog

Daar lag die oude rotschuit dan, wat een bakbeest. Het inschepen ging vrij vlot. We liggen met dertig man als haringen in een ton in een grote hut, bedden driehoog. Een pracht oplossing voor grote gezinnen in kleine huisjes Nanneke?

We zweten allemaal als paarden van het slepen met de barang (bagage). Heb gauw op een bovenste bed beslag gelegd. De badkamer gezocht en gauw gevonden, met zout water lekker afgespoeld. Daarna mijn spullen zo geregeld dat ik zo weinig mogelijk de kist hoef te gebruiken.

Daarna wat rondgekeken, maar nog weinig wegwijs geworden. Je kunt als je nog nooit op zo’n schuit gezeten hebt, geen voorstelling maken van hoe zo’n bootje in elkaar steekt.

We hebben net als op de Tegelberg een prachtige eetzaal, zoals je aan de vaste wal zelden ziet. Keurig gedekte tafels, prima bediening en het eten was af. Hollandse kost. Nou schattebout, maak je er maar klaar voor. Na het eten een luchtje geschept op een van de grote dekken.

Goeie genade wat een weelde aan luxe en comfort

De schuit ligt nog aan de kade. Ik zit nu in een salon, aardige zitjes en verder schitterend afgewerkt met antiek leren behang, dat je in Nederland alleen in musea vindt, en prachtig houtsnijwerk van de kop van Johan van Oldenbarnevelt. Goeie genade wat een weelde aan luxe en comfort.

De jongens liggen belabberd. Ik hoop dat het eten veel goed maakt. Goede kost is een eerste vereiste, dan kan de rest niet zoveel schelen.

Dit zijn zo’n beetje de indrukken die ik opgedaan heb.

Ik zal proberen deze brief nog van boord te krijgen voordat we vertrekken

Ik zal proberen deze brief nog van boord te krijgen voordat we vertrekken.

Morgenvroeg varen we liefste. Toch hè Jank.

Alles is even vreemd pop, maar ik ben blij en heb een dankbaar gevoel vanbinnen. Ik mag terug naar huis!!

Zul je rustig afwachten Nanki? Niet onwennig worden liefste, het is nu dagen tellen en iedere dag zoveel mijlen dichter bij jou. Als god met ons vaart komt alles goed Janke. Nog even een innige omhelzing en een diepe, blik in je ogen, een zoen op je lippen. Ik bin gauw thús, daag Pim en Ukki, een tút fan heit, wêse leaf foar memmi. Ik bin sa gelokkig, ferlang sa nei dei.

Janke

Had ik dat geweten, dan had ik doorgeschreven!

Eindelijk ben ik er weer schat, even met je praten. Ben je al aan boord m’n liefste?

Gister kreeg ik drie heerlijke brieven Kai. Ik heb drie avonden niet geschreven.

Ik zou mijn laatste brieven toch terugkrijgen zei Hil, dat had zij ook gehad. [Zus van Klaas, haar man Wiebe zat ook in Indië] Zo werd het gezegd.

Jij vroeg me of ik toch door wilde blijven schrijven en het adres aanvullen met a.b.v. Johan v. Oldenbarnevelt, op thuisreis. Had ik dat maar eerder geweten want ik wilde ’s avonds zo graag even met je praten maar ik dacht dat dat geen zin had, dus schreef ik niet.

Ik dacht altijd dat ik blij zou zijn wanneer dat schrijven op kon houden, maar wat was het even een afbreuk, net alsof je nog mijlen verder van me weg was.

Nog even geduld houden en dat heb ik ook wel, maar ja

Heb een witte cyclaam als welkomst bloemetje voor Wiebe gekocht, hij kwam gister om 17.00 uur thuis. Wat een blijdschap en wat een dank zal daar geweest zijn.

Gisteravond werd ineens aan de deur geroepen, volk!!

Mijn moeder, Omke en Tjibbe en Klas stonden daar, ze hadden wel in de gaten dat Kanne een beetje alleen zat te worstelen. Dat was een fijne verrassing. Ik weet het wel, nog even geduld houden en dat heb ik ook wel, maar ja, we kennen elkaar wel hè?

Even naar m’n piepertjes. Daar ben ik weer, onze schatten liggen weer in hun bedjes.

Verdraaid, ik heb nog steeds niet op de radio gehoord dat de J. v. Olbv is afgevaren. Misschien morgen, of zouden we nog een paar dagen geduld moeten hebben?

Hoe we gaan slapen met z’n allen

Jouw idee over het slapen van straks is zo gek nog niet. Zie blog 108 onder kopje Ons huisje is te klein. Ik zie er wel wat tegenop om in de bedstee te moeten slapen, ik ben het niet meer gewend.

Soms moet ik wel om je lachen hoe je alles bedenkt. Als we logees hebben klap jij ons ledikant wel even in elkaar, maar waar moet dat dan staan? In het slaaphokje kan er niets meer bij, de andere meubeltjes staan op zolder, alleen de commode prijkt hogerop en is tegen de wand getimmerd.

Je schrikt nog straks als je het ziet en toch kan mij dat allemaal niets schelen. Je bent toch vast blij met wat we hebben en wij hebben met niemand iets te maken. Ik ben er in ieder geval blij mee.

Ik heb je de eerste ogenblikken alleen hoor

Hoe het moet wanneer er veel visite komt weet ik niet. Ik heb zes stoelen plus de twee slaapkamerstoeltjes, acht kunnen we hebben. Ik bibber als ik eraan denk, maar dat zal ook wel weer goed gaan. Ik heb je de eerste ogenblikken alleen hoor, ik wil het niet anders. Misschien vind je het ook wel fijn hè man?

Als jij ook om 17.00 uur thuiskomt, zoals Wiebe, kunnen we eerst fijn eten. Na het eten zullen de meesten dan wel komen.

Wat hebben we een stapel brieven hè?

Zo de kinderen slapen gelukkig. Eerst de deur even dichtdoen.

Jouw brieven heb ik voor me op de tafel liggen. Wat hebben we een stapel hè schat?

Van herlezen zal het wel nooit komen, denk je wel? Het lijkt mij het beste dat we ze wegdoen. Ik wil voor geen geld dat de kinderen ze later zouden lezen.

[Van mijn moeder kreeg ik toestemming om de brieven te lezen en er iets mee te doen. ‘Ik vertrouw je’, lees erover bij Over taboe in het theemeubel]

Denk jij nog wel eens aan mijn vader? Zie blog 69 De toekomst en de dood van Pake Veenema, mokerslag, het lange wachten (tweede helft maart 1948)

Ik weet wel dat het jou niet zo aangaat als mij, maar je vergeet hem niet hè? Als je bij mijn moeder komt, laat je haar dan merken dat je hem niet vergeet? Wat een rare vraag, ik weet dat je het niet verkeerd opvat.

Allerliefste tot morgen hoor. Een warme zoen, tútjes fan ús bern.

Pim zegt dat heit op de ‘Bannevelt’ zit, hij vraagt elke dag of je thuiskomt. Zus zei dat ik je moest halen, ze hebben niet zoveel geduld snoes.

Als je straks thuiskomt zijn ze misschien bang, bij Nauta komt ook vaak een militair en ze zijn er spookt [slecht leesbaar, niet logisch maar klinkt goed in de Spukensteeg!] voor. Dag schat, tot spoedig.

Bezoek en naar de thuiskomst van Wiebe

Gisteravond kwamen Sieb en Lummy en Max [broer van Klaas en zijn vrouw en nog een broer van Klaas]. Ze waren naar huis gekomen voor Wiebe en wilden ook even bij mij langs, als jij thuiskomt komen ze weer.

Ik moet mijn hart maar ophalen hoor hoe dat straks allemaal zal gaan, Joost mag het weten. Kai eerst even koesen.

Vanochtend gewassen en alles in het zomerhuisje van de Nauta’s gehangen, het was geen mooi weer. Heb de kinderen vanmiddag uitbesteed, onder luid protest van onze dochter en ben even naar Foudgum gegaan, naar Hil en Wiebe. [Hil is de Hil van Hil-ma, zie blog 108 over de -ma onder kopje Mag ik die drukte ook eens voor jou maken?]

Het zag er erg feestelijk uit, ze hadden allemaal bloemen en taarten gekregen. Dat zal hier wel niet zo’n vaart lopen, maar dat is ook niet nodig hè? Kleine Fré [neefje] was al aardig thuis met zijn heiti. Ik werd met koek en gebak overladen en heb nog wat voor de hummels meegekregen ook. Ze vonden het geloof ik een prestatie dat ik kwam.
Zo kleinzielig ben ik niet hoor, het was wel even moeilijk, maar zij hadden er meer moeite mee dan ik geloof ik.

Ging je gister aan boord? Ik hoorde niks op de radio

Ik kreeg net twee brieven van je. Je schrijft dat het nu wel vaststaat dat je gister aan boord zou gaan. Ik heb nog niks op de radio gehoord.

Ik heb hetzelfde gevoel als jij, niet mee kunnen praten over van alles en nog wat in gezelschap. Sommigen kunnen zo gewiekst uit de hoek komen, maar dat kan ik niet en meestal zeg ik ook niet veel. We zijn een fijn stel hoor.

Wat hindert het ons Kai, als wij straks weer bij elkaar mogen zijn kunnen we op z’n tijd wel praten en verder weten we genoeg ook als we stil zijn. Sommigen kunnen ook misselijk vervelend zijn.

Hoe kun jij nu bang voor het leven zijn

Man van mij, hoe kun jij nu bang voor het leven zijn? Jij die alles kunt? Je kunt het zo gek niet bedenken, al zou je altijd verversknecht blijven, wat dan nog, we blijven immers gelukkig.

Toch hoop ik het niet hoor schat, niets is me liever dan dat mijn man werkt heeft waar hij zin in heeft en verven is niet bepaald het geliefkoosde vak hè snoes?

Maar je kunt nu toch ook nog niet weten wat je graag wilt jonk, daarvoor moet je eerst de mogelijkheden kunnen zien en pas dan kun je het zeggen – ja dat lijkt me wel wat of daar willen we voor werken -.

Zou het zo niet gaan? Zou ik echt wel eens jouw flinke vrouw kunnen zijn jonk?

Manneke, ik krijg bezoek van het buurmeisje, ze zegt dat ik door moet schrijven maar het wil niet zo best meer.

Liefste, een goede vaart en tot spoedig. Een alles verlangende en gevende zoen van jouw Nan en tútsjes van Pim en Zus foar ús heiti.

Bannevelt alweer vertraging, zullen we ze maar aftellen?

Schattebout, zopas heb ik de Bannevelt op de radio horen noemen, alweer vertraging hè jonk? Maar er wordt verwacht dat de boot 6 dec. in Rotterdam aankomt.

Ik vind dat de Banne nogal eens pech heeft, nu weer tegen de kade gebotst, maar enfin, we schieten al op hè lieverd. Het duurt nog 28 dagen, dus zullen we ze maar aftellen?

Vandaag speelden ze de hele dag boot

Even een alleszeggende zoen en koeskes van Wim en Zus. Ze slapen nog niet en dat maakt me altijd even kwaad, maar ik weet wel dat ik niet van ze mag vragen om meteen te slapen.

Je zou ze eens bezig moeten zien, vandaag speelden ze de hele dag boot en heiti zit er in hun fantasie altijd middenop. Wat voor idee zouden ze van hun heiti hebben denk ik soms wel eens. Het zal straks gauw genoeg wennen.

Niet erg van het geldhandeltje

Ik vind het helemaal niet erg dat je dat geld over gemaakt hebt voor die burgers en er zelf een paar centjes beter van wordt. Wat zijn we al veel beduveld.

Ik vind niet zoveel van die dingen, niet goed hè? Jij bent zo heel anders daarin.

Ik ga zo even naar de Nauta’s, mijn pleegouders. De buurjongen komt hier studeren, hij zit warm en rustig.

Op de radio, memmi, hij seit van Bannevelt

Terwijl ik zit te schrijven hoor ik op de radio dat de Barnevelt 6 december aankomt. Onze dochter gilt ineens, ‘memmi, hij seit van Bannevelt’ en Pim zegt ‘wat seit die man, wanneer komt ús heiti thús?’

Je wordt er raar van hoe vaak ze dat vragen, ik kan hen maar niet aan het verstand brengen dat het nog heel wat nachtjes duurt, ze zijn ook nog zo klein hè en toch gaat er zoveel in die kopjes om.

Ik hoorde op de radio dat de boot is vertrokken, brieven voor 21 nov posten

Na woensdagavond niet meer geschreven, het is nu vrijdagavond.
Gister kon ik niet schrijven, maar het komt er nu toch werkelijk van hè lieveling.

Ik hoorde op de radio dat de boot is vertrokken en dat de brieven voor 21 november gepost moeten zijn.

Ik ben met mijn laatste velletje luchtpostpapier bezig. Ik had niet meer aan willen schaffen maar het moet toch nog.

Wat zijn de kinderen blij dat je nu toch werkelijk komt. Pim juichte toen ik het vertelde. Hij heeft het ook steeds over apenootjes (pinda’s) die jij meeneemt. Gelukkig heb je die ook.

Mijn moeder en Omke waren hier, het was een fijne dag die al te snel voorbij was.

Vanavond zit ik alleen. Ik geloof dat ik een beetje zenuwachtig ben, komt dat nu omdat het toch waar wordt?

Wat zal het een moment om nooit te vergeten voor je geweest zijn toen je aan boord ging. Ik bid dat je een voorspoedige reis mag hebben.

Dit wordt het heerlijkste Sinterklaascadeau van mijn leven Klaas.

Geniet je van de zeereis mijn zeeman? Mij lijkt het niet best al die tijd alleen water en lucht te zien, maar ik weet hoe heerlijk jij het vindt.

Morgenavond verder hoor. Heel veel liefs en een innige omhelzing van je vrouw en je kleine schatten. De hummels zeggen dat ze je ophalen, maar dat zullen ze vast niet durven.

Natuurlijk was je gisteravond nog niet aan boord hè?

Zaterdagavond. Alweer een dag dichterbij. Natuurlijk was je gisteravond nog niet aan boord hè? Ik heb nu wel in de gaten dat de Bannevelt de 9^e uit Soerabaja is vertrokken. Twee dagen varen naar Priok en dan zit je op z’n vlugst vandaag aan boord. Het zal nu toch vast wel waar zijn?

Ik heb twee dagen geen post van je gehad. Vanavond laten ze me ook in de steek, maar wachten tot maandag.

Pimmetje in een bakfiets neergekeild

Vanmorgen waren de schatten bij de smid aan het spelen. De knecht kwam vragen of Wim op de bakfiets mee mocht. Ja natuurlijk mocht dat. Een tijdje later kwamen ze kletsnat terug. Ik dacht dat het van de regen kwam, maar dat was niet zo.

Pimmetje was met bakfiets en al bij een hoge wal neergekeild en in een pas uitgehaalde sloot terecht gekomen. Goddank mankeerde hem niets en schone kleren waren gauw genoeg aan.

Onze kleine lieveling hè heit? Ik schrok wel heel erg en de tranen bleven ook niet uit, maar hoe kon het anders, ik was zo dankbaar dat ik mijn schat toch weer mocht behouden.

Dat was ver weg het belangrijkste van vandaag.

De tobbe was een boot, ben je al op zee?

Ik heb wat garen gekocht, men zegt dat het erg schaars en ook duur wordt. De maand is nog niet voor de helft voorbij, dus kon ik niet zoveel inslaan. Enfin, het valt misschien wel wat mee. Wim en Uk slapen al, ze zijn zo fijn schoon weer. Het geeft zaterdagavond een heel werkje, maar wat een genoegen om ze zo fris in bed te hebben. De tobbe was een boot en ze voeren net als heit op zee.

Morgen is het zondag, ben je dan al op zee?

Ik weet dat je bent vertrokken, ben je gelukkig, hoe zijn de jongens?

Zondagavond, ik weet nu wanneer je bent vertrokken. Het was gisterochtend 11 november om 9.00 uur, dat was op radio Batavia. Nu wordt het dan werkelijkheid. Ben je gelukkig man? Hoe zijn de jongens in het algemeen?

Ik lees vaak dat ze heel stil zijn omdat de vraag ‘wat moet ik straks’ hen in bedwang houdt.

Ik ben soms ook bang voor de toekomst, maar wat toch ook een dwaasheid hè schat? We zijn gezond en jij hebt je handen en je diploma’s, maar ik ben bang dat je niet in Ternaard harden kunt.

Vanmiddag was ik naar de kerk. Max [Maarten, jongste broer van Klaas] paste op, de kinderen zijn dol op hem, het is dan ook een enige jongen, je zult hem niet herkennen zo groot is hij geworden.

Uk zet een keel op wanneer ik ga, het is soms wel wat moeilijk om haar zo achter te laten, maar ik kan er niet best om thuis blijven.

Ik heb Pim beloofd dat wanneer jij thuis bent hij een keer mee mag naar de kerk. Ik denk dat dat wel goed gaat.

Ik ga vroeg slapen, ik heb de kachel uit laten gaan en het is de moeite niet meer om hem nog aan te maken. Het schrijven wil niet meer.

Alles is best hoor, maar we moeten echt praten hè liefste? Nacht heiti, slaap lekker en tot spoedig.

‘Jazeker, hij vaart al’, het is net alsof ik het lieg

Innig geliefde man van mij. Liefste zopas thuis van thuis en jouw brieven verwelkomden mij. Nauta had de kachel aangemaakt, vind je het niet enig van hem?

Laat ik bij het begin beginnen. Gisteravond niet geschreven. Ik had een uitnodiging van de Christelijke Vrouwenbond om een lezing over Madame Curie bij te wonen. Ik had oppas dus ik kon rustig gaan en ik vond het allerprachtigst. Je weet wel dat deze Madame de uitvinding samen met haar man deed van het radium en polonium. Ik vond het fijn en ik ben meteen lid geworden want ik dacht, ik heb straks een oppas. Even ter geruststelling, het is maar een keer per maand hoor. Het is van alle gezindten, christelijk natuurlijk.

Gisteravond de eerste groet vanaf de Johan v. Oldenbarnevelt. Fijn was dat, maar het eigenaardige is dat nu het mezelf, of beter ons, aangaat ik er niet warm van werd en als ik groeten van anderen hoor krijg ik kippenvel.

Zo ook met jouw brieven. Ik kreeg vanavond jouw laatste brief uit Batavia, ik zit er maar op te turen net alsof ik er meer van af wil lezen dan er staat en het dringt niet tot me door. Velen vragen me of jij al op de boot bent en ik antwoord schijnbaar heel verheugd van ‘jazeker, hij vaart al’ en ik voel me een je weet niet wat, want het is net alsof ik het lieg.

Schat, ik moet je eerst zien wil ik het geloven. Wat een raar schepsel ben ik geworden, nou niet mooi meer hoor.

Wachten tot we samen een jas kunnen kopen

Vandaag waren we bij mijn moeder en Omke. Ik ben heerlijk even alleen naar Lies [Jankes zus] geweest. Het was prachtig weer en het fietstochtje deed me zo goed.

Lies had een nieuwe jas met toebehoren. Ik was daardoor aangestoken en ben ’s middags naar Dokkum gepeddeld. Ik had geld van moeder mee hoor, dat je niet denkt dat ik zoveel bij elkaar heb gespaard.

Winkel in en uit, te duur of niet mooi, zoek het maar uit. Mag ik wachten tot we samen een jas kunnen kopen?

Als ik met jou naar de kerk ga, wil ik zo graag mooi zijn en dat ben ik niet in mijn jas die ik al alle dagen van de week aan heb, vind je dat ook erg Klaas? Je weet niet half hoe ik hierover zit te piekeren.

Geen commentaar hierop, ik weet wel wat jij zou willen zeggen, maar ik weet ook wel dat het oog ook wat wil.

Onze kleine schatten slapen al. Ze waren lief bij Beppe maar ook wat druk.

Schrijven kan ik niet best meer

Heb twee dagen niet geschreven. Eerst een innige zoen.,

Lieveling is alles goed? En is het waar dat je op de boord bent?

Jouw moeder was hier vandaag. Ze heeft me met mijn topper geholpen. Het is nog niet helemaal klaar, maar het wordt geloof ik wel mooi. Moeder heeft het vaker gedaan. Ik werd er vandaag bijna gek van, en dan die kleine rakkers ook nog zo vervelend. Gelukkig hoef ik niet met naaien mijn brood te verdienen.

Je moeder wil ons in Raard hebben, de dag nadat jij thuiskomt. Zij zegt dat degenen die er belang bij hebben dan daar kunnen komen, dan hoeft niet iedereen naar hier te komen. We bekijken het nog schat, als je eerst hier maar bent. Als je op zaterdag thuiskomt doen we het natuurlijk niet. Och wat een drukte allemaal.

Is alles goed manni?

Hoe heb jij het vandaag? Er stonden nu net patroontjes in de Libelle. Ben je de leren beesten aan het maken? Je krijgt de groeten van je moeder.

Ik kreeg de laatste Chrysantjes uit de tuin van het buurmeisje, lief hè? Zal ik er eentje insluiten, die de tolk moet zijn van mijn diepe liefde voor jou? Schrijven kan ik niet best meer. We gaan met elkaar praten liefste. Voel een hartelijke zoen en veel liefs van mij en onze kinderen.

Dit wordt de laatste brief die ik aan je schrijf

Heerlijk even met jou praten snoes, dit wordt de laatste brief die ik aan je schrijf want na de 21 november komen ze niet meer aan.

Na die lange jaren van altijd schrijven komt toch weer het werkelijke van echt met elkaar praten en elkaar zien.

Vandaag kreeg ik van jou de brief die je aan boord schreef, hartelijk dank schat en voel er een innige zoen voor. Onze lekker schone mollen liggen weer in hun bedjes en gelukkig slapen ze ook al. Ze waren lief vandaag hoor.

Zus praat veel over heiti, hoe zal de werkelijkheid zijn. Het zal wel even moeite geven hoor. Uk zal niet bij jou komen denk ik, maar het kan zijn dat ze het wel graag wil en niet durft.

Heb het vandaag druk gehad na drie dagen naaien.

Je indrukken van de boot waren fijn om te lezen, ik weet nu al zo’n beetje hoe je het hebt.

Van die bedden gesproken, afgesproken, jij maakt ook zo’n geval boven elkaar. Ik mag in de bovenste slapen hè? Een groter huis hoeven we dan niet, want ons gezin bestaat uit vier personen en groter wordt het niet hè?

Ik voel je innige ogen, nog een paar weekjes en we voelen het echt hè jonk?

Aan boord heb je het zo fijn, zo is het hier niet hoor. Af en toe wordt er een kopje van dit of dat over het schone tafellaken gezwiept, maar dat moet je maar voor lief nemen.

Ja schat, wat kan ik anders dan rustig afwachten?

Ik word hoe langer hoe zenuwachtiger en een rugpijn, niet mooi meer. Als jij thuis bent zal alles wel goed zijn.

Het dringt nog niet goed tot me door wat het inhoudt dat je nu vaart

Het is nu zondagavond en het is net of het een beetje raar is dat ik nu voor het laatst aan jou schrijf. Liefste man, veel woorden kan ik niet vinden, ik moet je even stevig knuffelen, je even tegen mij aan drukken en even onze kinderen in jouw armen leggen.

Tot dan, mijn alles, voel een dankbare zoen voor alles wat jij voor mij betekend hebt in jouw brieven. Ik was dit niet zo voor jou, maar toch was het goed hè liefste? Het dringt nog niet goed tot me door wat het inhoudt dat je nu vaart. Nog maar twee zondagen en dan is al het leed geleden. Wanneer het precies is weten we nu nog niet, ik reken op vrijdag 9 december.

Ik luister naar het strijdkrachtenprogramma. Ik heb de hoop dat er nog groeten van de boot komen. Ik was vanmiddag naar de kerk, de kinderen waren bij mevrouw Nauta. Gelukkig hadden we geen probleem met Uk, andere keren altijd even een hevige huilbui.

Gister zei ze tegen mij ‘memmi mat mar nei sjeike gean, dan kin heiti wol op ús passe. (Mem moet maar naar de kerk gaan, dan kan heit wel op ons passen)

Het zijn schatten heiti, enfin, je zult het snel genoeg ondervinden.

Lieveling, ik hou nu op, het heeft ‘niets om de hakken’ wat ik geschreven heb, maar het is net alsof ik dit vasthouden wil, schat tot een heerlijk weerzien Een innige zoen, nu nog op papier, van jouw vrouw en veel liefs van onze schatten.

Daaaag

[Blog 110 volgt nog met de brieven die Klaas aan boord schrijft en met het reisverslag dat hij op de achterkant van de routekaart schrijft.]